آثار

مدال و مرخصی

بهناز باقرپور
274 بازدید

کتاب «مدال و مرخصی» یازده خاطره یکی از اسیران عراقی جنگ تحمیلی است.

کتاب مدال و مرخصی خاطرات کوتاه یک اسیر عراقی است که نام او در کتاب برده نشده است. به استناد صفحه عنوان کتاب، این اثر به کوشش هدایت‌الله بهبودی پدید آمده است، هر چند بهبودی بردن نام خود را در کتاب مستحقانه نمی‌داند.[1]

چاپ اول مدال و مرخصی در سال 1370، با جلد نرم (شومیز)، در قطع پالتویی، با بهای 180 ریال و شمارگان 6600 نسخه، در 75 صفحه توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد.

طرح جلد کتاب تصویر یک مدال نظامی با پس‌زمینه شطرنجی است که طرح نشان مدال، اسکلت سر است. ترکیب رنگ به کار رفته برای طرح جلد، دو رنگ زرد و سیاه است. عنوان با رنگ قرمز با قلم نه چندان درشت، نوشته شده است. بعد از صفحات عنوان و شناسنامه، اشاره، به قلم دفتر ادبیات و هنر مقاومت در 21 آذر 1369 نوشته شده است. سپس محتوای اصلی آغاز می‌شود. عناوین یازده خاطره‌ای که در این کتاب آمده، به ترتیب، عبارت‌اند از: «شهید اتکا، میدان مین، کلمه رمز، عقاب‌ها و خرگوش‌ها، امدادهای غیبی، مدال و مرخصی، سفری به منطقه ممنوعه، فنجان قهوه، جیب گم‌شده، پل، سرنوشت.» کوتاه‌ترین خاطره، «عقاب‌ها و خرگوش‌ها» و بلندترین، «مدال و مرخصی» است که عنوان کتاب نیز از همین خاطره گرفته شده است.[2] خاطره «شهید اتکا»، در مورد قوطی‌های کنسرو اتکا[3] است که به جای سنگ و نارنجک مورد استفاده نیروهای ایرانی بود؛ ولی عراقی‌ها از این کنسروها به عنوان غذای خوشمزه استقبال کردند. وجود این قوطی‌ها در ساک یکی از نیروهای عراقی، موجب ظن نیروهای سازمان اطلاعات عراق به آن سرباز شد و او را به جرم خیانت به ارتش و کشور اعدام کردند. خاطره «میدان مین» در مورد استقرار نیروهای عراقی در بلندی‌های حاج عمران و مین‌گذاری منطقه و خنثی‌کردن مین‌ها توسط نیروهای ایرانی است. خاطره «کلمه رمز» در مورد غافلگیری نیروی‌های عراقی در اواخر اسفند 1366 و به اسارت درآمدن آنها با حمله نیروهای ایرانی با رمز «یا زهرا» است. خاطره «عقاب‌ها و خرگوش‌ها» در مورد حمله چند جنگده ایرانی به بالگردهای حامل سربازان عراقی است. خاطره «امدادهای غیبی» در مورد اتفاقاتی است که موجب لغو یکی از حمله‌های عراقی‌ها شد. خاطره «مدال و مرخصی» در مورد نفوذ یکی از نیروهای ایرانی در میان نیروهای عراقی و دادن گرا به دیده‌بان بود که خودروهای حامل نیروهای عراقی را که قصد رفتن به مرخصی داشتند هدف قرار داد. خاطره «سفری به منطقه ممنوعه» در مورد عملیات شناسایی نیرو‌های عراقی است. خاطره «فنجان قهوه» در مورد از دست دادن قله گرده‌مند و تصرف دوباره آن توسط نیروهای ایرانی است. این عنوان اشاره به قهوه‌خوردن فرماندهان عراقی در قله گرده‌مند در هنگام اشغال قله توسط نیروهای عراقی دارد. خاطره «جیپ گم‌شده» در مورد اصابت موشک جنگده‌های ایران به جیپ یکی از فرماندهان عراقی است. خاطره «پل» در مورد حضور دو مهندس ایرانی با لباس‌های کارگران کرد شهرداری برای شناسایی یکی از پل‌های مواصلاتی مهم در نقل و انتقال نیروهای عراقی است و در نهایت خاطره «سرنوشت» خاطرات راوی کتاب است که همراه چهار سرباز دیگر خود را به نیروهای ایرانی تسلیم کردند. دو پانویس در کتاب وجود دارد. در آخرین صفحه کتاب، متن اشاره، به انگلیسی، ترجمه شده است.

چاپ دوم کتاب در سال 1385، همزمان با تغییر ناشر به انتشارات سوره مهر است. در این چاپ، کتاب در قطع رقعی چاپ شده و صفحه فهرست محتوای کتاب، بعد از صفحه شناسنامه اضافه شده است. یکی از پانویس‌ها و صفحه انگلیسی انتهای کتاب نیز حذف شده‌اند. کتاب تا سال 1393 در مجموع 15 بار، تجدید چاپ شده است. چاپ پانزدهم 150هزار ریال قیمت دارد.[4]

مدال و مرخصی در 19 آذر 1370 به تقریظ رهبر انقلاب رسید. متن تقریظ رهبری به این شرح است: «این یکی از زیباترین و قوی‌ترین یادداشت‌های جنگ است. متن و ترجمه هر دو قوی است. این سند، مکمل سندهایی است که از نوک قلم بسیجیان روشن‌دل و باصفا و مظلوم و شجاع ما به یادگار مانده است.»[5]

علاوه بر نسخه الکترونیکی این کتاب[6]، عبدالباسط سعیدیان آن را با عنوان «A Trip to The Prohibited Zone» به معنای «سفری به منطقه ممنوعه» که عنوان یکی دیگر از فصل‌های کتاب است، به انگلیسی ترجمه کرده[7] و از روی این ترجمه، نسخه صوتی انگلیسی با گویندگی محمد تاج‌دین توسط انتشارات صوتی آوانامه روانه بازار نشر شده است.[8]

[1]. گفت‌وگو با هدایت‌الله بهبودی.

[2]. بهبودی، هدایت‌الله، مدال و مرخصی، تهران: سوره مهر، 1370، ص5.

[3]. سازمان اتکای ارتش جمهوری اسلامی ایران.

[4]. https://sooremehr.ir/book/987

[5]. شیرازی، علی، نسیم سبز خاطره‌ها، تهران: سوره مهر، 1389، ص234.

[6]. http://ketabrah.ir/go/b40827

[7]. https://www.faraketab.ir/book/19921-a-trip-to-the-prohibited-zone

[8]. https://avanameh.com/product/a-trip-to-the-prohibited-zone-audiobook/