هاشمی مویلحه، علی
سجاد نادری‌پور
2 بازدید
علی هاشمی مویلحه، فرمانده قرارگاه سِّری نصرت و سپاه ششم امام صادق (ع) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود که 4 تیر 1367، در جزیره مجنون به شهادت رسید.
علی هاشمی، سال 1340 در لاین پنج محله حصیرآباد اهواز متولد شد.[1] تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در اهواز طی کرد. همزمان با گسترش مبارزات مردمی علیه حکومت پهلوی در سال‌های پایانی عمر این حکومت، فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد و چند مرتبه توسط ساواک دستگیر شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در تشکیل کمیته انقلاب اسلامی نقش داشت و هنگام تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از کمیته انقلاب به سپاه منتقل شد. همزمان با شروع اقدامات ضدانقلاب در استان خوزستان، به همراه برخی دیگر از جوانان استان، سپاه شهرستان حمیدیه را تأسیس کردند و به مبارزه با ضدانقلاب و رژیم بعث عراق که از طریق هورالهویزه سلاح و مهمات به ایران ارسال می‌کرد، پرداختند. پس از شهادت علیرضا نظرآقایی (اولین فرمانده سپاه حمیدیه)، وی با حکم علی شمخانی (فرمانده سپاه خوزستان) فرمانده سپاه حمیدیه شد.[2]
هاشمی پیش از آغاز جنگ تحمیلی، در رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد پذیرفته شد ولی با توجه به شروع جنگ تحمیلی، از دانشگاه انصراف داد و به جبهه رفت.[3]
با آغاز جنگ تحمیلی و پس از اینکه دشمن مواضع خود را در منطقه اشغالی دشت آزادگان تثبیت کرد، علی هاشمی و همرزمانش در 1 بهمن 1359، با انهدام سد خاکی دشمن با یک انفجار و پس از پیشروی آب به مواضع دشمن، آنها را وادار به عقب‌نشینی کردند. دومین عملیاتی که هاشمی و نیروهای سپاه حمیدیه انجام دادند در شمال غرب اهواز در محور حمیدیه، حد فاصل جاده حمیدیه ـ سوسنگرد تا رودخانه کرخه‌کور بود که به علت شهادت دکتر مصطفی چمران، عملیات «شهید چمران» نامیده شد و در 5 مرداد 1360، موفق به آزادسازی منطقه شمال کرخه‌کور شدند. عملیات «شهیدان رجایی و باهنر» در 10 شهریور 1360، سومین عملیات سپاه حمیدیه به فرماندهی هاشمی در ماه‌های ابتدایی جنگ بود که با هدف تکمیل اهداف عملیات «شهید چمران» در منطقه شمال کرخه‌کور و با موفقیت انجام شد.[4]
15 آذر 1360 و پس از شهادت چمران (فرمانده ستاد جنگ‌های نامنظم) نیروهای این ستاد که در استان خوزستان مستقر بودند، با سپاه حمیدیه به فرماندهی علی هاشمی ادغام شدند و «تیپ 37 نور» به فرماندهی علی هاشمی تشکیل شد. نیروهای این تیپ پیش از انحلال در 25 تیر 1361، در عملیات‌های «ام‌الحسنین»، «فتح‌المبین» و « بیت‌المقدس» شرکت کردند.[5] علی هاشمی سال 1361 با دخترخاله خود، خانم سمیه اهوازیان، ازدواج کرد که حاصل آن یک دختر و یک پسر است. [6]
در آستانه عملیات والفجر مقدماتی در بهمن 1361، تیپ ۳۷ نور، منحل شد و علی هاشمی فرمانده سپاه سوسنگرد شد. وی قبل از عملیات والفجر ۸ که به فتح فاو منجر شد، اقداماتی برای فریب نیروهای دشمن انجام داد تا توجه آنها را از فاو به هورالهویزه جلب کند. به عنوان مثال به دستور او روز‌ها چندین کامیون به سمت هور حرکت می‌کردند و شب‌ها دور از چشم دشمن باز می‌گشتند. به علاوه تعداد زیادی سنگر در هور ساخته شد تا وانمود شود که قرار است نیروهای زیادی در این منطقه مستقر شوند. برخی سنگر‌ها را نیز با استفاده از لوله‌های پولیکا به گونه‌ای طراحی کرد که در تصاویر هوایی شبیه تانک به نظر برسند؛ با تحرکات تصنعی در قرارگاه نصرت (در هورالهویزه)، عراق یقین کرد که حمله اصلی ایران از جانب هور انجام خواهد شد. به دلیل همین اقدامات، هنگام شروع حمله ایران به فاو، عراق تا مدتی از دفاع جدی خودداری کرد، به علاوه بخشی از نیروهای مستقر در منطقه فاو را به نزدیکی هور منتقل کرد تا مثلاً جلوی حمله اصلی ایران را بگیرد.[7]
