اشخاص

بابایی، عباس

سجاد نادری‌پور
80 بازدید

عباس بابایی، خلبان و معاون عملیات نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که در 16 مرداد 1367 در منطقه سردشت (آذبایجان غربی) براثر پدافند هوایی، به شهادت رسید.

عباس 14 آذر 1329 در قزوین متولد شد.[1] پدرش اسمعیل و مادرش فاطمه خوئینی نام داشت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قزوین سپری کرد و سال 1348 وارد نیروی هوایی شد.[2]

بابایی سال 1349، برای گذراندن دوره خلبانی با هواپیمای اف5 به آمریکا رفت و توانست این دوره را در سال 1351، به پایان برساند. با ورود هواپیمای پیشرفته اف14 به ایران، بابایی برای پرواز با این هواپیما انتخاب شده و به پایگاه هوایی اصفهان منتقل شد.[3]

وی در 4 شهریور 1354 با دختردایی‌اش، ملیحه حکمت، ازدواج کرد و صاحب دختری به نام سلما و دو پسر به نام‌های محمد و حسین شد.[4]

با اوج‌گیری مبارزات مردم علیه پهلوی در سال 1357، کنار مردم به مبارزه پرداخت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سرپرست انجمن اسلامی پایگاه اصفهان شد.[5]

در 7 مرداد1360 به پیشنهاد آیت‌الله خامنه‌ای (نماینده امام خمینی در شورای عالی دفاع) با ارتقا از درجه سروانی به سرهنگ دومی، فرماندهی پایگاه هشتم اصفهان را بر عهده گرفت. بابایی در دوران فرماندهی، علاوه‌بر فرماندهی پایگاه، به عمران و آبادانی روستاهای اطراف نیز توجه داشت و توانست با استفاده از صرف هزینه شخصی و کمک‌های مالی همکاران، به تأمین آب آشامیدنی، برق، امکانات بهداشتی نظیر حمام و... اقدام کند.[6]

بابایی در 9 آذر1362، ضمن ترفیع به درجه سرهنگ تمامی، به سمت معاون عملیات فرماندهی نیروی هوایی منصوب و به تهران منتقل شد. حضور در مأموریت‌های ستادی، مانع نشد تا فعالیت‌های رزمی بابایی متوقف شود و تنها از سال 1364 تا 1366، بیش از شصت عملیات را با موفقیت به پایان رساند. بابایی با ثبت سه‌هزار ساعت پرواز با انواع هواپیماهای جنگده، بیشتر زمان خود را در جبهه‌های جنگ غرب و جنوب کشور به خود اختصاص داده است.[7]

تشکیل قرارگاه رعد،[8] بهبود سامانه‌های پدافندی[9] و تبدیل هواپیمای اف14 از حالت پدافند به بمباران، ازجمله اقدامات شهید بابایی در دوران فرماندهی‌اش بود.[10] قرارگاه رعد که به فرماندهی عباس بابایی، جانشینی مصطفی اردستانی و معاونت منصور ستاری در بخش پدافند فعالیت می‌کرد، وظیفه داشت با برگزاری جلساتی قبل از انجام عملیات‌های هوایی، به هر درخواست چه از نظر گسترش پدافند و چه از نظر اعزام هواپیما به عراق، رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند. قرارگاه رعد در مدت فعالیت خود در دوران دفاع مقدس، توانست با تقویت پدافند هوایی، از سویی آمار خطاهای پدافندی که منجر به هدف قرار گرفته شدن جنگنده‌های خودی می‌شد، کاهش دهد و از سوی دیگر، با تجهیز سامانه‌ها به موشک هاگ، تلفات سنگینی به جنگنده‌های دشمن وارد آورد.[11] از دیگر نوآوری‌های نظامی عباس بابایی، سکوت راداری است. در این شیوه از پرواز، خلبانان در سکوت رادیویی و بی‌سیمی محض، با پرواز در ارتفاع پست، به شناسایی مواضع دشمن و بمباران مواضع اقدام می‌کردند. با این شیوه، ضمن آنکه مواضع دشمن با دقت بیشتری هدف حمله قرار می‌گرفتند، امکان رهگیری جنگنده‌ها توسط پدافند هوایی دشمن وجود نداشت و بدین‌ترتیب، پس از این ابتکار عمل، هیچ‌یک از هواپیماهای ایرانی، هدف موشک‌های دشمن قرار نگرفتند.[12]

