مفاهیم و اصطلاحات
راه قدس از کربلا می‌گذرد
محمدعلی عباسی اقدم
6353 بازدید
«راه قدس از کربلا می‌گذرد»، از شعارهای کلیدی زمان جنگ تحمیلی بود. این شعار را امام خمینی در بحبوحه حمله اسرائیل به لبنان در خرداد 1361 و اعزام نیروهایی از تیپ محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله به سوریه بیان کردند. امام خمینی، با تبیین این شعار، سمت و سوی اصلی تحرکات و اقدامات جمهوری اسلامی ایران پس از فتح خرمشهر را ترسیم کردند.
سحرگاه 6 ژوئن 1982، وزیر جنگ اسرائیل ـ ژنرال شارون ـ دستور حمله سرتاسری دریایی، هوایی، زرهی و مکانیزه ارتش غاصب خود را به خاک لبنان صادر کرد. بدین‌گونه، «بلیتز کریک» یا همان جنگ برق‌آسای اسرائیل آغاز شد.[1]
ارتش صهیونیستی در تهاجمی گسترده، در یک پیشروی برق‌آسای سه‌روزه، خود را به بیروت، پایتخت لبنان، رساند و ضمن محاصره این شهر و قطع آب و برق آن، شهروندان لبنانی و آوارگان فلسطینی را به قتل رساند و به بخش‌هایی از غرب و جنوب کشور سوریه نیز حمله کرد.[2]
امام خمینی در پیامی، ضمن محکوم کردن حمله ددمنشانه اسرائیل به جنوب لبنان و سوریه، با آوردن آیه کریمه استرجاع (انّا لله و انّا الیه راجعون) در ابتدای پیام، نارضایتی خود از سکوت و بی‌تفاوتی کشورهای اسلامی در قبال این فاجعه را ابراز کرد.
متن پیام امام خمینی، در 17 خرداد 1361 صادر شد: «من کلمه مبارکه استرجاع را نه برای جنایات اسرائیل و شهادت و آسیب بسیاری از مسلمانان مظلوم جنوب لبنان عزیز می‌گویم؛ اگرچه آن هم استرجاع دارد...؛ من، استرجاع برای پشتیبانی بسیاری از حکومت‌ها از اسرائیل و صدام، این دو ولد نامشروع آمریکا، می‌کنم.»[3]
متعاقب این موضوع، در جلسه شورای‌عالی دفاع به ریاست آیت‌الله خامنه‌ای تصویب شد که بخشی از تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، به‌اتفاق تیپ 58 تکاور ذوالفقار نیروی زمینی ارتش، عازم لبنان شود. مقرر شد این دو مجموعه، در قالب تشکیلات رزمی واحدی به نام «قوای محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله» به فرماندهی حاج‌احمد متوسلیان به سوریه عزیمت کند.[4]
اولین گروه از قوای محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، در غروب شنبه 21 خرداد 1361، وارد فرودگاه دمشق شد.[5]
دولت اسرائیل، به محض پخش خبر ورود نیروهای ایرانی به دمشق، تدابیر بی‌سابقه‌ای اتخاذ کرد. بلافاصله بعد از ورود اولین هواپیمای حامل نیروها، اسرائیل اعلام آتش‌بس یکطرفه کرد و این، اولین گام برای عقب‌نشینی تاکتیکی بود.[6]
پیرو انتقال اطلاعات و مشاهدات مسئولان نظامی به فرماندهی کل قوا، امام خمینی به مسئولان سیاسی و نظامی کشور گفتند که اقدام اسرائیل مبنی بر حمله به سوریه و لبنان، دسیسه‌ای بوده تا ایران را از مسئله اصلی‌اش یعنی جنگ با رژیم جنگ‌افروز صدام بازدارد.[7]
امام خمینی، 31 خرداد 1361، در سخنرانی معروفشان در حسینیه جماران، استراتژی دفاعی کشور برای ادامه جنگ را با فرمول معروف «راه قدس از کربلا می‌گذرد» ترسیم کردند.[8] «نیروها سریع برگردند؛ که اسرائیل می‌خواهد ما را از جنگ خودمان منحرف کند. آن‌ها که می‌دانند ما به فلسطین حساس هستیم، حمله کردند تا ما را از جبهه‌های خودمان غافل کنند. در این توطئه، ما هم یک قدری بازی خوردیم.[9] ...توطئه‌ای دیده بودند که ما را متوجه کنند به لبنان، و از این راه، به ما ضربه بزنند... ما بنایمان به این است که اول عراق باید از شر این مفسدین و از شر این غاصبین فارغ بشود و بعد از آن، ان‌شاء‌الله به قدس[10] ... ما می‌خواهیم که قدس را نجات بدهیم؛ لکن بدون نجات کشور عراق از این حزب منحوس نمی‌توانیم. ما لبنان را از خود می‌دانیم؛ لکن مقدمه اینکه لبنان را ما نجات بدهیم، این است که عراق را نجات بدهیم. ما مقدمه را رها نکنیم، بی‌ربط برویم سراغ ذی‌المقدمه و همه‌چیز خودمان را صرف کنیم در آن و عراق برای خودش محکم کند جای خودش را.»[11]
هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه سال 1361 خود، نتیجه تشکیل جلسه شورای‌عالی دفاع برای تعیین تکلیف حضور نظامی ایران در جبهه سوریه و لبنان در صبح 8 تیر 1361 را این‌گونه ثبت کرده است: «ساعت ده صبح، در دفتر آقای رئیس‌جمهور، شورای‌عالی دفاع جلسه داشت... در مورد عدم اعزام نیرو به سوریه هم تصمیم‌هایی گرفتیم. در مجموع به این نتیجه رسیدیم که تصمیم بجایی است... سفیر سوریه آمد و از اینکه به جنگ با عراق اولویت داده‌ایم و با اعزام نیرو از ایران، به آن‌ها برای ادامه جنگ فشاری وارد نمی‌شود، خوشحال بود و می‌گفت: اسرائیل، سلاح‌های ناشناخته جدیدی به کار گرفته و فعلاً نمی‌خواهیم با آن بجنگیم.»[12]
[1]. بهزاد، حسین و بابایی، گل‌علی، همپای صاعقه، تهران: سوره مهر، 1379، ص754.
[2]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، تهران: صاعقه، 1391، ص153 و 154.
[3]. بهزاد، حسین و بابایی، گل‌علی، همپای صاعقه، ص756.
[4]. همان، ص 762.
[5]. همان، ص 776.
[6]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص163.
[7]. همان، ص181.
[8]. همان، ص200.
[9]. شیرعلی‌نیا، جعفر، دایرةالمعارف مصور تاریخ زندگی امام خمینی، تهران: انتشارات سایان، ص336.
[10]. صحیفه امام، ج16، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1378، ص393.
[11]. مرندی، مهدی، سلیمانی، داود، دفاع مقدس در اندیشه امام خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چ چهارم، 1392، ص127.
[12]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص190 و 191.
