آثار
سفر به قله‌ها
بهناز باقرپور
755 بازدید
کتاب «سفر به قله‌ها»، پنج گزارش از جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران است.
پنج گزارش جنگی که در این کتاب آمده، به استثنای یک مورد، در سال‌های 1366 و 1367 به رشته تحریر درآمده است. صاحبان گزارش‌ها، هدایت‌الله بهبودی، مرتضی سرهنگی و سید یاسر هشترودی از خبرنگاران جنگی هستند که مشاهدات خود را از مناطق عملیاتی در قالب گزارش در این کتاب منعکس کرده‌اند.
چاپ اول سفر به قله‌ها سال 1367 در 95 صفحه، در قطع رقعی، با جلد نرم، بهای 300 ریال و شمارگان 6000 نسخه، از سوی انتشارات برگ منتشر شد. طرح جلد کتاب، آسمان سورمه‌ای‌رنگ شب را با طلوع ماه نشان می‌دهد. عنوان کتاب با رنگ خردلی، درشت، بالای جلد نوشته شده است. صفحات ابتدایی کتاب قبل از متن اصلی، به ترتیب عبارت‌اند از: صفحه عنوان، شناسنامه، فهرست و مقدمه به قلم سه پدیدآور کتاب در تاریخ 13 آذر 1367. مطابق فهرست، فصل‌های کتاب عبارت‌اند از: «حلبچه، نوشته هدایت‌الله بهبودی»، «سفر به قله‌ها، نوشته هدایت‌الله بهبودی»، «کردستان عراق حکایت ناگفته، نوشته سیدیاسر هشترودی»، «خاکریزهای ایمان، نوشته مرتضی سرهنگی» و «بهار در آبادان، نوشته مرتضی سرهنگی». گزارش اول، «حلبچه»، با تاریخ 25 اسفند 1366 شروع می‌شود. گزارش حرکت از تهران موشک‌خورده، عبور از همدان و باختران (کرمانشاه) که از حملات هوایی عراق آسیب دیده‌اند، منطقه عملیاتی دربندیخان و در 27 اسفند ساعت 11:15 صبح رسیدن به شهر حلبچه و شرح آنچه در حلبچه براثر حمله شیمیایی صدام رخ داده است. پایان‌بخش این فصل، گزارشی از کمپ اسرای عراقی در باختران (کرمانشاه) است. فصل دوم، «سفر به قله‌ها»، گزارشی از مناطق آزادشده عملیات بیت‌المقدس 6 است. فصل سوم، «کردستان عراق حکایت ناگفته»، در مورد گزارش از مناطق کوهستانی کردستان عراق که در عملیات‌های نصر 8 و بیت‌المقدس 2 آزاده شده بودند و دیدار از مقر اتحادیه میهنی کردستان عراق. فصل چهارم، «خاکریزهای ایمان»، دو بخش دارد که قسمت اول گزارش از حمله عراق به خوزستان بعد از پذیرش قعطنامه 598 است و قسمت دوم در مورد شهر اسلام‌آباد و گردنه حسن‌آباد بعد از عملیات مرصاد است. فصل پنجم، «بهار در آبادان»، دل‌نوشته‌ای احساسی از مرتضی سرهنگی در مورد رزمنده‌ها در آبادان در سال 1361 است. در گزارش‌های «حلبچه و کردستان عراق حکایت ناگفته» از پانویس برای توضیح بیشتر استفاده شده. گزارش «حلبچه»، با سی صفحه، طولانی‌ترین و گزارش «سفر به قله‌ها» با چهار صفحه کوتاه‌ترین فصل است و محتوای کتاب بدون تصویر است.
چاپ دوم کتاب در سال 1369 توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد. «انتشارات برگ» وابسته به حوزه هنری بود، اما در چاپ اول، هیچ نشانی از حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در کتاب دیده نمی‌شود، در چاپ دوم، نشان حوزه هنری، در صفحات عنوان، شناسنامه و پشت جلد وجود دارد. چاپ سوم در سال 1390 همزمان با تغییر ناشر از «حوزه هنری» به «سوره مهر» بود. طرح جلد کتاب در این چاپ چند خودکار آبی است که به شکل سیم‌خاردار خطی طراحی شده‌اند با پس‌زمینه سفیدرنگ. عنوان به رنگ قرمز در بالای جلد نوشته شده است. طراح جلد این چاپ محمود حسینی است. چاپ چهارم در سال 1393 و چاپ پنجم در سال 1399 منتشر شد.
