عملیات‌ها
عملیات ظفر 1
زینب احمدی
570 بازدید
نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با همکاری پیشمرگان کُرد عراقی عملیات ظفر را با هدف انهدام مراکز نظامی ارتش صدام در شهر کانی ماسی انجام دادند.
مرحله اول این عملیات در 23 شهریور 1366 در شمال شرقی استان‌های دهوک و سلیمانیه، استانی در کردستان عراق و جوار مرز عراق با ترکیه، در عمق دویست کیلومتری خاک عراق با هدایت و فرماندهی قرارگاه رمضان اجرا شد.[1]
این عملیات در گستره‌ای به وسعت سی کیلومتر مربع در اطراف شهر کانی ماسی از توابع فرمانداری عمادیه عراق انجام شد. رهبری پیشمرگان عراقی بر عهده مسعود بارزانی بود.
در اولین ساعات عملیات نیروهای ایرانی به همراه پیشمرگان کرد توانستند پایگاه‌های حفاظتی اطراف کانی ماسی و مرکز گردان این منطقه، از تیپ بیگاوه (تابع لشکر38) و سه مرکز گردان محلی را تصرف کنند.[2]
نیروهای عمل‌کننده پس از تصرف مراکز مهم شهر، حدود سی کیلومتر مربع از منطقه را پاکسازی کردند. در این عملیات فرمانده گردان شهر کانی ماسی به نام سرگرد سبیه ابوش و دو فرمانده گردان خفیفه به نام‌های صادق عمر و محمد نظیف اسیر شدند.[3]
در ادامه عملیات، نیروهای عمل‌کننده شش کیلومتر از جاده منتهی به کانی ماسی را به کنترل خود درآوردند و 60 پایگاه ارتش عراق را آتش زدند و علاوه بر کشته و زخمی کردن پانصد نفر از نیروهای بعث، تعدادی را به اسارت گرفتند. همچنین در حمله‌ای دیگر در ارتفاعات گیله زرده واقع در استان سلیمانیه، پایگاه‌های منطقه را آزاد و مقر گردان 19 خفیفه عراق را به طور کامل منهدم کردند. در این حمله تعدادی از نیروهای ارتش عراق کشته و زخمی و مقدار زیادی از جنگ‌افزارها و ادوات زرهی به آتش کشیده شد.
در شب دوم عملیات، نیروهای عمل‌کننده به قرارگاه‌ها، پل‌ها و محل‌های استقرار عراقی‌ها حمله کردند و توانستند حدود 35 کیلومتر از جاده کانی ماسی به باتوفه را از دست ارتش عراق خارج کنند و در قسمتی از جاده شهر باتوفه ـ زاخو مستقر شوند. نیروهای عراق در 24 شهریور به منظور بازپس‌گیری مناطق ازدست‌داده، با پشتیبانی تعداد زیادی تانک، هواپیما، هلی‌کوپتر و بهره‌گیری از نیروهای ویژه وارد عمل شدند ولی با مقابله شدید نیروهای ایرانی و پیشمرگان کرد عراقی، نتوانستند به هدف خود نائل شوند.[4]
در این عملیات پیشمرگان کرد عراقی با کمین در مناطق و جاده‌های مختلف، موفق شدند چندین دستگاه خودرو و نیروهای عراق را از بین ببرند. همچنین شش تن از نیروهای عراق خود را به همراه تجهیزاتشان به پیشمرگان کرد عراقی تسلیم کردند که بین آنها حاجی رستم فرمانده گردان 15 و نوری صالح فرمانده دسته این گروهان به چشم می‌خورد. حکومت عراق به منظور نابود کردن پیشمرگان بومی کردستان عراق، روستاهای زیادی را در شمال عراق مکرر بمباران کرد و به خاک و خون کشید.[5]
مرحله دوم این عملیات در 27 شهریور 1366 با شرکت نیروهای تحت امر قرارگاه رمضان در کانی ماسی آغاز شد. در این مرحله، نیروهای عمل‌کننده در جاده باطوفه به زاخو پیشروی کردند و با استفاده از سلاح‌های غنیمیت گرفته‌شده از دشمن، به مقر تیپ بیگاوه از لشکر 38 ارتش عراق حمله کرده و با آتش سنگین آنجا را منهدم کردند. ارتش عراق نیز در پی یک اقدام تلافی‌جویانه، دست به حمله زد که با مقاومت پیشمرگان کرد روبه‌رو شد.
در این مرحله از عملیات نیروهای عمل‌کننده موفق شدند سرگرد خلبان جمال مسعود سلمان را که عامل بمباران شیمیایی سردشت بود به قتل برسانند.
در یک گزارش تحلیلی از عملکرد نیروهای کُرد عراقی در این عملیات، روزنامه ایندیپندنت نوشت: موقعیت کُردها در تصرف شهر کانی ماسی به آنها این امکان را خواهد داد که جاده بین‌المللی ترکیه و عراق و خط لوله صدور نفت عراق به دریای مدیترانه را به خطر اندازند و برای حمله به حوزه‌های نفتی کرکوک در موقعیت بهتری قرار بگیرند.[6]
در این عملیات حدود 1000 نفر از نیروهای ارتش عراق کشته و زخمی و حدود 500 نفر اسیر شدند.[7]
[1]. حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، تهران: اداره روابط عمومی و انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ پنجم، 1383، ص185؛ یزدان‌فام، محمود، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پنجاهم: اسکورت نفت‌کش‌ها، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1378، صص646 و688.
[2]. روزنامه جمهوری اسلامی ایران، ش2409، 28 شهریور 1366، ص2.
[3]. یزدان‌فام، محمود، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پنجاهم، ص646.
[4]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، تهران: نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی، 1376، ص355 و 356.
[5]. روزنامه جمهوری اسلامی، همان.
[6]. یزدان‌فام، محمود، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پنجاهم، ص688 و 689.
[7]. صادقی، رضا، اطلس راهنما12: آذربایجان غربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1391، ص205؛ حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، ص185؛ سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، ص357.