یکی از پیشنهادات شهید بابایی در طول دفاع مقدس، پیشنهاد حمله هوایی به ناو آمریکایی بود که به منظور حمایت از رژیم بعث وارد خلیج فارس شده بود که مورد موافقت اعضای شورا شورای‌عالی دفاع قرار نگرفت.[13]

بابایی در 8 اردیبهشت 1366 به درجه سرتیپی ارتقا یافت.[14] در 15 مرداد 1366 مصادف با روز عید قربان و به منظور شناسایی منطقه و تعیین راهکار اجرای عملیات، با یک فروند هواپیمای اف۵ از پایگاه هوایی تبریز پرواز و وارد آسمان عراق شد. او پس از انجام مأموریت و به هنگام بازگشت، هدف پدافند خودی قرار گرفت و به شهادت رسید.[15]

پیکر سرلشکر بابایی 16 مرداد 1367 با حضور نماینده امام خمینی و امام جمعه قزوین حجت‌الاسلام باریک‌بین، وزیر سپاه محسن رفیق‌دوست، فرمانده نیروی هوایی ارتش منصور ستاری و مردم قزوین تشییع و در گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شد.[16]

در بخشی از وصیت‌نامه شهید آمده است: «به خدا قسم من از شهدا و خانواده‌های شهدا خجالت می‌کشم تا وصیت‌نامه بنویسم... خدایا! مرگ مرا و فرزندان و همسرم را شهادت قرار بده. خدایا! همسر و فرزندانم را به تو می‌سپارم. خدایا! من در این دنیا چیزی ندارم و هرچه هست، از آن توست. پدر و مادر عزیرم! ما به این انقلاب خیلی بدهکاریم.»[17]

با پایان جنگ تحمیلی، در 18 بهمن 1368 از سوی فرمانده کل قوا، یک قطعه نشان فتح به خانواده شهید اهدا شد.[18] همچنین در شهریور 1400، نشان فداکاری به خانواده شهید اهدا شد.[19] ساکنین یکی از روستاهای اطراف پایگاه هوایی هشتم شکاری، به پاس خدمات شهید بابایی در عمران روستاهای اطراف، نام روستا را به عباس‌آباد تغییر دادند.[20] در شهر قزوین میدانی به نام شهید بابایی نام‌گذاری و مجسمه وی نیز نصب شده است.

درخصوص زندگانی شهید بابایی، تا کنون کتاب‌های مختلفی به چاپ رسیده است ازجمله: پرواز تا بی‌نهایت به قلم محمد طاهری‌آذر در سال 1396، شهید عباس بابایی به قلم سید مصطفی حسینی در سال 1397 (ترجمه‌شده به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسه)، چهل حدیث به قلم سید حسن فیروزآبادی در سال 1392، بابایی به روایت همسر شهید به قلم علی مروج در سال 1392، پرواز سفید به قلم داود بختیاری دانشور در سال 1380، پرواز عاشقانه به قلم کامبیز فتحی در سال 1391. مجموعه تلویزیونی شوق پرواز، در 24 قسمت و به سفارش بنیاد شهید و امور ایثارگران در مورد زندگی شهید عباس بابایی ساخته شده است. این سریال طبق نظرسنجی صداوسیما، بهترین سریال ژانر دفاع مقدس شناخته شد.[21]

[1]. شاهد یاران، ش33، مرداد 1387، ص4 و 28.

[2]. امجدیان، علیرضا، سماواتی، علیرضا، زندگینامه شهید خلبان عباس بابایی، تهران: انتشارات راهبردی نهاجا، ص5.

[3]. شاهد یاران، همان، ص4.

[4]. روزنامه کیهان، 17 مرداد 1366، ص3.

[5]. شاهد یاران، همان، ص4.

[6]. همان، ص4 و 5.

[7]. همان، ص5.

[8]. همان، ص9 و 5.

[9]. همان، ص26.

[10].همان، ص10.

[11]. پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران:   https://nahaja.aja.ir/portal/home/?news/58454

[12]. همان.

[13]. همان.

[14]. شاهد یاران، همان، ص5.

[15]. همان.

[16]. روزنامه جمهوری اسلامی ایران، 17 مرداد 1366، ص12.

[17]. شاهد یاران، همان، ص80.

[18]. سایت نوید شاهد:  https://navideshahed.com/fa/news/267457

[19]. با حضور امیر سرلشکر موسوی، نشان فداکاری به خلبانان شهید بابایی، دوران، لشکری، نوژه و ذوالفقاری اهدا شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی، کد خبر 84449908

[20]. شاهد یاران، همان، ص30.

[21]. سایت جام‌جم:  https://jamejamonline.ir/fa/news/507129/