مکان‌ها
پل سابله
لیلا حیدری باطنی
1710 بازدید
پل سابله مهم‌ترین نقطه ارتباطی سوسنگرد به بستان است که در جنوب شرقی بستان و در محل تلاقی رود سابله و جاده سوسنگرد ـ بستان قرار دارد. پل، رودخانه و روستای سابله از اولین روزهای جنگ تحمیلی عراق برضد ایران، محل عبور نیروهای عراق بود و مدتی نیز به اشغال آنان درآمد.
روستای سابله در 25کیلومتری سوسنگرد واقع شده است[1] و پل سابله روی رودخانه سابله که منشعب از رود کرخه است و از شرق به غرب جریان دارد، واقع شده است.[2] از آبادی‌های اطراف پل سابله می‌توان به روستای قدرت‌آباد (حوالی سوبله) حدود بیست‌کیلومتری سوسنگرد اشاره کرد.[3] در شمال غرب این پل منطقه مثلث‌شکلی وجود دارد که به لحاظ نظامی بسیار ارزشمند است[4] و در اختیار داشتن این رودخانه، برای هر دو کشور ایران و عراق امتیاز محسوب می‌شد.[5]
نیروهای مقاومت سوسنگرد در سومین روز جنگ (2 مهر 1359) یک هواپیمای عراقی را در حد فاصل بستان به‌طرف پل سابله هدف قرار دادند و خلبان هواپیما را اسیرکردند.[6] پس از سقوط بستان در 1 مهر 1359، پل سابله در بیست‌کیلومتری بستان، در 4 مهر 1359 به تصرف نیروی زمینی عراق درآمد.[7]
پس از آزادسازی اولیه بستان در 9 مهر 1359، این شهر به‌رغم مقاومت شدید مدافعان در 22 مهر مجدداً به اشغال عراقی‌ها درآمد.[8] نیروهای عراقی در محور بستان سوسنگرد پیشروی کردند و نیروهای ایرانی را که به صورت گروه‌های کوچک در این محور پدافند می‌کردند، تا پل سابله عقب راندند و پل را تصرف کردند و در 27 مهر توانستند از آن عبور کنند و به سمت دهلاویه در شرق پل سابله پیشروی خود را ادامه دهند.[9]
از 15 آبان 1359 پیشروی مجدد یگان‌های عراقی به سمت سوسنگرد آغاز شد. از سمت غرب هفت تانک به همراه نیروهای پیاده، از طریق پل سابله قصد تصرف دهلاویه و پیشروی به سوی سوسنگرد را داشتند که با مقاومت مدافعان مواجه شدند و به‌ناچار عقب‌نشینی کردند.
در 19 آبان نیروهای پیاده عراق با پشتیبانی بیست تانک و نفربر از طرف سابله هجوم تازه‌ای آغاز کردند. نیروهای ایرانی پس از تجهیز در 20 آبان، با هلیکوپتر و هواپیما، به مواضع عراق در محور سابله و تپه‌های الله‌اکبر هجوم بردند که براثر آن نیروهای عراقی متحمل تلفات و خساراتی شدند.
