آثار
خرمشهر در اسناد ارتش عراق
متین سادات اصلاحی
242 بازدید
کتاب «خرمشهر در اسناد ارتش عراق» به بررسى اسناد ارتش عراق از آغاز تجاوز به خرمشهر و اشغال آن، تا آزادسازى این شهر مى‌پردازد.
این کتاب از جمله کتاب‌هایی است که با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی برجای‌مانده به نگارش درآمده است.
چاپ اول خرمشهر در اسناد ارتش عراق در سال 1375 در 464 صفحه، در قطع رقعی، با جلد نرم، با بهای 11هزار ریال و شمارگان3300 نسخه، با تحقیق و تدوین اصغر کاظمی و ویراستاری محمدمهدی عقابی در سوره مهر سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد. طرح جلد کتاب به رنگ سبز و عکس یکی از اسنادی که در متن کتاب استفاده شده به رنگ قرمز آورده شده است و عنوان کتاب با قلم درشت و رنگ سفید نوشته شده است. قبل از متن اصلی کتاب، صفحه عنوان، شناسنامه و تقدیم‌نامه و فهرست آمده است. فهرست کتاب شامل شش فصل است که عناوین فصول کتاب عبارت است از: فصل 1 «آغاز تجاوز»، «توضیح اسناد آغاز تجاوز»، فصل2 «اشغال خرمشهر»، «توضیح اسناد اشغال خرمشهر»، فصل 3 «تبلیغات دشمن»، «توضیح اسناد تبلیغات دشمن»، فصل 4 «کشتار و غارت»، «توضیح اسناد کشتار و غارت»، فصل 5 «تخریب»، «توضیح اسناد تخریب»، فصل 6 «آزادسازى خرمشهر»، «توضیح اسناد آزادسازی خرمشهر» و صفحه مقدمه که نویسنده در آن به نبرد قادسیه در تاریخ اسلام و ایران و قادسیه صدام پرداخته است. متن اصلی کتاب 308 صفحه است و از صفحه 19 آغاز می‌شود.
پایان‌بخش کتاب نیز، 130 سند و مدرک به زبان عربى است که در فصول مختلف به شرح آن پرداخته شده است. ضمیمه اسناد از صفحه 310 شروع و در صفحه 464 خاتمه می‌یابد.
در فصل‌های مختلف این کتاب اسناد مربوط به مکاتبات و اقدامات مختلف ارتش عراق منتشر شده و درباره آن‌ها نیز شرح داده شده است. این اسناد اهمیت سیاسى، نظامى، تبلیغاتى اشغال خرمشهر و آزادسازى این شهر را مشخص کرده است. فصل اول کتاب شامل 9 سند از تاریخ 26/6/1359 تا 15/4/1360 که شامل مکاتباتی درخصوص اطلاعات ارتش عراق، آغاز تجاوز، پیام میشل عفلق برای سربازان و تحلیل نبرد است. فصل دوم کتاب شامل دوازده سند از تاریخ 9/7/1359 تا 6/4/1360 شامل مکاتباتی درخصوص اشغال خرمشهر، ابلاغ دستور برای کنترل شهر، دستورهای عملیاتی، دستورالعمل استحکام‌بندی در شهرها، ابلاغ پست‌های دژبانی و استحکامات نظامی خرمشهر است. فصل سوم کتاب شامل شانزده سند از تاریخ 4/9/59 الی 27/8/1360 شامل مکاتباتی درخصوص تبلیغات برای اسارت وزیر نفت ایران (شهید تندگویان)، ارسال اسامی و حالت‌های متهورانه سربازان و افسران نمونه در تصرف خرمشهر، پاک‌کردن شعارهای فارسی در خرمشهر، گشایش خط اتوبوس‌رانی در مسیر بصره ـ تنومه ـ خرمشهر، انتقال خاک مناطق عملیاتی و ارسال به بغداد و جمع‌آوری اسناد از دوایر دولتی که دال بر عربیت این مناطق است. فصل چهارم کتاب شامل 53 سند از تاریخ 30/7/1359 تا 15/9/160 شامل مکاتباتی درخصوص دستیابی به سند و نقشه نفت، قتل اهالی که دوباره به روستاها برمی‌گردند، توزیع مواد غذایی، تأکید بر سالم‌ماندن خانه‌ها و برخورد با متخلفان، قاچاق اموال. فصل پنجم کتاب شامل 25 سند از تاریخ 17/7/1359 تا 6/9/1360 شامل مکاتباتی درخصوص اجازه برای آغاز عملیات تخریب، دستور تخریب تأسیسات و لوله‌های نفتی، درخواست انهدام کارخانه آجرسازی، تخریب خانه‌های مسکونی، تخریب راه‌آهن، تخریب دکل‌های برق، بریدن نخل‌ها. فصل ششم کتاب شامل پانزده سند از تاریخ 21/12/1360 تا 31/2/1362 شامل مکاتباتی درخصوص تدابیر برای خنثی‌کردن عملیات نیروهای ایران در منطقه خرمشهر، دفاع و مقاومت در خرمشهر، اهدای نشان رافدین از سوی صدام به فرماندهان شکست‌خورده، تلاش برای حفظ خرمشهر، اجرای حکم اعدام دو تن از فرماندهان ارتش عراق و دستور گلوله‌باران در سالگرد اشغال خرمشهر.[1]
خرمشهر در اسناد ارتش عراق چهار بار تجدید چاپ شده است. این کتاب در سال 1375 برای بار دوم چاپ شد. در این چاپ، طرح جلد کتاب تغییر یافته و عکس روی جلد با رنگ خاکستری و خاکی با طرح سند پاره و گره‌زده منتشر شده است. چاپ سوم سال 1388 و چاپ چهارم در سال 1391 منتشر شد. در این چاپ‌ها، ناشر و محتوای کتاب تغییر نکرده است.
گفت‌وگوی همشهری پایداری با اصغر کاظمی، مؤلف کتاب «اسناد جنگی عراق؛ اسرای فتح خرمشهرند» منتشر شده است.[2]
ایمان رهبر در روزنامه ایران، ویژه‌نامه سالروز آزادسازی خرمشهر به معرفی کتاب خرمشهر در اسناد ارتش عراق پرداخته است.[3] خبرگزاری ایسنا نیز در معرفی 37 عنوان کتابی که باید درباره خرمشهر خوانده شود، به این کتاب اشاره کرده است.[4]
[1]. کاظمی، اصغر، خرمشهر در اسناد ارتش عراق، 1375.
[2]. ایبنا، خبرگزاری کتاب ایران، معرفی خرمشهر در اسناد ارتش عراق در ماهنامه همشهری پایداری، 4 بهمن 1401.
[3]. روزنامه ایران، ش5653، 3خرداد 1393.
[4]. خبرگزاری ایسنا، 20 اردیبهشت 1400
