موتو
مریم سلطانینسب
30 بازدید
فیلم سینمایی موتو ساخته محمدعلی نظریان در سال ۱۳۷۰ است و یک جوان بسیجی را به تصویر کشیده که به شهر ویران شده خود در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بازمیگردد تا خاطرات دوران کودکی را مرور کند.
کارگردان محمدعلی نظریان، نویسنده محمود حسنی، تهیهکننده محمدعلی نظریان و منوچهر خاکی، مدیر تولید علی ترابی، فیلمبردار مسعود صدیق، دستیار فیلمبردار محمد مجیدی و مرتضی صادقی، تدوین ایرج گلافشان، طراح صحنه و لباس بهمن داوری، طراح چهرهپردازی غلامرضا جهانمهر، چهرهپرداز طاهره رجبی و علیاکبر بهادری، آهنگساز بابک بیات، صدابردار رضا اردلان، صداگذار بهمن اردلان، میکس رضا اردلان، سرپرست گویندگان سعید مظفری، جلوههای ویژه نجف فتاحی، دستیار جلوههای ویژه سعید دلیری و بازیگران اقدس صحتبخش، علی چهرازی، سعیده نصیری، علیاصغر رفیعی، عزت نصیری، مرتضی ایمری، محسن مبصر، رضا محمدی، فرشید صالحزاده، مهرداد عیدیوند، محمود حسنی و ... هستند.
این فیلم ۷۴ دقیقهای که در 1370 به نمایش عموم درآمد، در دهمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم فجر حضور داشت اما موفق به کسب جایزه نشد.
جوانی (موتو)، برگشته از جبهههای جنگ، با دیدن ویرانیهای محل سکونتش به یاد دوران نوجوانی خود میافتد که در نتیجه سوءتفاهمی با حسن، پسر عمویش، اختلاف داشت. میانجیگری و نصایح والدین هم در رفع این اختلاف، بدون نتیجه میماند. کینهتوزی ناشی از این اختلاف منجر به زد و خورد در مسابقه فوتبال و متهم کردن او به دوچرخهدزدی میشود. موتو (مرتضی) به رغم اینکه در خانه فردی منزوی و محجوب است، در بیرون از خانه نوجوانی پر شور و شر و کاپیتان تیم فوتبال محل است. در مجلس عروسی برادر «موتو» و خواهر حسن، آن دو با هم آشتی میکنند، اما دوران آشتی آنها کوتاه است، زیرا جنگ شروع و حسن ـ دوست موتو ـ مجروح میشود. موتو تلاش بسیاری برای زنده ماندن او میکند، اما حسن شهید میشود و موتو در حسرت دوران کوتاه دوستی میماند.
داستان حضور جوانان و نوجوانان در جبهه و نقب زدن قصه به اختلافات پشت جبهه آنان و تأثیر فرهنگ جبهه بر روابط اجتماعی مردم به ویژه جوانان، محور داستان فیلم را تشکیل میدهد. عوامل فیلم همه از عناصر غیر مشهور و آماتور هستند.[1]
به گفته کارشناسان داستان فیلم «موتو» بدون کمترین کشش و قرابتی با یک فیلمنامه سینمایی و با یک ساخت ابتدایی به تصویر کشیده شده است. یک جوان بسیجی در حال و هوایی نوستالژیک به شهر ویران شده خود باز میگردد تا خاطرات دوران کودکی و نوجوانیاش را مرور کند و اینچنین، فیلم با فلاشبکی طولانی آغاز میشود و از همان ابتدا تماشاگر درمییابد کل داستان فیلم یا پیام فیلم در این خلاصه میشود که جوان بسیجی قبلاً نوجوانی بازیگوش، شیطان و درسنخوان بود و اهل خانواده و بچههای محل از دست او در امان نبودهاند. یعنی همان علیمردان خان با مزه قصههای کودکانه که طبق یک سنت متدوال از اضافه وزن بالایی هم برخوردار است. به همین خاطر تیپ کودک چاق و بامزه، هر تلاشی در زمینه انجام بخشیدن به آغاز و انجام داستان، نوشتن و اجرای شوخیهای نو، پرورش سوژه، اوج و فرود بخشیدن به قصه به کناری گذاشته شدهاند تا با سادهترین راه یعنی رقصیدن، آواز خواندن، شنا کردن و کتک خوردن او، فیلم چون کمدیهای کوتاه صامت روی پا بایستد. درست مشابه سایر فیلمهای کمدی که با حضور کمدینها و احساس نکردن عنصری به نام کارگردان ساخته شدهاند، اما از آنجا که کودک این فیلم در مقایسه با کمدینهای فیلمهای دیگر به هزار و یک دلیل کم آورده است، راه و روش حضور تیپ کمدی و در اختیار گرفتن کلیت فیلم برای این منظور با شکست مواجه شده است. از دیگر سو فیلمهای کمدی دیگر حتی اگر عنان فیلم خود را به دست بازیگر هم سپرده باشند باز داستان واحدی بازگو میکنند، در صورتی که در موتو یک خط روایتی بسیار ضعیف بهانهای شده تا تکههای مختلفی که احتمالاً طنزآمیز بودهاند در کنار هم گردآیند، بی آن که اصلاً ارتباطی با یکدیگر داشته باشند. ضعف کارگردانی و رعایت نکردن اصول و قواعد اولیه سینمایی در این فیلم مشهود است. به طور مثال موتو و پسر عمویش دو رقیب سرسخت در فوتبال به حساب میآیند که هر یک تیم جداگانه و طرفدارانی دارند. بعد از درگیری و کشمکشهای بسیار بین این رقیب، سرانجام آنها با یکدیگر آشتی میکنند و قرار است این دوستی را به همه اعلام کنند که این صحنه آشتیکنان با نماهای متعدد از پشت سر به تصویر درمیآید و هر یک به نوبت رو به دوستان خود کرده و باز میگردند، در حالی که فیلم میتوانست با یک نمای عمومی(لانگ شات) از میدان و بچههای هر دو تیم، آشتی کردن آن دو و بازگشت همزمانشان را به طرف تیم خود بسیار تأثیرگذار نشان دهد.
گفته شده موتو یک فیلم آماتوری کوتاهمدت است که بنا به دلایلی نامعلوم در کادر 35 میلیمتری و با کش دادن صحنهها، به زمان استاندارد لازم رسیده و به نمایش درآمده است. موتو از آن دست فیلمهایی است که تنها موزیک متن فیلم برای پوشاندن ضعفهای عمده سناریو، ساخت و بازیهای تصنعی، حرف اول را میزند و از آنجا که فیلم برای آهنگساز هم جدی گرفته نشده است، با شنیدن موزیک متن فیلم به یاد خاطرات سالهای پیش میافتیم و این که این موسیقی را قبلاً در جایی شنیدهایم.
کارشناسان میگویند اگر قرار است از بسیجی حرف بزنیم، حرف خوب کم نداریم و اگر قرار است فیلم بسازیم بهتر است آنها را بهانهای برای تصویب سناریو نکنیم.[2]
.[1] ماهنامه پاسدار اسلام، سال سی و هفتم، 1397، ش 441-442، ص77.
[2]. روزنامه کیهان، «نقد و بررسی فیلم موتو، سرد و بدون جاذبه»، خرداد 1372، ص9.
