آثار
نونی صفر
1662 بازدید
کتاب «نونی صفر» خاطرات خودنوشت سید حسن شکری از جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران است.
سید حسن شکری همزمان با حضور در جبهه در رشته پیراپزشکی تحصیل می‌کرد که پس از پایان جنگ و ورود مجدد به دانشگاه از رشته دندانپزشکی با درجه دکتری فارغ‌التحصیل شد.[1] وی علاوه بر طبابت، به حوزه نشر و نویسندگی جنگ نیز ورود کرد. در کنار پذیرش مدیرمسئولی انتشارات «27 بعثت» در گذشته و «روایت باران» در حال حاضر، چندین جلد کتاب نیز به نگارش درآورده است؛ از جمله: بیست‌وهفتی‌ها، بچه‌های حبیب، دستواره سخن می‌گوید، ساعت شانزده به وقت حلب، بحر سعید و غیره. کتاب «خط فکه» که از دیگر کتاب‌های دفتر ادبیات و هنر مقاومت است، روزنوشت‌های شهید سید محمد شکری، برادر اوست که با ویراستاری سیدحسن و افزودن تصاویر به کتاب منتشر شده است.
چاپ اول نونی صفر در سال 1370 در 134 صفحه، در قطع رقعی، با جلد نرم، با بهای 350 ریال و شمارگان 6600 نسخه، توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد. طرح جلد آبی‌رنگ کتاب تصویر رزمنده‌ای است که اسحله به دست و برانکارد به پشت در حال حرکت است. عنوان کتاب به رنگ قرمز با پس‌زمینه نارنجی، در یک سوم پاپین جلد نوشته شده است. بعد از صفحات عنوان و شناسنامه، فهرست کتاب شامل «اشاره، یادداشت نویسنده، سه‌راهی نمک، سنگ‌شکن، نونی صفر» آمده است. پس از فهرست به ترتیب، «اشاره» که، به قلم دفتر ادبیات و هنر مقاومت در تاریخ 8 دی 1369 نوشته شده است، صفحه تقدیم و یادداشت نویسنده صفحه‌آرایی شده‌اند. متن اصلی کتاب با فصل «سه‌راهی نمک» آغاز می‌شود. در ابتدای هر سه فصل نقشه عملیاتی منطقه‌ای که در آن فصل به آن پرداخته شده، دیده می‌شود. این فصل درباره منطقه عملیاتی سه‌راهی نمک از مناطق فاو در منطقه عملیاتی والفجر 8 است. فصل دوم با عنوان «سنگ‌شکن» درباره منطقه سنگ‌شکن از مناطق عملیاتی کربلای 1 است و فصل سوم با عنوان «نونی صفر» درباره عملیات تکمیلی کربلای 5 است. عنوان کتاب از این فصل گرفته شده است. «نونی»، خاکریزهایی به شکل حرف نون در منطقه شلمچه عراق بود و نونی اول که به نونی صفر مشهور بود در ابتدای کانال ماهی قرار داشت.[2] طولانی‌ترین خاطره، «سه‌راهی نمک» و کوتاه‌ترین آن «نونی صفر» است. در انتهای کتاب تصاویر سیاه و سفید سید حسن شکری در مدت حضور در جبهه‌های جنگ در 18 صفحه ضمیه شده است. در آخرین صفحه کتاب، ترجمه انگلیسی «اشاره» چاپ شده است.
چاپ دوم نونی صفر در سال 1386 همزمان با تغییر ناشر از حوزه هنری به سوره مهر است. طرح جلد کتاب در این چاپ، تصویر سیم‌خاردار خطی در میانه جلد و نیروهای نظامی در حال نبرد در پایین جلد است. ترتیب قرارگیری صفحات ابتدایی کتاب تا پیش از متن اصلی در این چاپ نسبت به چاپ اول تغییر کرده است. بعد از صفحات عنوان و شناسنامه، به ترتیب صفحه تقدیم، فهرست (با اضافه‌شدن فصل عکس‌ها)، یادداشت نویسنده و اشاره قرار گرفته است. تصاویر انتهایی کتاب به شانزده صفحه کاهش یافته و تعدادی از عکس‌های چاپ اول با عکس‌های دیگری جایگزین شده‌اند. نونی صفر تا سال 1389 با این طرح جلد هشت بار تجدید چاپ شده است. در سال 1390 طرح جلد کتاب دوباره تغییر کرد. عنوان کتاب بسیار درشت با طرح شنی تانک روی جلد نوشته شده و پس‌زمینه، خاکی‌رنگ است. کتاب، با این طرح جلد در سال 1390، سه بار تجدید چاپ شده است.
