لشکر 92 زرهی خوزستان
محسن شیرمحمد
35 بازدید
لشکر 92 زرهی خوزستان از یگان‌های نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که از آغاز جنگ تحمیلی در برابر دشمن ایستاد.
لشکر 92 زرهی خوزستان در سال 1308، با نام هنگ پیاده اهواز تأسیس شد. بعدها تغییراتی در آن رخ داد و به تیپ پیاده و سپس لشکر 6 پیاده تغییر نام یافت. لشکر 6 پیاده که شامل هنگ 14 و یک هنگ آموزشی و یک ستاد بود، ابتدا از سازمانی روسی تبعیت می‌کرد اما از سال 1338 با اجرا شدن طرح ارتش نوین، به سبک ارتش‌های غربی سازمان‌دهی شد و با نام لشکر 8 زرهی با سه تیپ به فعالیت پرداخت. در سال 1347 این یگان به لشکر 92 زرهی تغییر نام داد و تاکنون نیز به همین نام شناخته می‌شود.
تیپ 1 لشکر 92 در اهواز مستقر بود. تیپ 2 در دزفول و تیپ 3 هم در دشت آزادگان فعالیت می‌کرد. قبل از انقلاب پیشرفته‌ترین ادوات زرهی از جمله تانک‌های چیفتن در اختیار لشکر 92 قرار گرفت، به گونه‌ای که این یگان، سنگین‌ترین لشکر منطقه به شمار می‌آمد. معروف بود هرگاه واحدهای لشکر 92 رزمایشی اجرا می‌کردند، یگان‌های ارتش عراق حالت آماده‌باش به خود می‌گرفتند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی لشکر 92 زرهی به دلیل شرایط گذر از پهلوی به انقلاب همانند سایر یگان‌های نیروی زمینی از نظر توان عملیاتی دچار ضعف شد و استعداد این لشکر به کمتر از 40 درصد رسید و خیلی از نیروهای کادر و وظیفه آن یا به سایر شهرها منتقل یا از خدمت ترخیص شدند.[1]
شهریور 1359 و در ابتدای جنگ، لشکر 92 با بضاعت کم خود در شرایط سخت اوایل جنگ، منطقه تحت مأموریت خود را پوشش می‌داد. تعدادی از یگان‌های تیپ 1 و گردان 151 این لشکر در شلمچه تا کوشک مستقر بودند. یگان‌هایی از تیپ 1 به علاوه یگان‌های توپخانه، در منطقه جفیر و طلائیه مستقر شدند. یگان‌های تیپ 3، دشت آزادگان را پوشش می‌دادند و در تنگه چزابه و بستان مستقر شدند. تیپ 2 دزفول و گردان 282 سواره زرهی و گروه 37 زرهی نیز عین‌خوش و فکه را تحت پوشش قرار دادند. این یگان‌ها علاوه بر متوقف کردن نیروهای پیشتاز دشمن، در عملیات آزادسازی پل کرخه در 13 مهر 1359، عملیات دب حردان در 15 مهر 1359، عملیات سوسنگرد در 22 آبان و عملیات نصر در 20 دی 1359 و همچنین آزادسازی تپه‌های الله‌اکبر در 12 خرداد 1360، نقش داشتند.[2]
لشکر 92 در سلسله عملیات آزادسازی خوزستان نیز شرکت داشت. آذر سال 1360، تیپ 3 لشکر 92 در عملیات طریق‌القدس در محور شمال رود کرخه به همراه یگان‌هایی از سپاه پاسداران نقش ایفا کرد.[3]
در عملیات بیت‌المقدس، لشکر 92 با 3 تیپ سازمانی خود در قالب قرارگاه فتح همراه با یگان‌هایی از سپاه پاسداران حضور یافت.
