اشخاص

بقائی، مجید

زینب احمدی
17 بازدید

مجید بقائی فرمانده قرارگاه کربلا (سپاه پاسداران) بود که در سال 1361 در عملیات والفجر مقدماتی در منطقه فکه به شهادت رسید.

مجید بقائی، بهمن 1337 در بهبهان (خوزستان) متولد شد. دیپلم را از دبیرستان پهلوی (مطهری) گرفت و در سال تحصیلی 1354 ـ 1353 در رشته پزشکی، به دانشگاه جندی‌شاپور اهواز (دکتر چمران) راه یافت و فعالیت‌های سیاسی‌اش را علیه حکومت پهلوی از همین سال آغاز کرد.[1]

در سال 1354 وارد شاخه نظامی گروه منصورون شد  که  به طور مخفی و مسلحانه علیه حکومت پهلوی مبارزه می‌کرد و در برخی عملیات‌های مسلحانه و چریکی شهری این گروه علیه حکومت پهلوی شرکت کرد.[2] و[3]  مجید بقائی توسط گروه در اطراف بهبهان، دوره‌های آموزش چریکی و نظامی گذراند و به همراه برخی افراد همفکرش، گروهی تشکیل داد که با پرتاب سنگ یا آتش زدن لاستیک و مانند آن راه را برای تظاهرات‌ها و مخالفت‌های مردم علیه حکومت پهلوی هموار می‌کرد. او همچنین برای جلوگیری از اقدامات ضدمردمی چماق‌داران آریامهری، گشت‌هایی برای حفظ امنیت شهر بهبهان در روزهای پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد کرد.[4]

بقائی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت در کمیته انقلاب اسلامی و شهربانی بهبهان پرداخت. او مدتی در دادگاه انقلاب اهواز مشغول به کار شد و با گروه خلق عرب که در پی تجزیه ایران بودند مقابله کرد و توانست به کمک محمدعلی جهان‌آرا، فرمانده سپاه خرمشهر، ضربات مهمی به این گروه بزند. وی همچنین کانون نشر فرهنگ اسلامی را در بهبهان تشکیل داد[5] و با مهارت و ذوقی که به کارهای تبلیغاتی داشت، در زمینه تهیه پوستر، نوار سخنرانی، فیلم ویدئو، نقاشی و خطاطی وارد عمل شد و نمایشگاهی از جنایات حکومت شاه و اسناد ساواک در شهر بهبهان به نمایش گذاشت. او خود طراح و خطاط بود و  احادیث اهل بیت(ع) را می‌نوشت و بر در و دیوار شهر نصب می‌کرد. [6]

پس از فرمان امام خمینی مبنی بر تشکیل جهاد سازندگی، در سال 1358 به عضویت جهاد سازندگی بهبهان درآمد.[7]

با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، بقائی به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و در روابط عمومی سپاه امیدیه مشغول به کار شد. وی همراه با اسماعیل دقایقی(شهید)، در دفتر هماهنگی و تحقیق و بازرسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خوزستان فعالیت می‌کرد. مدتی نیز در مهر 1359، نماینده سپاه پاسداران در اتاق جنگ ارتش جمهوری اسلامی در لشکر 92 زرهی خوزستان بود.[8]

اواخر سال 1359، بقائی به فرماندهی سپاه پاسداران شوش رسید. وی ابتدا به سازماندهی نیروهای محلی و پاسداران بومی پرداخت؛ ایجاد ارتباط با نیروهای ارتش به‌ویژه نیروهای لشکر 21 حمزه نیز از اقدامات او بود.

 25 فروردین 1360، عملیات امام مهدی(عج) به فرماندهی بقائی در منطقه شلیبیه با هدف بازپس‌گیری اراضی اشغال شده (تنگه رقابیه تا شوش) از دست دشمن، طراحی و اجرا شد. وی در این عملیات با نیازسنجی به این نتیجه رسید که دشمن با چند بالگرد می‌تواند تمام مواضع ما را منهدم کند. به همین دلیل برای تأمین موشک، با پیگیری و ارتباطی که با مسئولین منطقه حمیدیه در جبهه سوسنگرد برقرار کرد، توانست موشک تاو را در شوش مستقر کند. ارتش عراق که تا کرخه پیشروی کرده بود، با برخورد اولین موشک به بالگردشان از کرخه عقب‌نشینی کرد و نیروهای ایران موفق به زدن پل بر روی کرخه شدند.[9]

بقائی پاییز 1360 فرماندهی سپاه شوش را تحویل داد[10] و 8 آذر 1360[11] به‌عنوان نیروی عادی سپاه پاسداران در عملیات طریق‌القدس شرکت کرد. گردانی که مجید بقائی در آن حضور داشت، در این عملیات در اطراف رودخانه نیسان در حوالی شهر سوسنگرد 3 روز در محاصره عراقی‌ها بود که نهایتاً از محاصره نجات یافت.[12]

