آثار
تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر
مریم لطیفی
606 بازدید
کتاب «تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر»، خاطرات ناخدا یکم هوشنگ صمدی کلخورانی، فرمانده گردان یکم تکاوران نیروی دریایی، از کودکی تا فتح خرمشهر است.
سید قاسم یاحسینی در بهمن 1389، به مدت چهل‌وپنج ساعت با ناخدا یکم هوشنگ صمدی مصاحبه کرده و خاطرات وی از کودکی تا آزادسازی خرمشهر را ضبط کرده است که حاصل آن کتاب تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر است.
بر اساس متن این کتاب، ناخدا یکم هوشنگ صمدی، فرمانده گردان یکم تکاوران نیروی دریایی و جانشین فرمانده منطقه دوم دریایی بوشهر، در حال تسویه حساب برای بازنشستگی پیش از موعد بود که عراق به ایران حمله کرد. با شروع جنگ، وی از بازنشستگی منصرف شد و به دستور فرمانده منطقه دوم دریایی بوشهر، گردان یکم تکاوران نیروی دریایی را شبانه به سمت خرمشهر حرکت داد و 1 مهر 1359 وارد خرمشهر شد. این گردان به فرماندهی هوشنگ صمدی در مقاومت سی‌وچهار روزه خرمشهر سهیم بودند. پس از سقوط خرمشهر نیز با استقرار در کیلومتر 9 جاده آبادان به ماهشهر تا عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر در عملیات‌های آفندی و پدافندی این جبهه شرکت داشت.[1]
کتاب تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر در سال 1393 با شمارگان 2500 نسخه، بهای 10900 تومان، در 300 صفحه، با جلد نرم و در قطع رقعی به چاپ رسید. چاپ و صحافی کتاب را واژه‌پرداز اندیشه ـ چاپ اندیشه و طراحی جلد را حجت عزیزی انجام داده و سوره مهر به چاپ رسانده است.[2]
جلد کتاب تصویر راوی است که بر روی آن بخشی از بدنه یک کشتی به رنگ آبی به تصویر درآمده است. عنوان اصلی کتاب به خط درشت سیاه بر بدنه کشتی و عنوان فرعی بر پرچمی که بر فراز کشتی نقش بسته، نوشته شده است. در پشت جلد نیز قسمت انتهایی کشتی تصویر شده و بخش کوچکی از متن کتاب در آن نوشته شده است.
پس از صفحه‌های عنوان، شناسنامه و تقدیم، فهرست مطالب آمده است. محتوای اصلی در دو بخش و بیست‌ویک فصل بعد از مقدمه به نگارش درآمده است. در پایان نیز عکس‌ها و اسناد آورده شده است.
کتاب به «تکاورانی که با نثار خون سرخشان در خرمشهر، مقاومت 34 روزه را آفریدند» تقدیم شده است.
نویسنده در مقدمه با اشاره به نقش تکاوران نیروی دریایی در مقاومت سی‌وچهارروزه خرمشهر، به نحوه ثبت و ضبط خاطرات راوی از مصاحبه تا تدوین پرداخته است. یاحسینی معتقد است این کتاب در آینده یکی از منابع تاریخ جنگ تحمیلی و به‌خصوص مقاومت سی‌وچهارروزه خرمشهر خواهد شد.
مطالب کتاب بر اساس سیر زمانی و در دو بخش آمده است. بخش اول «از تولد تا انقلاب» شامل پنج فصل است که در آن به موارد زیر پرداخته شده است: خانواده، دوران کودکی، تحصیل، سربازی، دوره افسری و فارغ‌التحصیلی، انتخاب رسته پیاده، گرفتن درجه ستون‌دومی، ادامه تحصیل در دانشکده پیاده شیراز، خدمت در گردان 144 منجیل تیپ 1 لشکر 1، ترفیع درجه به ستوان یکمی، ازدواج، انتقال به تهران، گذراندن دوره عالی در دانشکده پیاده شیراز برای ارتقای درجه از سروانی به سرگردی، پیوستن به گردان تکاوران نیروی دریایی، دریافت کلاه سبز تکاوری، اعزام به انگلستان برای دوره عالی فرماندهی، بازگشت به ایران و انتصاب به فرماندهی گردان یکم تکاوران نیروی دریایی.
بخش دوم «انقلاب، جنگ و خرمشهر» شامل شانزده فصل است که در آن به این موارد پرداخته شده است: حوادث مربوط به انقلاب در بوشهر و اثرات آن بر منطقه دوم دریایی بوشهر، انتصاب به فرماندهی پایگاه سیرجان، انتصاب به فرماندهی گردان یکم تکاوران نیروی دریایی، نقش تکاوران در سرکوب ضدانقلاب در کردستان و مبارزه با گروهک خلق عرب در خوزستان، درخواست بازنشستگی پیش از موعد و موافقت با آن، شروع جنگ، بازگشت به کار، اعزام گردان یکم تکاوران نیروی دریایی به خرمشهر، حرکت شبانه گردان تکاوران به سمت خرمشهر و ورود به خرمشهر در 1 مهر 1359، مقاومت این گردان در برابر دشمن، شهدای تکاور، نیروهای مردمی در خرمشهر، نحوه پیشروی دشمن در خرمشهر، سقوط خرمشهر و عقب نشینی از آن، استقرار در کیلومتر 9 جاده آبادان ـ ماهشهر، شرکت در عملیات ثامن الائمه و شکست حصر آبادان، عملیات بیت المقدس، آزادسازی خرمشهر و ورود دوباره به آن.
در انتهای کتاب 32 عکس و سند آورده شده که شامل 7 تصویر از راوی و 25 سند از مقاومت تکاوران نیروی دریایی در 34 روز مقاومت در خرمشهر است.
این کتاب پس از چاپ، در 1 مهر 1393 در تالار مهر حوزه هنری رونمایی شد.[3] از نسخه الکترونیکی کتاب نیز در 31 شهریور 1394 به صورت مجازی رونمایی شد.[4]
کتاب تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر در سال 1395 به چاپ دوم رسید و 2500 نسخه از آن چاپ شد. در سال 1397 نیز با 1250 نسخه به چاپ سوم رسید. در مجموع تا سال 1401، بدون تغییر در جلد و متن، از این کتاب سه چاپ منتشر شده است.
در برخی از روزنامه‌ها و سایت‌ها همچون جام‌جم، ایران، کیهان، خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) و نوید شاهد این کتاب برای خوانندگان معرفی شده است.[5] در برنامه «سیم و زر» رادیو فرهنگ نیز این کتاب معرفی شد و سید قاسم یاحسینی در گفت‌وگوی تلفنی در مورد کتاب توضیحاتی ارائه داد.[6]
[1]. برای اطلاع بیشتر رک: یاحسینی، سید قاسم، تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر: خاطرات ناخدا یکم هوشنگ صمدی فرمانده گردان تکاوران در خرمشهر، تهران: سوره مهر، 1393.
[2]. همان، صفحه شناسنامه.
[3]. https://www.ibna.ir/fa/report/207950
[4]. http://shabestan.ir/detail/News/488061
[5]. روزنامه کیهان، ش20990، 19 بهمن 1393، ص7؛ روزنامه ایران، ش5823، 3 دی 1393، ص18؛ روزنامه جام‌جم، ش5236، 5 آبان 1397، ص9؛ https://www.ibna.ir/fa/book/211953؛ https://boushehr.navideshahed.com/fa/news/454766
