مفاهیم و اصطلاحات
رژیم صهیونیستی
معصومه عابدینی
729 بازدید
اسرائیل، واژه‌ای عبری است که در تورات و انجیل به دو معنی به کار رفته است: یکی، لقب حضرت یعقوب که خاندان او را بنی‌اسرائیل می‌خواندند و دیگری، مملکت اسرائیل که در شرق دریای مدیترانه در 702 تا 962 قبل از میلاد وجود داشته است. قوم اسرائیل، پس از انقراض پادشاهی در 702 قبل از میلاد پراکنده شدند و تا قرن‌ها بعد به صورت یک ملت گرد هم نیامدند. یهودیان به‌رغم زیستن در شرق مدیترانه از 1200 قبل از میلاد تا 70 پس از میلاد، جز مقطع یادشده هرگز دارای دولت در آن منطقه نبودند. در سال 70 میلادی، تیتوس، امپراتور روم، بر شرق مدیترانه تسلط پیدا کرد و آن منطقه را فلسطین نام نهاد.
با گسترش ملی‌گرایی و مردم‌سالاری در قرون هجده و نوزده میلادی (دوازده و سیزده هجری) در اروپا، جوامع کوچک مذهبی به‌خصوص ادیان کهنی چون یهودیت که بیشتر به خرافات آلوده شده بودند، به کنج انزوا رانده می‌شدند. یهودیان اروپا که از پراکندگی و فروپاشی جامعه کوچک مذهبی خود بیمناک بودند، در اواخر قرن نوزدهم میلادی (سیزده هجری) اندیشه‌ای را شکل دادند که پیش از آن، سابقه سیاسی در مذهب یهود نداشت و نام آن را صهیونیسم گذاشتند.
با تلاش تئودور هرتسل (1904ـ1862م) مجارستانی، اولین کنگره یهودیان، در اوت 1897 (مرداد 1276) در شهر بال سوئیس تشکیل شد و در پایان آن، یهودیان خواستار تأسیس تشکیلات صهیونیسم جهانی و ایجاد کشور یهودی در خاک فلسطین شدند.
با آغاز جنگ جهانی اول و روبه‌رو شدن انگلستان با مشکل تأمین هزینه‌های جنگ، انگلیسی‌ها متوجه ثروت بانکداران یهودی شدند. در 2 نوامبر 1917، لُرد بالفور، وزیر امور خارجه انگلیس، به لُرد روتچیلد، بانکدار یهودی و رئیس فدراسیون صهیونیست‌های انگلستان، نامه‌ای نوشت که به اعلامیه بالفور معروف شد. در این نامه آمده است: «... دولت اعلی‌حضرت به تأسیس موطن ملی یهودیان در فلسطین توجه دارد و همه کوشش خود را برای ایجاد تسهیلات حصول به این هدف مبذول خواهد کرد...» یهودیان ثروتمند، با نیروی مالی و انسانی خود، به کمک انگلستان شتافتند. با تلاش و اعمال نفوذ صهیونیست‌ها، جامعه ملل قیمومیت فلسطین را در 1923م به انگلستان واگذار کرد. با آغاز جنگ جهانی دوم و افزایش شدت عمل نازی‌ها درباره یهودیانِ آلمان و به‌خصوص اروپای شرقی، موج مهاجرت دوچندان شد و در پایان جنگ، شمار یهودیان مهاجر به فلسطین به بیش از هفتصد هزار تن رسید.
با قدرت یافتن امریکایی‌ها در پی حوادث جنگ جهانی دوم، صهیونیست‌ها، محور فعالیت‌های خود را از انگلستان به ایالات متحده منتقل کردند. کنگره امریکا، از ایجاد کشوری یهودی حمایت کرد. در سال 1947م (1326ش)، پس از اعلام ناتوانی انگلستان در اداره فلسطین، سازمان ملل با تعیین کمیته‌ای با عضویت یازده کشور از جمله ایران، اوضاع فلسطین را بررسی کرد. در 29 نوامبر 1947، طرح پیشنهادی کمیته برای حل‌وفصل مسئله فلسطین، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بررسی شد و به تصویب رسید. بدین ترتیب، به‌رغم افزون‌تر بودن جمعیت فلسطینی‌ها، 57 درصد خاک فلسطین، به یهودیان و 43 درصد به فلسطینی‌ها واگذار شد. بیت‌المقدس، منطقه بین‌المللی اعلام و مقرر شد که نیروهای انگلیسی تا 1 اوت 1948، خاک فلسطین را ترک کنند.