در سال 1362 نیز که اقدامات ایران در خطوط مقدم جنگ به دلیل آمادگی مهندسی و اطلاعاتی دشمن دچار رکود شده بود، علی هاشمی مأموریت یافت با شناسایی منطقه هورالعظیم در جنوب غرب استان خوزستان، شرایط را برای انجام یک عملیات در این منطقه، مهیا کند. بر این اساس با فرمان سِّری فرمانده وقت کل سپاه، برای نخستین‌بار در جنگ تحمیلی، قرارگاهی به منظور اجرای عملیات‌های شناسایی و اطلاعاتی به نام قرارگاه «نصرت» شکل گرفت و مأموریت یافت منطقه «هورالعظیم» یا «هورالهویزه» را شناسایی کند.[8] در نتیجه فعالیت‌های قرارگاه نصرت، در کمتر از 9 ماه، عملیات خیبر در 3 اسفند 1362 انجام شد که در نتیجه آن، بیش از 1000 کیلومتر مربع از هورالعظیم، 140 کیلومتر مربع در جزایر مجنون و 40 کیلومتر مربع در منطقه طلائیه به تصرف رزمندگان اسلام درآمد.[9] از دیگر اقدامات قرارگاه نصرت، طرح‌ریزی عملیات بدر و سلسله عملیات‌های قدس و شناسایی‌های برون‌مرزی در عمق عراق از جمله شهرهای مقدس نجف، کربلا و سامرا بود.[10]
در سال 1365 نیز علی هاشمی فرمانده سپاه ششم امام جعفر صادق (ع) شد و فرماندهی مراکز سپاه در استان‌های خوزستان، لرستان، لشکر 5 نصر و سایر نیروها به وی محول گردید.[11]
4 تیر 1367 و تنها چند روز پیش از پذیرش قطعنامه 598 از سوی ایران، در حالی که علی هاشمی در قرارگاه تاکتیکی «خاتم 4» در میانه جاده مواصلاتی شهید همت (راه ارتباطی ایران با جزایر مجنون) حضور داشت، دشمن به منظور بازپس‌گیری جزایر مجنون، به مدت 48 ساعت به بمباران شیمیایی جزایر دست زد. شدت حملات دشمن به جزایر به حدی بود که فرماندهان ارشد جنگ به هاشمی ابلاغ کردند قرارگاه را ترک و دستور عقب‌نشینی نیروها از جزایر مجنون را صادر کند اما وی بازگشت خود از عقبه جبهه را به پس از عقب‌نشینی تمامی نیروها از جزایر موکول کرد. در نهایت، در حالی که تنها علی هاشمی و 15 نفر از همراهان وی در قرارگاه خاتم 4 باقی‌مانده بودند، ارتباط آنها با مرکز فرماندهی قطع شد.[12] اندکی بعد، 9 نفر از افراد باقی‌مانده در هور، موفق به بازگشت شدند، دو نفر اسیر و چهار نفر نیز مفقود شدند که علی هاشمی جزو آنان بود. از آنجا که احتمال اسارت وی داده می‌شد، مسئولان ایران تصمیم گرفتند برای حفاظت از جان وی، نامی از او برده نشود. پس از سقوط صدام، پیگیری‌های بسیاری برای یافتن اثری از علی هاشمی در اردوگاه‌های اسیران ایرانی در عراق انجام گرفت که نتیجه نداد و در نهایت شهادت سردار علی هاشمی محرز شد.[13]
در نهایت پس از 22 سال، پیکر سردار شهید علی هاشمی، به همراه 3 نفر از همراهانش، توسط کمیته جستجوی مفقودان ستاد کل نیروهای مسلح کشف و شناسایی شد و روز دوشنبه 27 اردیبهشت 1389، پس از تشییع در اهواز، در گلزار شهدای این شهر به خاک سپرده شد.[14]
