اشخاص
شیرودی، علی‌اکبر
زینب احمدی
7736 بازدید
علی‌اکبر قربان شیرودی، خلبان هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که 8 اردیبهشت 1360 در عملیات بازی‌دراز به شهادت رسید.
علی‌اکبر قربان شیرودی، 20 فروردین 1334 در روستای بالاشیرود، واقع در شش‌کیلومتری غرب تنکابن در استان مازنداران، به دنیا آمد. به دلیل ناتوانی خانواده در پرداخت هزینه‌های تحصیل، دوره دبیرستان را تیمه‌تمام رها کرد و به تهران آمد و ضمن ادامه تحصیل در یک ساختمان مشغول کار شد. بعد از پایان تحصیلات، سال 1351 به استخدام ارتش درآمد. پس از طی دوره مقدماتی خلبانی، برای گذراندن دوره تکمیلی به پادگان هوانیروز اصفهان منتقل شد. در آنجا از مسائل پشت پرده خرید سلاح‌های نظامی حکومت پهلوی از غربی‌ها آگاه شد و این اطلاعات نیمه‌محرمانه را در اختیار روحانیون انقلابی قرار داد.[1] پس از سه سال به پادگان هوانیروز باختران منتقل و در آنجا با احمد کشوری آشنا شد.[2] شیرودی در سال 1356 با شهناز شاطرآبادی ازدواج کرد.[3] وی دو همسر اختیار کرد. از همسر اول صاحب یک دختر به نام آناهیتا و از همسر دوم صاحب یک دختر به نام عادله و یک پسر به نام اباذر شد.[4]
در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، همزمان با فرمان امام خمینی مبنی بر ترک پادگان‌ها، پادگان را ترک کرده و زیر نظر حجت‌الاسلام سید موسی موسوی، نماینده امام در کرمانشاه و کردستان، یک گروه چریکی (کمیته نظامی) تشکیل داد که مسئولیت حفاظت از ادارات مهم دولتی کرمانشاه به‌ویژه ساختمان رادیو و تلویزیون را بر عهده داشت.[5]
شیرودی پس از ورود امام خمینی‌قدس‌سره‌الشریف به ایران در 12 بهمن 1357، در تشکیل کمیته انقلاب باختران نقش داشت. سپس به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی غرب کشور درآمد و هرازگاهی برای ایجاد هماهنگی بین ارتش و سپاه به پادگان هوانیروز می‌رفت.[6]
با شروع فعالیت‌های گروهک‌های ضدانقلاب در استان کردستان، داوطلبانه به آنجا رفت و نقش هوانیروز را از رده پشتیبانی نیروهای زمینی، تا حد وظایف توپخانه و نیروهای پیاده توسعه داد و به دلیل تأثیرش در شکست ضدانقلاب به درجه فرمانده ارشد خلبانان ارتقا یافت. در آغاز سال 1358 نیز در پاک‌سازی پادگان‌های سنندج و سقز شرکت داشت که در نهایت منجر به آزادی پادگان‌ها و عقب‌نشینی ضدانقلاب شد. اواخر مرداد 1358 که پاوه محاصره شد، با فرمان امام خمینی مبنی بر ختم غائله پاوه، شیرودی و همرزمانش به پاوه رفتند و با هماهنگی نیروهای ارتش و سپاه، پاوه از محاصره آزاد شد.[7]
محمد بروجردی، فرمانده سپاه پاسداران کرمانشاه، 19 فروردین 1359، در نامه‌ای به فرمانده هوانیروز کرمانشاه، از علی‌اکبر شیرودی به خاطر فعالیت‌هایش در مبارزه با گروه‌های ضدانقلاب قدردانی کرد.[8]
هنگام شروع جنگ تحمیلی عراق برضد ایران در 31 شهریور 1359، شیرودی با درجه ستوانیاری در پادگان هوانیروز کرمانشاه مسئولیت کلی پروازها را بر عهده داشت و در تمام روز با یک فروند بالگرد بل 206، بالگرد سبک و معروف به جت رنجر که برای هدایت و شناسایی کاربرد دارد، پرواز می‌کرد. اولین گروه آتش 2 مهر 1359 به فرماندهی شیرودی برای بیرون راندن ارتش عراق از سرپل‌ذهاب، عازم منطقه شدند.[9]