فعالیت ارتش عراق در جبهه سوسنگرد از 22 آبان شدت یافت. یگان‌های پیاده عراق، با حمایت قوای زرهی در پناه آتش توپخانه که از تپه‌های الله‌اکبر اجرا می‌شد، از طرف رودخانه سابله به‌طرف دهلاویه پیشروی کردند، اما با مقابله مدافعان، تعدادی از تانک‌های عراقی منهدم و در نتیجه پیشروی متوقف و عقب‌نشینی عراقی‌ها آغاز شد. براثر حمله‌ای که به نیروهای عراق در سابله وارد شد، آنها مجبور شدند تعدادی از تانک‌ها و مقداری از مهمات خود را به آن سوی کرخه بفرستند. پس از چند روز قوای عراقی در سمت غرب سوسنگرد از دو سوی سابله تهاجم خود را آغاز کردند و با کمک چهل تانک و خودرو از طرف دهلاویه به سمت سوسنگرد پیش آمدند. تا جایی که هیچ راهی برای نجات زخمی‌ها و تخلیه شهدا جز از طریق رودخانه سابله وجود نداشت.[10]
این پل تا عملیات طریق‌القدس در 8 آذر 1360 به‌رغم مقاومت نیروهای ایرانی در تصرف عراق باقی ماند. در 13 آذر 1360 و ششمین روز عملیات، نیروهای عراقی با به کارگیری تیپ 48 پیاده و گردان تانک قتیبیه، قصد داشتند با تاکتیک غافل‌گیری و استفاده از تعلل نیروهای ایرانی در اتخاذ یک پدافند مطمئن و مستحکم در شمال سابله، آن را تصرف کنند و دوباره بستان را در معرض تهدید قرار دهند. اما نیروهای ایرانی با شنود مکالمات بی‌سیم فرماندهی دشمن از این موضوع مطلع شدند و بلافاصله نیروهای ارتش و سپاه با رساندن خود به این منطقه و تقویت نیروهای پیاده و زرهی در قسمت شمال پل سابله، تانک‌های عراق را که در حال عبور از پل بودند هدف قرار دادند. این کار موجب توقف چند تانک و خودرو روی پل و در نهایت مسدود شدن پل شد و در نتیجه قوای زرهی دشمن با تحمل تلفات و خسارات بسیار عقب‌نشینی کرد و در جنوب سابله مستقر شد و بار دیگر شهر بستان از خطر حتمی سقوط نجات یافت. پل سابله در واقع کلید فتح بستان در عملیات طریق‌القدس است.[11]
مقدمات بازسازی بستان و روستاهای اطراف و به‌ویژه پل سابله، توسط ستاد بازسازی استان کرمان از مهر 1361 آغاز شد. اگرچه امکان فعالیت‌های بازسازی در این شهر به علت نزدیکی به خط مقدم جبهه محدود بود، اما در طول چند ماه فعالیت‌های چشمگیری انجام شد و در سال 1362 بازسازی پل سابله با 100 درصد پیشرفت به اتمام رسید.[12]
[1]. دهقان نیری، حسین، قطعه‌ای از آسمان: بستان، تهران: سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس، 1393، ص30.
[2]. حسینی، سیدیعقوب، بختیاری، مسعود، لطفی، محمدحسن، ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، ج2: نبردهای غرب اهواز و سوسنگرد، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 1373، ص68 و بخش نقشه‌ها (10-7).
[3]. دهقان نیری، حسین، قطعه‌ای از آسمان: بستان، ص67.
[4]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس خوزستان در جنگ ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1393، ص162.
[5]. حسینی، سیدیعقوب، بختیاری، مسعود، لطفی، محمدحسن، ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، ج2، ص68.
[6]. یاحسینی، سیدقاسم، مقاومت در سوسنگرد، تهران: سوره مهر، 1389، ص54.
[7]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس خوزستان در جنگ ایران و عراق، ص70.
[8]. حسینی، سیدیعقوب، بختیاری، مسعود، لطفی، محمدحسن، ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، ج2، ص94؛ دهقان نیری، حسین، قطعه‌ای از آسمان: بستان، ص64.
[9]. همان، ص94 و 95.
[10]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس خوزستان در جنگ ایران و عراق، ص85-83.
[11]. پورجباری، پژمان، اطلس غرافیای حماسی1: خوزستان در جنگ، تهران: صریر، 1389، ص146 و 164؛ دهقان نیری، حسین، قطعه‌ای از آسمان: بستانع ص98-93.
[12]. اهم فعالیت‌های بازسازی و نوسازی مناطق جنگزده سال‌های 1362-1361، تهران: بی‌نا، 1363، ص278 و 279.