گزارش اول کتاب سفر به قله‌ها، با عنوان «سفر به حلبچه» به صورت مجزا در سال 1387، توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد. طرح جلد سبزرنگ کتاب، تصویر رزمندگان ایرانی است که کودکان حلبچه را در دستان خود حمل می‌کنند. عنوان کتاب با رنگ سفید در پایین جلد نوشته شده است. ترتیب صفحه‌آرایی بخش‌های کتاب به این صورت است: عنوان، صفحه شناسنامه، اشاره، به قلم هدایت‌الله بهبودی و متن اصلی کتاب. پنج تصویر در انتهای کتاب از بمباران شیمیایی حلبچه ضمیمه شده است که یکی از آن‌ها، تصویر روی جلد است و دو تصویر مربوط به هدایت‌الله بهبودی. این کتاب در سال‌های 1389 با طرح جلد ساده قرمز در بالای جلد و سفید در پایین جلد و عنوان در وسط جلد تجدید چاپ شد. چاپ بعدی در سال 1391 با طرح جلد نسخه سال 1387 بود.
به‌رغم آنکه کتاب سفر به قله‌ها، جزو اولین کتاب‌هایی است که توسط دفتر ادبیات و هنر مقاومت منتشر شده، شماره‌گذاری نشر برای این کتاب همزمان با چاپ آن توسط سوره مهر در سال 1390 انجام شد. به همین دلیل، «سفر به قله‌ها»، ششصدوهفدهمین کتاب دفتر ادبیات و هنر مقاومت و یازدهمین کتاب این دفتر از سری «گزارش از جنگ ایران و عراق»[1] در نظر گرفته شد. اما کتاب «سفر به حلبچه» به دلیل آنکه در سال 1387 منتشر شد، پانصدوپنجاه‌وچهارمین کتاب دفتر ادبیات و هنر مقاومت و دهمین کتاب «گزارش از جنگ ایران و عراق»[2]، شماره‌گذاری شد.
در کتاب سفر به حلبچه، نسخه چاپ سال 1387، چاپ دوم در نظر گرفته شده است و این مورد هم بر روی جلد و هم در صفحه شناسنامه دیده می‌شود، درحالی‌که این کتاب در سال 1387، اولین بار بود که منتشر می‌شد. طبق استعلام از ناشر، چاپ اول این کتاب، نسخه سال 1367 سفر به قله‌ها در نظر گرفته شده است. این مورد در رابطه با نسخه چاپ سال 1390 توسط «سوره مهر» هم دیده می‌شود و کتاب با نوبت چاپ سوم، توزیع شد و همین‌طور چاپ دوم توسط حوزه هنری. مرسوم است زمانی که ناشر کتابی تغییر می‌کند، نوبت‌شماری چاپ برای ناشر جدید از «چاپ اول» آغاز می‌شود و در یادداشتی از چاپ‌های قبلی توسط ناشران دیگر به مخاطب اطلاع‌رسانی می‌شود.
سفر به قله‌ها در تاریخ 18 اسفند 1370 به تقریظ رهبری انقلاب رسید. شرح تقریظ چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم. گزارش اول، حرفه‌ای و هنرمندانه، شرح کوتاهی از اولین ساعت بمباران سیانوری حلبچه، ارائه کرده است که بسیار مغتنم است و نیز اشاره‌ای به وضع اسرای عراقی در پشت خط اول دارد که آن هم جالب و مهم است. گزارش کوتاه دوم از همان نویسنده است. گزارش بعدی که به زبان روزنامه‌ای و در سبک گزارش‌های مطبوعات غربی و به تقلید از آن‌ها نوشته شده حاوی مطلبی چندان مهم نیست، به‌علاوه که گسیختگی در ذهن و نارسایی در زبان هم گاه در آن هست، ولی از این جهت که تصویری گرچه مبهم از کردهای اتحادیه میهنی ارائه کرده، مغتنم است. گزارش چهارم درباره حمله عراق به جنوب پس از قبول قطعنامه (تیر 1367) و از آن جالب‌تر، شرح انهدام منافقین در غرب کشور و تپه حسن‌آباد است. گزارش خوبی است. تکیه بر بچه‌های جنوب (فقط) برایم مفهوم نشد هرچند ناگفته‌ماندن چیز مهمی در آن واقعه، برایم کاملاً مفهوم بوده و هست! گزارش آخر از همان نویسنده (نویسنده گزارش چهارم!) چیزی نیست جز قلم‌انداز یک نویسنده خوش‌ذوق که جز پاسخ به احساسات، هدفی از نوشتن ندارد. این گزارش‌ها را در 18 اسفند 70 تمام کردم و نه چندان خوشحال!» علاوه‌بر نسخه چاپی، نسخه الکترونیک کتاب سفر به قله‌ها[3] و نسخه الکترونیک سفر به حلبچه نیز[4] در دسترس است.
[1]. فروست پشت جلد: دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ 617: جنگ ایران و عراق، گزارش؛ 11
[2]. فروست پشت جلد: دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ 554: جنگ ایران و عراق، گزارش؛ 10
[3]. https://www.faraketab.ir/book/1806
[4]. https://www.faraketab.ir/book/8270
