اشخاص
ستاری، منصور
سمیه ربیعی
1922 بازدید
منصور ستاری (1373ـ1327)، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال‌های 1365 تا 1373 بود. وی در سال 1373 در سانحه هوایی به شهادت رسید.
منصور ستاری 30 مرداد 1327 در روستای ولی‌آباد ورامین متولد شد. پدرش حاج‌حسن، شاعری فاضل بود.[1] او دوره ابتدایی را در ولی‌آباد، سه سال متوسطه اول را در قریه پوینک باقرآباد و سه سال متوسطه دوم را در ورامین گذراند.[2]
ستاری سال 1345 وارد دانشکده افسری شد و در سال 1348، با درجه ستوان‌دومی به نیروی هوایی انتقال یافت.[3] با دختردایی‌اش ازدواج کرد.[4]
سال 1350، برای گذراندن دوره عملی کنترل رادار، به آمریکا اعزام شد. سال 1351 به ایران بازگشت و برای کسب مهارت‌های حرفه‌ای، به فرماندهی پدافند هوایی ایستگاه رادار بابلسر منتقل و در مقام افسر کنترل شکاری، در یگان‌های متعدد پدافند هوایی مشغول خدمت شد.[5] همچنین در مجله نیروی هوایی، بخشی از مسئولیت‌های فرهنگی را بر عهده داشت.[6]
سال 1354 در رشته برق و الکترونیک دانشگاه تهران پذیرفته شد، ولی با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، ادامه تحصیل را رها کرد.[7]
سال 1359، در مدیریت عملیات نهاجا در دایره پدافند هوایی زمین به هوا مشغول خدمت بود. هنگام شروع جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران در شهریور همان سال، در ایستگاه‌های رادار همدان، دزفول و سربندر، افسر کنترل شکاری بود.
در سال 1362 به سمت معاونت عملیات فرماندهی پدافند نیروی هوایی منصوب شد.
ابتکار عمل ستاری در کنترل و هدایت هواپیماهای جنگنده رهگیر در عملیات خیبر (اسفند 1362) و بعد از آن در سال 1363، باعث شد سایت موشکی زمین به هوای هاوک که به سایت پیروزی معروف شده بود، به موفقیت‌های چشمگیری برسد و برای اولین بار، آنتن‌های رادار از گزند موشک‌های ضدرادار در منطقه عملیاتی حفظ شود.[8] ستاری در عملیات والفجر 8 مسئولیت پدافند هوایی ستادکل را بر عهده داشت و با استفاده از این طرح و هوش و نبوغ خود در این عملیات، ابتکارات خوبی به منصه ظهور رساند و توانست هفتاد فروند هواپیمای جنگنده دشمن را منهدم کند.[9]
ستاری در سال 1364 به معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی منصوب شد و در بهمن 1365، به پیشنهاد سرهنگ عباس بابایی و تأیید رئیس‌جمهوری و رئیس شورای‌عالی دفاع، آیت‌الله خامنه‌ای، و موافقت امام خمینی، با درجه سرهنگی، به سمت فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران رسید.[10]
سال 1366، با حمایت ستاری، هواپیمای پرستو (اولین هواپیمای ترابری سبک) در ایران ساخته شد.[11] همچنین، با تصمیم و پشتیبانی او، بالگردهای اچ43 و هواپیماهای تی33 در داخل کشور بازسازی شدند[12] و قطعات مورد نیاز تعمیر هواپیمای سی130، به وسیله نیروهای متخصص فرماندهی لجستیکی نیروی هوایی در کشور ساخته شد.[13]
هشتم اردیبهشت 1366، ستاری به درجه سرتیپی ارتقا یافت.[14] وی دانشگاه علوم و فنون هوایی را برای تربیت نیروی متخصص نیروی هوایی بنیان‌گذاری کرد و در مهر 1367، اولین گروه دانشجویان وارد این دانشگاه شدند.[15]
مهم‌ترین اقدامات منصور ستاری عبارت است از تأسیس دانشگاه هوافضا و دانشکده پرستاری، تکمیل و راه‌اندازی بیمارستان ششصدتختخوابی نهاجا، راه‌اندازی مرکز تحقیقات و آموزش پزشکی (پاتولوژی) نیروی هوایی، ایجاد هنرستان کار و دانش در مرکز آموزش هوایی، ایجاد شبکه دیده‌بانی برای تقویت سیستم پدافندی کشور و تأسیس مؤسسات فنی و صنعتی پیشرفته برای آموزش پروازی مرحله مقدماتی دانشجویان خلبانی. او طرح‌هایی نظیر اوج (ساخت هواپیما با استفاده از موتورهای موجود در انبارها) و راه‌اندازی مرکز پژوهش، تحقیقات و آموزش (پتا) را که توان نگهداری نیرو را تقویت می‌کرد و به چندین برابر قدرت ارتقا می‌داد، به فرجام رساند.
