عملیات‌ها
عملیات عاشورا 4
اعظم‌سادات حسینی
2380 بازدید
تیپ 9 بدر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عملیات عاشورای 4 را در سال 1364 به منظور آزادسـازی کامل دریاچه ام‌النعاج در منطقه عملیاتی هورالهویزه انجام داد.
نیروهای تیپ بدر در مرداد 1364 در جریان عملیات قدس 4، بخشی از دریاچه ام‌النعاج عراق در منطقه هورالهویزه را آزاد کردند. عملیات عاشورای 4 در وسعتی به مساحت 110 کیلومتر مربع برای آزادسازی کامل این دریاچه با همان ترکیب نیروهای عمل‌‌کننده در عملیات پیشین به اجرا درآمد.[1]
پس از تعیین حـدود منطقه عملیاتی توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا و واگـذاری این عملیات به تیپ بـدر، شـناسایی و آماده‌سازی منطقه آغاز شد. در این اثنا، پناهندگی دو تن از نیروهای عراقی، به لحاظ داشتن اطلاعات مناسب، توانست نقشی مؤثر در عملیات ایفا کند.
عراق نیروهای خود در دریاچه ام‌النعاج را در دو گروهان از گردان 6 تیپ 117 در چهار پاسگاه ثابت و یک پاسگاه شناور آرایش داده بود و نیز نیروهایی با نام فرسان‌الهور به معنی نیروهای اطلاعاتی هور در سنگرهای کمین عراق استقرار داشتند. [2]
نیروهای تیپ 9 بدر به فرماندهی اسماعیل دقایقی ساعت 2 بامداد 1 آبان 1364 عملیات آبی خاکی عاشواری 4 را با رمز یا موسی الکاظم‌علیه‌السلام آغاز کردند.[3]
نیروها در غرب دریاچه ام‌النعاج با استفاده از اصل غافلگیری و همچنین پشتیبانی مؤثر توپخانه ارتش به‌راحتی به اهداف خود رسیدند و به این ترتیب پانزده سنگر کمین عراقی سقوط کرد و پیشروی تا سقوط کامل دریاچه ادامه یافت. عراق پاتک خود را در روز نخست عملیات، حوالی ساعت 11:5 صبح آغاز کرد، اما نیروهای مجاهد عراقی که در میان نیزارها کمین کرده بودند، به آنها حمله‌ور شده و پاتک آنان را خنثی کردند. پاتک دوم نیز در ساعت 14 همان روز با پشتیبانی توپخانه و حمایت هواپیماهای پی‌سی7 عراق آغاز شد. این پاتک نیز به همان صورت پاتک نخست پاسخ داده شد و در نتیجه نیروهای عراق با شماری کشته و زخمی و اسیر و با به جای گذاشتن هشت فروند قایق عقب نشستند. در این تعقیب و گریز یک فرمانده از مجاهدان عراقی به نام ابوالخیر به شهادت رسید.
پنجم آبان، عراق برای بازپس گرفتن دریاچه ام‌النعاج سه بار متوالی پاتک کرد. در پاتک اول، هشت فروند قایق را با پشتیبانی پنج فروند هواپیمای پی‌سی7 وارد عمل کرد. در پاتک دوم، هشت فروند قایق و یک دستگاه نفربر خشایار همراه با پشتیبانی هوایی وارد عمل شد. سومین پاتک از المجری با دوازده بلم و حمایت هواپیمای پی‌سی7 آغاز شد. در این میان مجاهدین عراقی از تاکتیک استتار در نی‌ها و سپس حمله به دشمن، استفاده کرده، به آنها حمله‌ور شدند. همچنین یکی از مجاهـدین عراقی تیپ بدر، هنگام تعقیب قایق عراقی‌ها با نقص فنی دوشـکا مواجه شد و نتوانست تیراندازی کند، لذا قایق خود را به قایق نیروهای عراق کوبید که به غرق شدن آنها منجر شد.[4]
نیروهای تیپ بدر در شب اول این عملیات، آبراهی نزدیک هشت کیلومتر ایجاد کردند که از این طریق توانستند به پشت مقر فرماندهی عراق نفوذ و فعالیت آنان را سرکوب کنند. در این عملیات، 76 نفر از نیروهای عراق اسیر و بیش از سیصد نفر در همان لحظات اولیه کشته شدند. در صبح روز عملیات، با وجود دفع چندین پاتک عراق، فقط حدود پانزده نفر از نیروهای تیپ بدر به شهادت رسیدند و این همه، نتیجه درایت و قدرت فکری اسماعیل دقایقی، فرمانده تیپ، بود.[5]
در عملیات عاشورای 4 ایران به همه اهداف معین‌شده رسید و این عملیات به آزادسازی 110 کیلومتر مربع از منطقه هورالهویزه عراق، 64 پایگاه، هفت آبراه در غرب دریاچه و تصرف سه پاسگاه و سه سنگر کمین عراق منجر شد.
در این عملیات، 416 نفر عراقی اسیر، کشته و زخمی شدند. تعداد زیادی دوشکا و آرپی‌جی، 27 فروند قایق و بلم، 99 قبضه سلاح نیمه‌سنگین، ده قبضه ضدهوایی تک‌لول کالیبر 14 و نیم‌میلیمتری و چهار قبضه خمپاره‌‌انداز 82 و 60 میلیمتری از عراق به غنیمت گرفته شد. در طول این عملیات 25 پاسگاه، یک فروند هواپیمای پی‌سی7 و صد فروند قایق و بلم عراق نیز منهدم شد.[6]
[1]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس راهنما4: دشت آزادگان در جنگ، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران، چ اول، 1381، ص132 و 133.
[2]. درودیان، محمد، آغاز تا پایان: سیری در جنگ ایران و عراق، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چ هفدهم، 1391، ص140.
[3]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس راهنما4، ص202؛ سعیدی، مصطفی، خورشید بدر، زندگی‌نامه سردار شهید اسماعیل دقایقی، تهران: واحد تبلیغات و انتشارات ، 1369، ص 67.
[4]. درودیان، محمد، آغاز تا پایان: سیری در جنگ ایران و عراق، ص145ـ142.
[5]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس راهنما4، ص132 و 133؛ خورشید بدر، زندگی‌نامه سردار شهید اسماعیل دقایقی،ص 69ـ6869ـ68.
[6]. درودیان، محمد، آغاز تا پایان: سیری در جنگ ایران و عراق، ص144؛ سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، گیلان: معاونت تبلیغات و انتشارات نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی، 1376، ص 208 و209.