ویراست دوم کتاب به ویراستاری مجتبی شبیری، توسط انتشارات 27 بعثت، در بهار 1392 منتشر شد. در ویراست دوم نیز طرح جلد کتاب تغییر یافت. طرح روی جلد، نقشه منطقه عملیاتی است که با رنگ خاکی تمام جلد را پوشانده و عنوان با رنگ قرمز بسیار درشت و عمودی روی جلد حک شده است. طراح جلد این چاپ میثم محمدحسنی است و با جلد سخت صحافی شده است. مطابق فهرست، بخش‌های کتاب به این ترتیب است: «سخن ناشر، یادداشت نویسنده، سه‌راهی نمک، سنگ‌شکن، نونی صفر، صخره‌های عقیق، عکس‌ها، نقشه‌ها و اسناد.» فصل «صخره‌های عقیق» در این ویراست به محتوای کتاب اضافه شده است. این فصل در مورد عملیات کوهستانی بیت‌المقدس 4 در منطقه دربندیخان عراق است. نقشه مناطق عملیاتی از ابتدای فصل‌ها حذف شده و اسامی رزمندگانی که در خاطرات، نامبرده شده و شهید می‌شوند با رنگ قرمز چاپ شده است. فصل عکس‌ها به 86 صفحه افزایش‌یافته و عکس‌ها، نقشه‌ها و دست‌نوشته‌ها به صورت رنگی چاپ شده‌اند. این کتاب توسط نشر 27 بعثت در مجموع پنج بار تجدید چاپ شده که چاپ پنجم در سال 1396 بوده است.[3]
نشر مجدد نونی صفر توسط انتشارات روایت باران در سال 1400 بود. طرح جلد تغییری نکرده و با جلد نرم صحافی شده است. در فصل عکس‌ها، چهار عکس حذف و دو عکس اضافه شده است. چاپ دوم توسط این ناشر نیز در سال 1400 انجام شده است.
نونی صفر در 21 آذر 1370 به تقریظ رهبر انقلاب رسید. متن تقریظ چنین است: «این نیز از جمله سندهای دقیق دوران دفاع مقدس است که باید از نویسنده آن بسیار متشکر بود. صفا و معنویت در این کتاب موج می‌زند. شهید محمد شکری که نوشته‌های لحظه‌به‌لحظه‌اش از چند عملیات، در شمار نورانی‌ترین یادگارهای دفاع مقدس است، گویا برادر مؤلف این کتاب است و از او در چند جا از کتاب خط فکه نام برده است. اکنون این برادر رزمنده و زنده در خلال آنان که کتابش به آن‌ها تقدیم شده است، نام برادر شهیدش را نگنجانیده است... زهی کرامت و بزرگواری... برادر دیگری هم از او قبلاً بر مسند شهادت تکیه کرده بوده است: شهید سید علی شکری. اللهم احشرنا مع هولاء فی الدنیا و الاخره.»[4] این کتاب توسط نشر 27 بعثت در سال 1393، به انگلیسی با عنوان «Fortress No, Zero: notes made by an Iranian combatant from Iraq’s emposed War against Iran 1985 - 1988» با ترجمه «ابراهیم رحمان‌پور» منتشر شد. چراغی، جوادی‌نسب و اربابی (1395) در پژوهشی با عنوان «ارزیابی کیفی ترجمه فارسی به انگلیسی کتاب نونی صفر اثر سید حسن شکری بر اساس مدل جولیان هاوس (۲۰۰۶)[5]» به نقد ترجمه انگلیسی این کتاب پرداخته‌اند. علاوه بر نسخه‌های چاپی، نسخه الکترونیک خاطرات سید حسن شکری، مطابق چاپ سوره مهر، نیز در دسترس است.[6]
[1]. گفت‌وگوی تلفنی با نویسنده.
[2]. شکری، سید محمد، نونی صفر، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، 1370، ص102.
[3]. استعلام از ناشر.
[4]. شیرازی، علی، نسیم سبز خاطره‌ها، تهران: سوره مهر، 1389، ص171 و 172.
[5]. چراغی، فاطمه، جوادی‌نسب، سرور، اربابی، محمدرضا، ارزیابی کیفی ترجمه فارسی به انگلیسی کتاب نونی صفر اثر سید حسن شکری بر اساس مدل جولیان هاوس (2006)، همایش ملی ترجمه و مطالعات میان‌رشته‌ای، 1395
[6]. https://www.faraketab.ir/book/6615-%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C-%D8%B5%D9%81%D8%B1
