مکان‌ها
دب حردان
فاطمه کثیری
1445 بازدید
دب حردان (دوب حردان) جنگل و روستایی است واقع در اطراف اهواز که در نخستین روزهای جنگ تحمیلی عراق برضد ایران به اشغال نیروهای عراقی درآمد.
آبادی دب حردان در دهستان اسماعیلیه از بخش مرکزی و در هفت کیلومتری غرب شهرستان اهواز در استان خوزستان قرار گرفته و کانال‌های انشعابی از رودخانه کرخه‌نور و کارون در اطراف آن قرار دارند.[1] این روستا بیش از صد سال قدمت دارد. مردمانش عرب‌زبان هستند و با کشاورزی و دامداری امرارمعاش می‌کنند.[2]
با شروع جنگ تحمیلی در 5 مهر 1359، نیروهای عراق با بیش از پنجاه تانک با پشتیبانی توپخانه و خمپاره‌انداز، از غرب جاده اهواز به مواضع نیروهای ایرانی حمله کردند و تا دب حردان پیش رفتند و روستا را در 6 مهر به طور کامل اشغال و توپخانه و تانک‌هایشان را در روستا مستقر کردند تا از آنجا اهواز را زیر آتش بگیرند.
نخستین دفاع از شهر اهواز در 6 مهر با فرماندهی علی غیوراصلی (مسئول آموزش سپاه خوزستان) و انجام عملیات شبیخون غیوراصلی در این روستا انجام شد. از آن به بعد، منطقه عملیاتی جنوب غربی اهواز به نام جبهه دب حردان مشهور شد و اولین هسته‌های مقاومت مردمی در همین منطقه شکل گرفت. این منطقه تا ماه‌ها محل درگیری بود. ارتش عراق مستقر در جنوب اهواز و منطقه دب حردان 8 مهر 1359، با هدف رسیدن به اهواز و محاصره منطقه دشت آزادگان، از دب حردان به سمت شمال غربی و حمیدیه حرکت کرد، اما با مقاومت نیروهای ایرانی مجبور به عقب‌نشینی در جهت جنوب رودخانه کرخه‌کور و منطقه دب حردان شد.[3]
پس از عقب‌نشینی نیروهای عراقی از سوسنگرد و بستان در 11 مهر 1359، بخشی از نیروهای زرهی باقی‌مانده ارتش عراق به‌طرف جنوب حرکت کردند و با عبور از رودخانه کرخه‌کور، توسط سه دهانه پل شناور نظامی که روی رودخانه زدند، از کنار روستاهای سیار، احمدآباد و حمودی عبور کردند و برای تقویت این جبهه، خود را به دو کیلومتری دب حردان رساندند.
بیستم مهر 1359 نیروهای عراقی در روستای دب حردان به دو شاخه تقسیم شدند: یک شاخه به سوی کرخه‌کور حرکت کردند و در ضلع جنوبی رودخانه موضع گرفتند و شاخه دوم به سوی کیلومتر 40 رفتند و تا اجرای مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس، همچنان اهواز را گلوله‌باران کردند.[4]
نیروهای اطلاعات‌عملیات غرب اهواز، 29 مهر 1359 زیر نظر حسن باقری، لبه کانال سیدکریم و کانال سیدیوسف (از انشعابات رود کرخه‌کور) را شکستند تا آب به سمت جنوب جریان پیدا کند. با این حرکت که به جنگ آب مشهور شد، نیروهای عراقی در باتلاق گرفتار و مجبور به عقب‌نشینی از منطقه دب حردان تا امامزاده سیدطاهر در مسافت شش کیلومتری جنوب جاده اهواز ـ خرمشهر شدند.[5]
نیروهای ایرانی بلافاصله خط پدافندی خود را در ضلع شرقی امامزاده سیدطاهر و جاده اهواز برقرار کردند و تا عملیات بیت‌المقدس به عراقی‌ها اجازه هیچ‌گونه تحرکی در این منطقه ندادند. این خط دفاعی در طول جنگ به خط نورد معروف شد.[6]
پس از آن نیروهای عراقی در حوالی روستای دب حردان با پمپاژ آب رودخانه کرخه‌کور، ایجاد سد خاکی و شکافتن جاده اهواز ـ خرمشهر و هدایت دوباره آب به شرق جاده توانستند در برابر نیروهای ایران تا حدی مقاومت کنند.
پس از پایان جنگ، در نزدیکی دب حردان و پنج کیلومتری شرق جاده اهواز ـ خرمشهر، نماد یادبودی در کنار سکوی تانک که یادآور حد نهایی تجاوز ارتش عراق به خوزستان است، ساخته شد.
این روستا دارای جاده شوسه و آسفالته، لوله‌کشی آب آشامیدنی، شورای اسلامی روستا، خانه بهداشت، دفتر مخابرات و مسجد است.[7]
[1]. فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، استان خوزستان (شهرستان اهواز)، ج1، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1385، ص65.
[2]. پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی1: خوزستان در جنگ، تهران: صریر، 1389، ص201.
[3]. بابایی، گل‌علی، نبردهای جنوب اهواز، کارنامه تاریخی جغرافیای نظامی منطقه عملیاتی جنوب و جنوب غربی اهواز، تهران: پژوهشکده دفاع مقدس، 1386، ص53-50.
[4]. همان، ص88.
[5]. شیرعلی‌نیا، جعفر، کتاب راوی10: روایت اهواز، سربازان امام، تهران: فاتحان، 1388، ص59.
[6]. پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی1، ص202.
[7]. فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، استان خوزستان (شهرستان اهواز)، ص65.