بر اساس گزارش رسمی رئیس ستاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس که پس از تفحص پیکر وی منتشر شد، سرلشکر علی هاشمی به همراه سردار مهدی نریمی و سه نفر از همراهان دیگر خود، موفق به ترک جزایر مجنون شده، اما خودرو حامل آنها پس از عبور از مرکز اورژانس لشکر 17 علی ابن طالب (ع) قم در جاده شهید همت، حوالی ساعت 15:30، بر اثر برخورد به بالگرد عراقی که احتمالاً به منظور دستگیری آنان در جاده فرود آمده بود، دچار واژگونی و حریق شده و تمامی سرنشینان آن، به شهادت رسیده‌اند.[15]
کتاب‌های هور و همیشه از انتشارات گلگشت، سردار هور از انتشارات کنگره بزرگداشت سرداران و 16 هزار شهید استان خوزستان، بستر آرام هور از انتشارات عماد فردا، مردان هور از انتشارات کنگره سرداران و ۱۶ هزار شهید ک‌رب‌لای خوزستان، مردی که شبیه هیچکس نیست از انتشارات کتاب مسافر، راز گمشده مجنون از انتشارات صریر و هوری از انتشارات شهید هادی از جمله آثار مکتوب درباره شهید علی هاشمی است. مستند «زیر صفر مرزی» نیز به کارگردانی مهدی افشارنیک درباره مفقودالاثر شدن علی هاشمی در اواخر روزهای جنگ تحمیلی است. [16]
پل روگذر شهید علی هاشمی در شهر اهواز از جمله اماکن عمومی است که به نام این شهید نام‌گذاری شده است.
یادمان و مرکز فرهنگی شهید علی هاشمی نیز در خوزستان، در گلزار شهدای اهواز، سال 1400 افتتاح شد. [17]
[1]. آقامیرزایی، محمدعلی، «مجنون دیروزها»، روزنامه ایران، پنج‌شنبه ۱ اسفند ۱۳۹۲، ش ۵۵۸۸، ص ۱۲.
[2]. برزگر، مجتبی، «به یاد سردار شهید علی هاشمی؛ یار جهان‌آرا در آزادی خرمشهر»، روزنامه کیهان، یک‌شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۶، ش ۲۱۶۲۸، ص ۶.
[3]. همان.
[4]. مرادخانی، سعیده، «در پاسداشت سردار شهید علی هاشمی نماد مقاومت در روزهای پایانی جنگ؛ سرداری ستودنی از دیار حمیدیه»، روزنامه ایران، شنبه ۹ تیر ۱۳۹۷، ش ۶۸۱۴، ص ۱۴؛ ایزدی، یدالله، روزشمار جنگ ایران و عراق (آزادسازی سرزمین‌های ایران، گام اول: عملیات ثامن‌الائمه (ع) شکستن محاصره آبادان ناکامی منافقین در براندازی نظام 1 مرداد تا 14 مهر 1360)، ج 15، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1396، ص 117-113.
[5]. مرادخانی، سعیده، همان.
[6]. خبرگزاری تسنیم، https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/09/29/.
[7]. سایت تابناک، https://www.tabnak.ir/fa/tags/4982/1/%D.
[8]. ملایی، ناصر، «یاد یاران: یادی از سردار علی هاشمی؛ رازهای مجنون»، روزنامه ایران، دوشنبه ۱۰ مهر ۱۳۹۱، ش ۵۱۸۹، ص ۱۲؛ سایت رادیو تهران، https://radiotehran.ir/NewsDetails/?m=104128&n=1093776.
[9]. روزنامه کیهان، «به بهانه سالگرد عملیات خیبر، حکایت سِّری‌ترین قرارگاه جنگ»، دوشنبه ۸ اسفند ۱۴۰۱، ش ۲۳۲۵۳، ص 3.
[10]. برزگر، مجتبی، همان.
[11]. همان.
[12]. اهوازیان، عبدالفتاح، «روایتی دست اول از شهادت و تفحص پیکر شهید علی هاشمی؛ رقصنده با مجنون»، روزنامه کیهان، یک‌شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۰، ش ۱۹۹۲۶، ص ۹.
[13]. ملایی، ناصر، همان.
[14]. روزنامه کیهان، «پس از 22 سال دوری از وطن؛ پیکر پاک سردار شهید علی هاشمی به اهواز منتقل شد»، یک‌شنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۹، ش ۱۹۶۴۶، ص ۳.
[15]. اهوازیان، عبدالفتاح، همان.
[16]. خبرگزاری مهر، https://www.mehrnews.com/news/5268038.
[17]. سایت شورای اسلامی شهر اهواز، https://shora.ahvaz.ir/news/ID/528182.
