جمعه 10 اردیبهشت 1361؛ پانصدوهشتادوششمین روز جنگ تحمیلی
سمیرا علیزاده
25 بازدید
عملیات بیت‌المقدس در اولین دقایق بامداد با رمز یا علی‌بن‌ابیطالب‌علیه‌السلام با هدف نابودکردن نیروهای عراق و آزادسازی شهرها و روستاهای اشغال‌شده آغاز شد. این عملیات در جبهه‌های جنوب، به‌ویژه در غرب اهواز و جنوب سوسنگرد و همچنین در منطقه غرب رود کارون انجام شد. نیروهای ارتش، سپاه پاسداران و بسیج به‌طور هماهنگ عمل کردند و پس از عبور از رود کارون و شکستن خطوط دفاعی دشمن، جاده اهواز ـ خرمشهر را تصرف کردند. آنها حدود هشتصد کیلومتر را آزاد کرده و تعداد زیادی از نیروهای دشمن را کشته و زخمی کردند و صدها نفر را به اسارت گرفتند. همچنین تعدادی تانک و نفربر ارتش عراق را منهدم کردند و ده‌ها تانک و نفربر سالم را به غنیمت گرفتند.[1]
نیروهای ایران در عملیات بیت‌المقدس پس از صدور فرمان حمله، به سمت مواضع نیروهای عراقی حرکت کردند و در محور قرارگاه قدس (رودخانه کرخه و جنوب غربی اهواز، خوزستان) در جنوب کرخه‌کور با نیروهای دشمن درگیر شدند. نیروهای قدس 3 و 4 در سه‌کیلومتری جنوب کرخه‌کور متوقف شدند و نیروهای قدس 2 در حاشیه جنوبی کرخه‌کور پس از سه‌ونیم کیلومتر پیشروی در هفت‌کیلومتری هویزه متوقف شدند و قدس ۵ تا نزدیکی جاده اهواز ـ خرمشهر پیش رفت، ولی با مقاومت دشمن مواجه شد.[2]
با آتش یگان‌های ژاندارمری مستقر در جبهه آبادان، آتش نیروهای عراق خاموش شد و ضمن جلوگیری از نقل‌وانتقالات آنها در جاده فاو ـ بصره (عراق)، یک پست دیده‌بانی، یک خمپاره‌انداز و چند سنگر اجتماعی و انفرادی دشمن منهدم و تعدادی از آنها کشته و مجروح شدند. دو نفر از سربازان خودی نیز مجروح شدند.[3]
با آتش نیروهای مستقر در خرمشهر، یک پست دیده‌بانی دشمن در بخش اشغالی خرمشهر منهدم شد.[4]
در غرب جاده اهواز ـ خرمشهر، نیروهای ایران با حمله به مواضع دشمن، شش توپ ۱۳۰ میلیمتری، چند خودرو ایفا، لودر، بولدوزر، بیل مکانیکی، چند تفنگ ۱۰۶ میلیمتری و ضدهوایی دشمن را به غنیمت گرفتند.[5]
نیروهای قرارگاه قدس با حمله به نیروهای عراقی توانستند سه سرپل کوچک را در جنوب کرخه‌کور (خوزستان)، به دست آورند و با درگیرکردن دو لشکر ۵ و ۶ عراق به یکی از اهداف خود رسیدند و ۲۸۰ نفر از نیروهای دشمن را به اسارت درآورند.[6]
نیروهای پیاده ایران (نیروهای قرارگاه قدس ۲ در قیصریه، قدس ۳ در طراح، قدس ۴ در سید جابر و فرسیه) با وجود آتش شدید و مقاومت نیروهای عراقی با پذیرش تلفات، از کرخه‌کور (خوزستان) عبور کردند و در جبهه نورد (قدس ۵) در یکی از معابر به مواضع توپخانه دشمن در دب‌سلیمان نزدیک شدند.[7]
یگان‌های قرارگاه قدس بین ۷۰۰ تا ۳۵۰۰ متر در مواضع نیروهای عراقی در جبهه کرخه‌کور (خوزستان) رخنه کرده و تلفات و خساراتی به نیروهای دشمن وارد آوردند و تعدادی از آنها را به اسارت درآوردند.[8]
نیروهای قرارگاه فتح (یگان‌هایی از تیپ ۱۴ پیاده امام حسین‌علیه‌السلام و تیپ ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران) در غرب کارون (خوزستان) با پیشروی به سمت خط سرپل جاده اهواز ـ خرمشهر و رسیدن به خطوط پدافندی نیروهای عراق در حوالی سیدعبود، ضمن انهدام و تصرف مواضع دشمن، صدها نفر از آنها را به اسارت درآوردند و به جاده اهواز ـ خرمشهر نزدیک شدند.[9]
