آثار

شانه‌های زخمی خاکریز

378 بازدید

کتاب «شانه‌های زخمی خاکریز» خاطرات صباح پیری از جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران است.

شانه‌های زخمی خاکریز، شانزدهمین کتاب دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری و ششمین کتاب خاطره جنگ ایران و عراق این دفتر است.[1] خاطرات صباح پیری، نوجوان تهرانی، که در شانزده‌سالگی به جبهه می‌رود. در تقسیم نیرو، در گروه امدادگران قرار می‌گیرد و پس از هفت سال حضور در جبهه به عنوان امدادگر، در سال 1367 با مجروحیت و جانبازی حضور وی در جبهه به پایان می‌رسد.

چاپ اول شانه‌های زخمی خاکریز در سال 1369 در 111 صفحه، در قطع رقعی، با جلد نرم، با بهای 280 ریال و شمارگان 6600 نسخه، توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد. طرح جلد کرم‌رنگ کتاب، تصویر رزمنده‌ای است که مجروحی را حمل می‌کند. عنوان کتاب، به رنگ قرمز و درشت، بالای جلد نوشته شده است. صفحات ابتدایی کتاب قبل از متن اصلی، به ترتیب عبارت‌اند از: عنوان، شناسنامه، تقدیم و اشاره به قلم دفتر ادبیات و هنر مقاومت در تاریخ 1 آبان 1369. طبق صفحه عنوان محتوای کتاب، «یادداشت‌های یک امدادگر» است، اما طبق متن «اشاره»، خاطرات در دفتر ادبیات و هنر مقاومت، روی نوار ضبط شده و سپس به رشته تحریر درآمده است. کتاب فهرست و فصل‌بندی ندارد، اما از روی محتوا می‌توان فصل‌بندی کتاب را تشخیص داد. فصل اول از صفحه 11 تا 63، فصل دوم از صفحه 64 تا 82 و فصل سوم از صفحه 83 تا 90 است. فصل اول درباره آموزش راوی در 16‌سالگی در سال 1361 در پادگان شهید جرفی در حومه اهواز، انتخاب‌شدن به عنوان امدادگر گردان مالک اشتر لشکر 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، ورود به اردوگاه شهید بروجردی در دره قلاجه حدفاصل استان ایلام و کرمانشاه، ساخت اورژانس در روستای شیخ صله استان کرمانشاه، حضور در عملیات والفجر 4، دیدن محمدابراهیم همت، رفتن به گردان انصار الرسول لشکر 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، رفتن به پادگان ابوذر در سرپل‌ذهاب، عملیات والفجر 8 و آزادی مهران است. فصل دوم درباره عملیات کربلای 4 و کربلای 8 است و فصل سوم درباره خاطرات سال‌های 1366 و 1367، حضور در پادگان شهید چمران، برپایی اورژانس ش.م.ر[2] در منطقه سردشت، برپایی پست‌های امداد برای عملیات نصر 7، حضور در عملیات بیت‌المقدس 2، عملیات نصر 8، حضور در منطقه شیمیایی‌شده حلبچه، احداث پست امداد برای عملیات بیت‌المقدس 4 و مجروج‌شدن راوی است. طبق محتوای کتاب، صباح پیری از آبان 1361 تا قبل از پذیرش آتش‌بس بین ایران و عراق در جبهه بود. متن اصلی بدون تصویر است و در 21 صفحه انتهایی کتاب، تصاویری از دوران حضور راوی در جبهه و همرزمان وی آمده است. در آخرین صفحه کتاب، ترجمه «اشاره» به انگلیسی چاپ شده است.

چاپ بعدی در سال 1397 همزمان با تغییر ناشر از حوزه هنری به سوره مهر است. طرح جلد آبی‌رنگ کتاب در این چاپ، شامل یک صندلی تاشو است که یک دسته فرفره با شاخه‌های سفیدرنگ به آن متصل هستند و عنوان در یک سوم پایینی جلد نوشته شده است. رنگ صندلی، فرفره‌ها و عنوان مشکی است. این طراحی توسط حسام صادقی انجام شده است. در این چاپ، بعد از صفحه تقدیم و قبل از اشاره، متن تقریظ رهبر انقلاب اضافه شده و بخش تصاویر از انتهای کتاب حذف شده است. این کتاب دو بار در سال 1397 توسط سوره مهر تجدید چاپ شد و با بهای 210هزار ریال به فروش می‌رسد.[3]

شانه‌های زخمی خاکریز در 6 فروردین 1371 به تقریظ رهبر انقلاب رسید. متن تقریظ چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم. در این نوشته هرچه به آخر نزدیک‌تر می‌شویم، روح اخلاص و صفایی را که در آن موج می‌زند بیشتر حس می‌کنیم. من به حال خود حسرت می‌خورم و به این جوانان شجاع و باایمان و فداکار غبطه می‌برم که در عمری کمتر از نیمه عمر ما، به مقاماتی رسیده‌اند که امثال من با خواندن شرح آن، احساس عروج معنوی می‌کنند... خدا کند در کشاکش زمانه، آنچه را در معراج جهاد و فداکاری به دست آورده‌اند بتوانند به‌خوبی حفظ کنند... این نوشته، هنرمندانه و دارای نثری استوار نیز هست که ارزشش را بیشتر می‌کند. ویژگی مهم این کتاب آن است که حال امدادگران را شرح می‌کند. بسیار لازم بوده و هست که جبهه‌گیان رسته‌های غیررزمی مانند: جهادگران، امدادگران، رانندگان، آشپزها و تدارکاتی‌ها که هرکدام عالم مخصوص به خود داشته‌اند و بعضاً فداکاری‌شان از رزمندگان خطوط مقدم کم‌خطرتر نبوده، بلکه حتی پرخطرتر هم بوده (مثل سنگرسازان و خاکریززنان)، نیز شرح خود را بنویسند، یا بگویند و کسی بنویسد. باری از این جوان عزیز و از ناشرین باید تشکر کرد.» پیمان طالبی (1399) در مطلبی با عنوان «امداد بر شانه‌های زخمی»[4] به معرفی این کتاب در روزنامه جام‌جم پرداخته است.[5] علاوه بر نسخه چاپی، نسخه الکترونیک خاطرات مصباح پیری، مطابق چاپ سوره مهر در دسترس است.[6]

[1]. فروست پشت جلد: دفتر ادبیات و هنر مقاومت؛ 16: خاطرات؛ 6.

[2]. «ش. م. ر.» واژه کلی و اختصاری عوامل شیمیایی، میکروبی و رادیولوژیکی است. (رستمی، محمود، فرهنگ واژه‌های نظامی، تهران: ارتش جمهوری اسلامی ایران، ستاد مشترک، 1378، ص527.)

[3]. https://sooremehr.ir/book/3002

[4]. روزنامه جام‌جم، ش5772، 13 مهر 1399، ص10

[5]. https://www.jamejamdaily.ir/newspaper/BlockPrint/79112

[6]. https://www.faraketab.ir/book/6611