روز سوم جنگ، از ابوالحسن بنی‌صدر (رئیس‌جمهور وقت) به فرمانده پادگان ابوذر در کرمانشاه دستور رسید که هرچه زودتر این پادگان را ترک کنند. فرمانده پادگان دستور اجرای این فرمان را به شیرودی داد؛ ولی شیرودی این دستور را خیانت خواند و از آن سرپیچی کرد. در میان نیروهای پادگان به جز تعداد اندکی، پادگان را ترک کردند. شیرودی و همرزمانش بعد از ساعت‌ها حمله به عراقی‌ها توانستند ستونی از لشکر عراق را (شامل 48 دستگاه تانک) منهدم و آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کنند.[10] در ادامه این عملیات، عراق که 2 مهر به قصد تصرف سرپل‌ذهاب وارد منطقه شده بود، در 5 مهر عقب‌نشینی و به سوی محور گیلان‌غرب حرکت کرد. همان شب، شیرودی به همراه همرزمانش به لشکر عراق حمله و حدود پنجاه تانک آن‌ها را منهدم کردند.[11] عراقی‌ها دوباره عقب‌نشینی کرده و در ارتفاعات شمال سرپل‌ذهاب مستقر شدند. با حمله پی‌درپی هوانیروز به وسیله راکت و بمب به فرماندهی شیرودی، نیروهای عراقی دوباره عقب‌نشینی کردند.[12]
برای تقدیر از تلاش‌های شیرودی، به او یک درجه تشویقی دادند که او در نامه‌ای به فرمانده پایگاه کرمانشاه در 9 مهر، درجه تشویقی را رد کرد و خواستار بازگرداندن درجه قبلی‌اش یعنی ستوان‌یار سوم شد. بنی‌صدر که دستور تخلیه پادگان ابوذر را صادر کرده بود، برای حفظ ظاهر به شیرودی ارتقا درجه داده بود؛ ولی شیرودی نپذیرفت و تنها خواسته‌اش دیدار با امام خمینی و بیان کارشکنی بنی‌صدر و بی‌تفاوتی برخی از فرماندهان بود.[13]
به دلیل فرماندهی نادرست بنی‌صدر (اجازه ندادن به ارتش برای کمک به تصرف مناطق اشغال‌شده) شیرودی بارها به سخنرانی‌های افشاگرایانه در میان مردم و مسئولین پرداخت که در نتیجه محکوم به بازداشت تنبیهی شد که با وساطت و اعتراض سپاه و روحانیون، حکم بازداشت او منتفی شد.[14]
شیرودی 9 دی 1359 عازم شناسایی مواضع عراقی در نقاط استراتژیک قراویز، بازی‌دراز، گهواره و کوره‌موش شد و بعد از بازگشت، با پشتیبانی دو فروند هلیکوپتر عازم مأموریت به این مناطق شد. این عملیات منجر به عقب‌نشینی عراقی‌ها و اسارت ششصد تن از آنان شد.[15]
عملیات میمک در 19 دی 1359 در استان ایلام انجام شد که نقش بالگردهای هوانیروز با فرماندهی شیرودی و احمد کشوری در پیروزی این عملیات بسیار مؤثر بود و منجر به آزادسازی ارتفاعات کله‌قندی و قله‌های 620 و 525 و 540 شد.[16]
عملیات بازی‌دراز با فرماندهی سپاه و ارتش در 1 اردیبهشت 1360 با هدف باز پس‌گیری قله‌های 1050، 1100، 1150 در ارتفاعات بازی‌دراز در دو محور اجرا شد.[17] هوانیروز در این عملیات 23 فروند بالگرد داشت که با 38 سورتی پرواز و 290 ساعت پرواز و حمل 946 نفر توانست نقش مؤثری در پیروزی این عملیات داشته باشد.[18] شیرودی در این عملیات افسر عملیات بود و به گفته نیروهای ارتش و سپاه 80 تا 85 درصد موفقیت هوانیروز نتیجه عملکرد او بود.[19]
شیرودی در این عملیات، درحالی‌که مشغول شناسایی و انهدام نیروها و تانک‌های عراقی بود، با برخورد گلوله‌ای سنگین به بالگردش سقوط کرد و در 8 اردیبهشت 1360 به شهادت رسید. او هنگام شهادت درجه سروانی داشت. کمک خلبان او در این عملیات احمدرضا آرش بود که مجروح شد.[20]