نیروهای قرارگاه فتح در غرب کارون (خوزستان)، پاتک‌های نیروهای عراق را دفع کردند و ضمن واردکردن تلفات و ضایعاتی به دشمن، حدود نهصد نفر از آنها را به اسارت درآوردند.[10]
نیروهای قرارگاه فتح (خوزستان)، در منطقه حد فاصل کارون ـ رحمانی و دارخوین و جاده اهواز ـ خرمشهر از کیلومتر ۷۰ تا ۸۸ را به‌عنوان سرپل تصرف کرده و خط پدافندی خود را در شانه شرقی جاده برقرار کردند و 1002 نفر از نیروهای دشمن را به اسارت درآورند.[11]
نیروهای ایران (قرارگاه فتح)، با حمله به مواضع نیروهای عراق در محور سیدعبود (خوزستان)، پنج تانک و نفربر دشمن را منهدم و یک تانک، دو ضدهوایی ۵۷ میلیمتری و دو تفنگ ۱۰۶ میلیمتری، یک خودرو ایفا، مقداری سلاح‌های سبک و مهمات به غنیمت گرفتند و دویست نفر از آنها را کشته و ۳۵۰ نفر را اسیر کردند.[12]
نیروهای قرارگاه نصر (گردان‌های غیر ادغامی تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله)، با حمله به نیروهای عراق در غرب جاده اهواز ـ خرمشهر (خوزستان)، عده‌ای از نیروهای دشمن را کشته یا زخمی کردند و یازده توپ ۱۳۰ میلیمتری آنها را به غنیمت گرفتند.[13]
نیروهای قرارگاه نصر (خوزستان) در منطقه حد فاصل کارون ـ دارخوین تا نزدیکی سلمانیه، قسمتی از جاده اهواز ـ خرمشهر در محدوده ایستگاه ۱۰۰ گرمدشت را به‌عنوان سرپل تصرف و بخشی از نیروهای زرهی لشکر ۳ عراق را منهدم کردند و ۱۵۹۲ نفر از نیروهای دشمن را به اسارت درآورند.[14]
یگان‌هایی از قرارگاه نصر در غرب جاده اهواز ـ خرمشهر (خوزستان)، با فشار نیروهای عراق و تحمل تلفات سنگین عقب‌نشینی کردند. اما قرارگاه نصر توانست وضعیت موجود خود را حفظ کرده و پاتک‌های دشمن را دفع نماید و بیش از هزار نفر از نیروهای آنان را به اسارت درآورد.[15]
نیروهای ایران پس از عبور از رودخانه کارون (خوزستان)، در یک رزم سنگین موفق شدند از سمت سلمانیه تا دارخوین، مواضع نیروهای عراق را در آن سوی کارون تا جاده خرمشهر ـ اهواز منهدم و تا ده‌کیلومتری خرمشهر پیشروی کنند.[16]
در 24 ساعت گذشته، براثر آتش نیروهای ایران در منطقه میمک و سومار (ایلام)، تعدادی از مواضع ارتش عراق و چندین بنه رزمی آنان منهدم شد.[17]
با آتش نیروهای ایران در منطقه ملکشاهی (ایلام)، یک خودرو، یک چادر مهمات و تعدادی سنگر اجتماعی و انفرادی نیروهای عراقی منهدم و سی نفر از آنها کشته یا زخمی شدند.[18]
در منطقه سرپل‌ذهاب (کرمانشاه)، براثر آتش توپخانه بر مواضع و محل‌های استقرار نیروهای عراق، ضمن جلوگیری از جابجایی نفرات و وسایل آنها، چندین موضع تانک و محل تدارکاتی نیروهای دشمن منهدم شد.[19]
در منطقه مریوان (کردستان)، نیروهای ایران با نفوذ به مواضع نیروهای عراق، یک تانک دشمن را با خدمه نابود کردند.[20]
در بیاره، خانم شیخان و شاندری (کردستان)، با آتش سلاح‌های سنگین نیروهای ایران، مقادیری مهمات و تعدادی سنگر اجتماعی با نفرات مستقر در آنها به آتش کشیده شد.[21]
نیروهای ایران در اولین ساعات امروز در عملیاتی در جبهه میانی منطقه مهران (ایلام)، تپه دوازده‌سنگی و تپه قرمز را از وجود نیروهای عراق پاک‌سازی کردند. در این عملیات ۷۵ نفر از نیروهای دشمن کشته و چندین تیربار و تعدادی سنگر گروهی و انفرادی منهدم و یک انبار مهمات آنها به آتش کشیده شد.[22]