قبل از عملیات فتح‌المبین، محسن رضایی فرمانده سپاه، فرماندهی قرارگاه فجر در منطقه شوش را به مجید بقائی واگذار کرد.[13] 2 فروردین 1361 با همین سمت در محور سایت در عملیات فتح‌المبین شرکت داشت[14] و در طرح‌ریزی و هدایت یگان‌های عمل‌کننده به‌منظور آزادسازی ارتفاعات ابوصلیبی خات، نقش داشت و[15] پس از عملیات فتح‌المبین، خط پدافندی منطقه را به او سپردند. با شناسایی‌هایی که توسط او و حسن باقری، جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران انجام شد، طرح عملیات بزرگ بیت‌المقدس با هدف آزادسازی خرمشهر و تهدید بنادر بصره عراق شکل گرفت.[16]

 همزمان با مرحله اول عملیات بیت‌المقدس (10 اردیبهشت 1361[17])، عملیات 182 که یک عملیات ایذایی و پشتیبانی برای عملیات بیت‌المقدس بود، در جبهه چنانه تا فکه به قصد تصرف ارتفاع 182 انجام شد. قرارگاه فجر به فرماندهی بقائی متشکل از 3 تیپ 17 قم و تیپ33 المهدی و تیپ 34 امام سجاد(ع) وارد عملیات شدند که در نهایت این ارتفاع تصرف شد.[18] بعد از این عملیات، این 3 تیپ به فرماندهی بقائی برای کمک به دیگر یگان‌ها، به خرمشهر اعزام شدند.[19]

بقائی در 22 تیر 1361 فرمانده قرارگاه لشکر فجر بود که در عملیات رمضان شرکت کرد. در این عملیات تیپ 17 قم توانست پاسگاه زید را تصرف کند.[20] در آبان 1361 مجید بقائی به معاونت حسن باقری در قرارگاه کربلا منصوب شد و پس از عملیات محرم مسئولیت قوای یکم کربلا را بر عهده گرفت.[21] او در 9 بهمن 1361 برای شناسایی و بررسی منطقه عملیاتی والفجر مقدماتی به همراه حسن باقری و چند تن از فرماندهان به آن‌جا رفتند که با اصابت خمپاره عراقی‌ها به خودروی‌شان به شهادت رسیدند.[22] پیکر شهید بقائی روز 10 بهمن در اهواز تشییع و به بهبهان منتقل شد و[23] پس از تشییع در شهیدآباد بهبهان به خاک سپرده شد.[24] مراسم بزرگداشتی نیز برای فرماندهان شهید از جمله مجید بقائی در مدرسه عالی شهید مطهری تهران برگزار شد.[25]

سال 1368، نشان درجه 2 فتح از سوی رهبر انقلاب اسلامی به خانواده شهید مجید بقائی اعطا شد.[26]

 کتاب یادداشت‌های فرمانده، مجموعه‌ای از یادداشت‌های روزانه «سرلشکر مجید بقائی» است که در سال 1361 در ایامی که فرمانده قرارگاه کربلا بود، نوشته است.[27] یکی از بیمارستان‌های اهواز، به‌نام وی نام‌گذاری شده است؛[28] کنگره‌ای نیز برای بزرگداشت این شهید در سال  1391 در تهران برگزار شد.[29]

[1]. سالاری، عزیزالله، تا چشمه بقاء، تهران، نیلوفران، 1388، ص 181.

[2]. صمدی، محمدعلی، ستارگان آسمان گمنامی، تهران، فرهنگسرای اندیشه، 1378، ص 29.

[3]. واحد تدوین تاریخ انقلاب اسلامی، دائره‌المعارف انقلاب اسلامی، ج 3، تهران، سوره مهر، 1394، ص 360.

[4]. صمدی، محمدعلی، همان، ص 31.

[5]. همان، ص 33.

[6].سایت ویکی شهید https://wikishahid.ir/%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D.

[7]. صمدی، محمدعلی، همان، ص 33.

[8]. همان، ص 36؛ سالاری، عزیزالله، همان، ص 183و184.

[9]. مؤسسه فرهنگی هنری جنات فکه، بعد از عشق، تهران، جنات فکه، 1391، ص 27، 50.

[10]. همان، ص 50.

[11]. رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ دوم، 1389، ص 47.

[12]. مؤسسه فرهنگی هنری جنات فکه، همان، ص 36.

[13]. همان، ص 135.

[14]. صمدی، محمدعلی، همان، ص 36.

[15]. سایت ویکی شهید https://wikishahid.ir/%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8% .

[16]. صمدی، محمدعلی، همان، ص 36 و37.

[17]. رشید، محسن، همان، ص 49.

[18]. مؤسسه فرهنگی هنری جنات فکه، همان، ص 135و50 و51.

[19].  همان، ص 135.

[20]. همان، ص 136.

[21]. همان، ص 136و137؛ صمدی، محمدعلی، همان، ص 39 و42.

[22]. همان و یادگار سرداران ص 42.

[23]. روزنامه اطلاعات، ش 16931، 11 بهمن 1361، ص 4.

[24]. روزنامه جمهوری اسلامی، ش 1065، 11 بهمن 1361، ص 4.

[25]. روزنامه اطلاعات، ش 16934، 14 بهمن 1361، ص 2.

[26]. روزنامه جمهوری اسلامی، ش 2993، 6 مهر 1368، ص 12.

[27]. بقائی، مجید، یادداشت‌های فرمانده، تهران، جنات فکه، 1391، ص 7.

[28]. پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی 1: خوزستان در جنگ، تهران، صریر، 1389، ص 193.

[29]. سایت همشهری https://www.hamshahrionline.ir/news/199395/%DA%A9%D9 .