شهید شیرودی بعد از تشییع باشکوه در پادگان ابوذر و شهر کرمانشاه، در زادگاهش تنکابن، در گلزار شهدای شیرود به خاک سپرده شد.[21] وقتی خبر شهادت شیرودی به امام خمینی رسید، امام در مورد او فرمود: «او آمرزیده است.»[22] همچنین مصطفی چمران، وزیر دفاع وقت، او را «ستاره درخشان جنگ‌های کردستان» نامید. وی درباره شیرودی گفته است: «از طرف هوانیروز با ما همکاری می‌کرد و به صورت مایل شیرجه می‌رفت. دشمن را زیر رگبار گلوله می‌گرفت و با آن وحشتی که در دل دشمن ایجاد می‌کرد، بزرگ‌ترین ضربات را به آنان می‌زد. زمانی که نیروهای ارتش در نزدیکی شهر سقز در محاصره و کمین دشمن قرار گرفته بودند، وی با تاکتیک‌های شجاعانه توانست آنان را از کمین دشمن نجات دهد.»[23]
ولی‌الله فلاحی نیز شیرودی را ناجی غرب و فاتح گردنه‌ها و ارتفاعات آربابا، بازی‌دراز، میمک، دشت ذهاب و پادگان ابوذر می‌دانست. حجت‌الاسلام رفسنجانی نیز گفته است: «شیرودی حق بزرگی بر این کشور دارد.»[24]
در سال 1389 یادمانی برای شهید شیرودی در منطقه بازی‌دراز ساخته شد.[25] از نظر برخی از کارشناسان نظامی، شیرودی نامدارترین خلبان هلیکوپتر در جهان است.[26]
مادر شهید شیرودی 4 اسفند 1391 درگذشت و در کنار مزار فرزندش به خاک سپرده شد.[27]
[1]. بی‌نا، پرواز به عرش اعلی، مازندران: جهاد دانشگاهی دانشگاه مازندران، بی‌تا، ص41ـ37؛ شاهد یاران، ش80، خرداد 1391، ص3 و 4 و 48.
[2]. پرواز به عرش اعلی، ص60؛ شاهد یاران، همان، ص4.
[3]. حسینی، سیدمجید، پرواز تا بی‌نهایت، تهران: کتاب همه، 1393، ص9؛ شاهد یاران، همان، ص27.
[4]. آناهیتا شیرودی، https://www.jamehnews.com.
[5]. شاهد یاران، همان، ص4 و 5؛ پرواز به عرش اعلی، ص69ـ66.
[6]. شاهد یاران، همان، ص5؛ پرواز به عرش اعلی، ص72؛ شاه‌محمدی، حجت، هوانیروز در غرب، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 1389، ص188.
[7]. شاهد یاران، همان، ص5، 6؛ پرواز به عرش اعلی، ص102ـ998.
[8]. شاه‌محمدی، حجت، هوانیروز در غرب، ص282.
[9]. همان، ص58ـ64.
[10]. همان، ص74ـ72.
[11]. همان، ص105ـ100.
[12]. همان، ص112.
[13]. همان، ص285.
[14]. همان، ص163 تا 170.
[15]. پرواز به عرش اعلی، ص152 تا 162.
[16]. رزاق‌زاده، امیر، اطلس راهنما3: ایلام در جنگ، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1380، ص46.
[17]. شاه‌محمدی، حجت، هوانیروز در غرب، ص141 و 142.
[18]. همان، ص148.
[19]. همان، ص178.
[20]. همان، ص182ـ179.
[21]. بهشتی، علی‌اکبر، یادمان شهید شیرودی، تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، آتشبار، 1394، ص19.
[22]. صمدی، محمدعلی، ستارگان آسمان گمنامی، تهران: فرهنگسرای اندیشه، 1378، ص78.
[23]. گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی، بر فراز آسمان، تهران: امینان، 1392، ص56.
[24]. شاه‌محمدی، حجت، هوانیروز در غرب، ص199 و 200.
[25]. احدی، محمد، بنده‌علی، حجت‌الله، یادمان‌های دفاع مقدس، تهران: مرکز آموزشی پژوهشی شهید سپهبد صیاد شیرازی، 1395، ص119.
[26]. پرواز به عرش اعلی، ص162.
[27]. گروه فرهنگی شهید ابراهیم هادی، بر فراز آسمان، ص192.