نیروهای ایران در جبهه منطقه شوش (جبهه ارتفاعات تینه و ناحیه برقازه، خوزستان) اقدام به یک حمله هماهنگ کردند که در ارتفاع ۱۸۲ مواضع دشمن را منهدم و این ارتفاع استراتژیک را تصرف کردند. در این عملیات ده‌ها تانک، نفربر و خودرو منهدم و تعداد زیادی کشته و حدود ۳۴۰ نفر اسیر شدند.[23]
نیروهای ایران در عملیاتی که به‌طرف فکه (شمال غربی خوزستان و جنوب شرقی ایلام) انجام شد، از شرق رودخانه دویرج، (چهارکیلومتری شرق فکه) به دشمن حمله کرده و پس از فراری‌دادن آنها مواضع خود را تا نزدیکی ساحل رودخانه گسترش دادند. در این عملیات ده‌ها تانک، نفربر و خودرو دشمن منهدم شد و صدها نفر فرار و ۷۶۸ نفر به اسارت درآمدند.[24]
با آتش نیروهای عراق در جبهه فارسیات اهواز، دو سرباز ژاندارمری شهید و سه نفر مجروح شدند.[25]
با پاتک‌های مکرر نیروهای عراق در منطقه قرارگاه قدس (جبهه کرخه‌کور و نورد، خوزستان) نیروهای ایران به مواضع اولیه خود عقب‌نشینی کردند.[26]
با آتش سلاح‌های سبک و سنگین نیروهای عراق بر آبادان، چند منزل و یک خودروی پیکان منهدم شد و دو نفر شهید و ده نفر مجروح شدند.[27]
نیروهای عراق پاتک‌هایی در حوالی ایستگاه راه‌آهن حسینیه، خوزستان و حوالی ایستگاه‌های راه‌آهن گرمدشت و نیم ایستگاه نود (خوزستان) انجام دادند که با مقاومت نیروهای ایران مواجه و خسارات و تلفاتی متحمل شدند.[28]
مأموران گشت شهربانی در یکی از کوچه‌های سنندج، چهار تفنگ ژ3 با سه هزار فشنگ کشف و ضبط کردند.[29]
نیروهای انتظامی در روستای گل‌تپه از توابع شهرستان بوکان (آذربایجان غربی)، با ضدانقلاب درگیر شدند که دو نفرشان کشته و یک نفر مجروح شد.[30]
نیروهای ارتش و سپاه در منطقه اکری قاش در استان آذربایجان غربی به اشرار مسلح حمله کردند و پس از پنج ساعت درگیری یک مرکز مهم آنها را تصرف کردند.[31]
براثر حمله بالگردهای هوانیروز ارتش به اشرار مسلح ضدانقلاب در منطقه تکاب (آذربایجان غربی)، بیست نفر کشته و سی نفر دستگیر شدند.[32]
اقدامات ضدانقلاب در تهران ادامه داشت: ساعت 18، دو فرد مسلح یک خودروی پیکان را در تقاطع خیابان خوش و آذربایجان با تهدید اسلحه ربوده و متواری شدند؛ ساعت 11، یک موتورسیکلت در فلکه آشتیانی توسط دو فرد مسلح ربوده شد.[33]
هواپیماهای عراق شرق پل سلمانیه (خوزستان) را بمباران کردند که خساراتی به پل وارد نیامد.[34]
رادارهای دزفول، اهواز، بندر امام خمینی، بوشهر، مارون، خارک، گوره، آبدانان و همدان ۱۲۳ فروند هواپیمای مهاجم را شناسایی کردند و علیه‌شان اقدامات تاکتیکی انجام دادند.[35]
ساعت 5:30 و 8، سه فروند هواپیمای عراق اطراف قرارگاه کربلا را بمباران کردند که تلفات و خساراتی در پی نداشت.[36]
ساعت 13، سه فروند هواپیمای عراق، بیست‌کیلومتری جنوب کوت‌عبدالله اهواز را بمباران کردند. براثر آن یک کارخانه آجرسازی و دو آمبولانس منهدم و چهار نفر به شهادت رسیدند. لوله نفت منطقه نیز آتش گرفت که مهار شد.[37]
ساعت 11:15، هواپیماهای عراق به حریم هوایی جزیره خارک (بوشهر) تجاوز کردند که با آتش پدافند هوایی منطقه، متواری شدند.[38]
دو فروند هواپیمای عراق با آتش پدافند هوایی در غرب جاده اهواز ـ خرمشهر، سرنگون شدند.[39]
