پرواز خاموش
مریم سلطانینسب
42 بازدید
فیلم سینمایی پرواز خاموش ساخته عبدالحسن برزیده در سال 1377 است و فرود اضطراری یک هواپیمای جنگی ایران را در یک فرودگاه متروکه، در دوره محاصره آبادان در جنگ تحمیلی روایت میکند.
کارگردان عبدالحسن برزیده، تهیهکننده بنیاد سینمایی فارابی و حسین زندباف، نویسنده عطاءالله سلمانیان، فیلمبردار مسعود کرانی، گروه فنی فیلمبرداری علی مهدوی، حسین عبدالعلیزاده، محمد ریوندی، کاوه حاجرمضانی و رضا کارآگاه، تدوین حسین زندباف، موسیقی محمدرضا علیقلی، عکاس هاشم عطار، طراح صحنه و لباس شهرزاد سالمی و عباس بلوندی، طراح چهرهپردازی مجید اسکندری، صدابردار صحنه رضا اردلان، صداگذار فرهاد ارجمندی، حسین مافی و جهانگیر میرشکاری، میکس جهانگیر میرشکاری، سرپرست گویندگان خسرو خسروشاهی، جلوههای ویژه محمدرضا شرفالدین و بازیگران حسین یاری، بهمن دان، مجید مشیری، محمد جوزانی، داریوش بابائیان، مجید زارعکار، محمد جوزانی، محمدعلی آهنگر، محمد ناجی و ... هستند.
این فیلم 90 دقیقهای که 27 بهمن 1378 در سینماهای کشور به نمایش عموم درآمد، در هفدهمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم فجر حضور داشت و برنده سیمرغ بلورین بهترین جلوههای ویژه شد.
عباس خلبان یک هواپیمای جنگی به همراه دوربینهای ساخت وطن که برای اولین بار روی جنگندهای سوار شده است، برای شناسایی موقعیت دشمن به آن سوی مرزها میرود، اما دشمن در برگشت هواپیما و خلبان را هدف قرار میدهد و از برج مراقب به او خبر میدهند که هواپیما نباید به دست دشمن برسد. عباس زنجانی (خلبان) با وجود زخمی شدن، مصمم میشود در اولین فرودگاه در خاک ایران به زمین بنشیند، اما فرودگاه آبادان قدیمی و مخروبه است و قبلاً به وسیله دشمن تخریب شده است. بسیجیهای آن منطقه وقتی از موضوع خبردار میشوند فرودگاه را پاکسازی میکنند. هواپیما فرود میآید، اما خلبان دوام نمیآورد و شهید میشود. فیلم داخل هواپیما دست فرماندهان میرسد، آنها تأکید میکنند که جنگنده نیز باید سالم به پایگاه برسد که این بار نیز نیروهای بسیجی به همراه چند خلبان و کارشناس هواپیما، طی عملیاتی مفصل با وجود درگیری بسیار با عراقیها جنگنده را سلامت به پایگاه میرسانند.[1]
به گفته کارشناسان پرواز خاموش از سینمای دفاع مقدس، همچنان ویژگیهای فرهنگی و محتوایی فیلمهای این نوع سینما را داراست. وجه اعتقادی و آرمانی جنگ در رفتار و سلوک رزمندگان کاملاً مشهود است. کارگردان این فیلم برای نخستین بار، هوشمندی و زیرکی رزمندگان را در کنار مبارزه اعتقادیشان آشکار میکند، به خصوص در صحنه پنهان کردن هواپیمای جنگی ساقط شده که حتی تماشاگر آشنا به این نوع ماجراها را نیز شگفتزده میکند. در پرواز خاموش برای اولین بار مسئله ترس در عرصه اعتقادی نمایش داده میشود و تقابل آن را در وجود یکی از بسیجیان با انگیزههای الهی و دینی تصویر میکند.[2]
به گفته منتقدان این فیلم با همان قرار و خاستگاه آثار جنگی، یعنی نمایش روحیه قهرمانی و ایثار رزمندگان، به ثمر رسیده است و امکانات گسترده نظامی و انسانی که قرار است به واقعی نمایاندن جنگ برسد یا برشی از جنگ هشت سالهای که مقاومت و ایثار را به حد اعلا رساند، باشد، اما با تمام آن پیچ و تابها، پرواز خاموش فیلم موفقی از کار در نیامده است. فیلم فاقد قوه خلاقانه و معنوی فیلمهای دوره اول سینمای جنگ است و در مسیر آثار حماسی و نمایش فیزیکی جنگ نیز با لکنت داستانش را تعریف میکند. وقتی نه این است و نه آن، مشکل گیشه و نقد نیز پیدا میکند.[3]
تحلیلگران میگویند کارگردان، فیلمنامه را به عنوان کاری که میتواند حرفهای دلش را بزند بازنویسی کرده و هدف خود را معرفی آدمهای جنگ، همانطور که بودهاند عنوان میکند. همچنین سعی کرده بین یک وسیله فنی مثل هواپیما و آدمهایی که به نوعی از لحاظ علمی برتر از دیگران بودند و بچههای بسیجی که کار محافظت و ایجاد امکان برای پرواز هواپیما را به عهده دارند پل بزند. کارگردان جذابترین قسمت فیلمنامه را مقایسه بین شخصیتها میداند. این فیلم در روند قصه، بخصوص تعلیقی که قرار بود مخاطب را تا پایان فیلم نگه دارد، موفق نبود.[4]
[1]. مجله جوانان امروز، ش 1593، ص 56.
[2]. ماهنامه هنر دینی، پیش شماره 1، تابستان 1378، ص 145.
[3]. فصلنامه سینمایی فارابی، ش چهارم، دوره نهم، پاییز 1368، ص 20 و 21.
[4]. روزنامه ابرار، «گفتگو با حسن برزیده کارگردان فیلم پرواز خاموش»، 25/3/1378، ص 10.