ستاری در 15 بهمن 1368، از طرف فرمانده کل قوا، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، نشان درجه یک فتح را دریافت کرد.[16]
خطوط هوایی ساها (سازمان هواپیمایی ارتش جمهوری اسلامی ایران) را منصور ستاری ایجاد کرد.[17]
دغدغه منصور ستاری در خصوص رسیدگی به روحیه و رفاه کارکنان نیروی هوایی، به تأسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیروی هوایی انجامید.[18]
ستاری 15 دی 1373، پس از سخنرانی در جلسه شورای فرماندهان پدافند هوایی که در کیش برگزار شد، برای بازدید از پایگاه شهید بابایی، عازم اصفهان شد. پس از بازدید، هنگام عزیمت به تهران، هواپیما در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان دچار سانحه شد و منصور ستاری و همراهانش به شهادت رسیدند.[19]
مزار وی در بهشت زهرای تهران، قطعه 29، ردیف 16 قرار دارد.[20] از او سه دختر و یک پسر به یادگار مانده است.[21]
[1]. نمکی، علی‌رضا، نیروی هوایی در دفاع مقدس، تهران: ایران سبز، 1389، ص45 و 46؛ نوایی لواسانی، حمید، مرد ابرپوش، قصه فرماندهان 16، تهران: سوره مهر، 1385، ص8 و 9.
[2]. اکبر، علی، پاکباز عرصه عشق، تهران: عقیدتی سیاسی نیروی هوایی ارتش، 1375، ص4 و 31.
[3]. نمکی، علی‌رضا، نیروی هوایی در دفاع مقدس، ص46.
[4]. ماهنامه شاهد یاران، ش122، آذر 1394، ص18.
[5]. اسفندیاری، خلیل، اسطوره‌ها، تهران: شاهد، 1380، ص67 و 68؛ نمکی، علی‌رضا، نیروی هوایی در دفاع مقدس، ص47.
[6]. نمکی، علی‌رضا، نیروی هوایی در دفاع مقدس، ص47.
[7]. اکبر، علی، پاکباز عرصه عشق، ص4.
[8]. همان، ص4؛ نمکی، علی‌رضا، نیروی هوایی در دفاع مقدس، ص47 و 48.
[9]. شاهد یاران، ش122، ص64.
[10]. اسفندیاری، خلیل، اسطوره‌ها، ص68؛ شاهد یاران، ش122، ص64 و 85.
[11]. اکبر، علی، پاکباز عرصه عشق، ص88ـ85.
[12]. همان، ص93.
[13]. همان، ص136.
[14]. شاهد یاران، ش122، ص85.
[15]. شاهد یاران، ش122، ص6 و 22 و 23.
[16]. همان، ص6 و 85.
[17]. همان، ص7.
[18]. شاهد یاران، ش122، ص79.
[19]. همان، ص32.
[20]. دانشنامه شهدا و ایثارگران جمهوری اسلامی ایران: https://mazareshahid.ir/1549.
[21]. شاهد یاران، ش122، ص19.