هم‌زمان با خروج آخرین سرباز انگلیسی در 14 می 1948 (24 اردیبهشت 1327)، بن گورین، از صهیونیست‌های باسابقه در خاک فلسطین، تشکیل دولت اسرائیل را اعلام کرد و خود، اولین نخست‌وزیر آن شناخته شد. نشان رسمی این دولت که در پرچم آن نیز وجود دارد، ستاره شش‌پَر آبی‌رنگ داوود، نشان شناخته‌شده یهودیان اروپا است.
اعرابِ ناخرسند از طرح تقسیم فلسطین، پس از اعلام موجودیت اسرائیل، با آن وارد جنگ شدند؛ اما طرفین با مداخله سازمان ملل متحد در ژانویه 1949 دست از جنگ کشیدند. در پایان این جنگ، اسرائیل پنجاه درصد بیش از اراضی پیش‌بینی‌شده در طرح سازمان ملل را اشغال کرد و بقیه اراضی در دست اعراب ماند و تشکیل دولت مستقل فلسطینی نیز منتفی شد.
اسرائیل در 11 می 1949، پس از آنکه از سوی قدرت‌های بزرگ آن روز جهان به رسمیت شناخته شد، به عضویت سازمان ملل متحد درآمد.
در پی بسته شدن خلیج عقبه در شمال دریای سرخ به روی کشتی‌های اسرائیلی به دستور جمال عبدالناصر، بار دیگر در 1967م جنگ درگرفت. در این جنگ معروف به جنگ شش‌روزه، اسرائیل علاوه بر بقیه خاک فلسطین، صحرای سینا، ارتفاعات جولان در جنوب‌غربی سوریه، سواحل غربی رود اردن و بخش قدیم بیت‌المقدس را نیز اشغال کرد. در اکتبر 1973، در عید مذهبی یهودیان، یوم کیپور، مصر بار دیگر با اسرائیل وارد جنگ شد. در جنگ کیپور، مصری‌ها در ابتدا بخش‌هایی از سرزمین خود را پس گرفتند؛ اما با حمایت همه‌جانبه امریکا، این جنگ نیز به سود اسرائیل پایان یافت.
در نوامبر 1977، رئیس‌جمهوری مصر، محمد انورالسادات، به اسرائیل سفر کرد و باب سازش را گشود. در 17 سپتامبر 1978، در کمپ‌دیوید، اقامتگاه تفریحی رئیس‌جمهوری امریکا در نزدیکی واشینگتن، در قراردادی که به همین نام معروف شد، مصر اسرائیل را به رسمیت شناخت و اسرائیل نیز متعهد شد که صحرای سینا را به‌تدریج تخلیه کند.
پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357، لطمه بزرگی به دولت اسرائیل وارد آورد. ایران، بزرگ‌ترین فروشنده نفت به اسرائیل بود و اسرائیل بدون نفت ایران، قادر به پیروزی در چهار جنگ بزرگ خود با اعراب نبود. با آغاز جنگ عراق برضد ایران در 31 شهریور 1359، اسرائیل به طور غیررسمی در کنار عراق قرار گرفت.
در سال 1982م، اسرائیل پس از تخلیه صحرای سینا، به بهانه سرکوب گروه‌های مبارز فلسطینی، نیمی از کشور لبنان از جمله بیروت را به اشغال خود درآورد. در پی گسترش مبارزات ضداسرائیلی و انفجار مقر نظامیان امریکایی در بیروت در 1985م، اسرائیل مجبور شد خاک لبنان جز بخشی در نوار مرزی جنوبی را ترک کند.
در 1987م (1366ش)، انتفاضه در سرزمین‌های اشغالی آغاز شد و در پی آن، در 1993م، اسرائیل مجبور شد در توافقی کاملاً یک‌طرفه با سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف)، نوار غزه و شهرهای بزرگ کرانه باختری رود اردن را به دولت خودگردان فلسطینی واگذار کند. این، اولین بار در تاریخ دولت اسرائیل بود که اسرائیلی‌ها هویت فلسطینی را از نظر سیاسی می‌پذیرفتند.
با وساطت امریکایی‌ها، گفت‌وگوهای سازش تاکنون ادامه یافته است، اما نتوانسته انتفاضه را مهار کند و امنیت را به اسرائیل بازگرداند.
در می سال 2000، پس از دو دهه مبارزه خونبار، چریک‌های حزب‌الله لبنان موفق شدند بقایای ارتش اسرائیل را از نوار مرزی جنوب کشور خود بیرون برانند و جانشین نیروهای اسرائیلی در جنوب لبنان شوند.[1]
[1]. تلخیص از دائرةالمعارف انقلاب اسلامی، ج1، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، تهران: سوره مهر، 1384، ص54ـ52.