شش فروند از هواپیماهای عراق توسط جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش و پدافند هوایی، در حوالی آبادان و منطقه اهواز سرنگون شدند.[40]
دو فروند از هواپیماهای نظامی ایران مواضع نیروهای عراق را در منطقه جنوب پادگان حمید (خوزستان) بمباران کردند و خساراتی به نیروهای دشمن وارد آوردند.[41]
منطقه تجمع دشمن در جنوب غرب هویزه با چهار هواپیمای اف4 و محل تجمع دشمن در منطقه جفیر (خوزستان) با هشت فروند اف4 و منطقه تجمع تیپ نیروی مخصوص عراق با چهار هواپیمای اف5 در شمال شرقی بصره (عراق) بمباران شد.[42]
دو فروند بالگرد کبری هوانیروز در منطقه اهواز، هدف نیروهای عراق قرار گرفته و سقوط کردند و خلبان ستوان یکم صراف و خلبان ستوان‌یار رادفر به شهادت رسیدند. کمک‌خلبان ستوان یکم خدادادی و تفضلی به‌شدت مجروح شدند و بالگردها به‌کلی منهدم شدند.[43]
ستاد مشترک ارتش آمار تلفات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران را تا ساعت ۸ صبح امروز 10514 شهید و 68613 مجروح، اسیر و مفقود اعلام کرد.[44]
[1]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، تقویم تاریخ دفاع مقدس- به سوی شلمچه، ج21، حوادث اردیبهشت 1361، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲، ص274.
[2]. حبیبی، ابوالقاسم، روزشمار جنگ ایران و عراق- آزادسازی خرمشهر، کتاب نوزدهم، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1397، ص 186 و 187.
[3]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص243؛ سیاری، حبیب‌الله و شهریار میرشکاری، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج26، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا، 1396، ص196.
[4]. سیاری، حبیب‌الله و شهریار میرشکاری، همان، ص196.
[5]. دهقان، احمد، گزارش روزانه جنگ، ج4، تهران، مؤسسه انتشارات شهید حسن باقری، 1389، ص156.
[6]. حبیبی، ابوالقاسم، همان، ص189 و 198.
[7]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص244.
[8]. همان.
[9]. همان، ص245 و 247.
[10]. همان، ص254.
[11]. حبیبی، ابوالقاسم، همان، ص198.
[12]. دهقان، احمد، همان، ص155.
[13]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص249.
[14]. حبیبی، ابوالقاسم، همان، ص197 و 198.
[15]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص254.
[16]. همان، ص283.
[17]. همان، ص276.
[18]. همان.
[19]. همان.
[20]. همان.
[21]. همان.
[22]. حبیبی، ابوالقاسم، همان، ص205 و 206.
[23]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص281.
[24]. همان.
[25]. همان، ص243.
[26]. همان، ص251.
[27]. همان، ص243.
[28]. همان، ص251.
[29]. همان، ص266.
[30]. حبیبی، ابوالقاسم، همان، ص206.
[31]. همان.
[32]. همان.
[33]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص269.
[34]. همان، ص264.
[35]. همان، ص268.
[36]. همان.
[37]. همان.
[38]. همان.
[39]. دهقان، احمد، همان، ص155.
[40]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص268.
[41]. سیاری، حبیب‌الله و شهریار میرشکاری، همان، ص196؛ پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص268 و 269.
[42]. پورداراب، سعید و نبی کریمی، همان، ص256.
[43]. همان، ص257.
[44]. همان، ص270.