در عملیات رمضان، لشکر 92 در قالب قرارگاه فتح به همراه یگان‌های سپاه پاسداران حضور داشت؛ تکیه اصلی عملیات در مرحله نخست بر لشـکر 92 زرهی بود.[4]
در عملیات خیبر لشکر 92 در قالب قرارگاه کربلا 3 همراه با یگان‌های سپاه پاسداران شرکت کرد که منجر به تصرف جزیره مجنون شد.[5]
سال 1363 پدافند منطقه بین پاسگاه بوبیان تا فاو به لشکر 92 واگذار شد. در عملیات بدر نیز در منطقه جزیره مجنون، لشکر 92 زرهی با 6 گردان حضور یافت.[6]
بهمن 1364 لشکر 92 در عملیات والفجر 8 با توپخانه خود به پشتیبانی از نیروهای سپاه پاسداران پرداخت که باعث تصرف فاو شد.[7]
در دوران دفاع مقدس، تعداد 4500 نفر از نیروهای لشکر 92 به شهادت رسیده و 1979 نفر جانباز و 2130 نفر نیز اسیر شدند. سرتیپ دوم غلامرضا قاسمی‌نو (مرحوم) و سرلشکر مسعود منفرد نیاکی (شهید) و سرلشکر حسن اقارب‌پرست (شهید) از مهم‌ترین فرماندهان لشکر 92 زرهی در دوران جنگ تحمیلی هستند.[8]
بعد از جنگ و به دنبال اجرای طرح ثامن که محور اصلى آن، آمایش سرزمینى و توزیع مناسب نیروها در همه مرزهاى کشور بود، تیپ‌های لشکر 92 در سال 1390 به صورت مستقل درآمدند و با نام تیپ 192 زرهی در اهواز، تیپ 292 زرهی در دزفول و تیپ 392 زرهی در دشت آزادگان به فعالیت پرداختند. البته این یگان‌ها همچنان از نظر عملیاتی تحت نظارت ستاد لشکر 92 قرار دارند. در حال حاضر، تیپ‌های تحت امر لشکر 92 زرهی، تانک‌ها و ادوات به‌روز و پیشرفته‌ای در اختیار دارند که متناسب با شرایط درگیری می‌توانند وارد عمل شوند.[9]
یکی از مأموریت‌های ذاتی نیروی زمینی در زمان صلــح، کمک به سازمان‌های امدادی در مواقع بروز حوادث طبیعی است. در استان خوزستان، لشکر 92 به عنوان مهم‌ترین یگان نیروی زمینی ارتش هنگام بلایای طبیعی در خدمت مردم است. در سیل سال 1397 اســتان خوزستان، یگان‌های لشکر 92 وارد عمل شده و به امدادرسانی به آسیب‌دیدگان پرداختند.[10] اکنون سرتیپ دوم علی خدارحمی فرماندهی لشکر 92 زرهی را بر عهده دارد.[11]
[1]. «جان بر کفان جنوب»، ماهنامه صف، ش 364، اسفند 1389 و فروردین 1390، ص 89 و 90.
[2]. خبرگزاری جوان، 19 فروردین 1397، www.javanonline.ir/fa/news/900990.
[3]. درودیان، محمد، تجزیه‌وتحلیل جنگ ایران و عراق، ج 2، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، چ چهارم، 1384، ص 182.
[4]. حسینی، سیدیعقوب، عملیات رمضان، تهران، ایران سبز، 1393، ص 59 و 74.
[5]. حسینی، سید یعقوب، نبردهای سال 1362 تا پایان 1364، تهران، ایران سبز، 1390، ص 321 و 328.
[6]. همان، ص 435 و 452.
[7]. اسدی، هیبت‌الله، ارتش در فاو، تهران، ایران سبز، 1387، ص 108.
[8]. خبرگزاری جوان، 19 فروردین 1397، www.javanonline.ir/fa/news/900990.
[9]. «برای هرگونه عملیات رزمی و مأموریتی آماده‌ایم ـ گفتگو با فرمانده تیپ 392»، ماهنامه صف، ش 444، تیر 1397، ص 56 و 57؛ اکبری، حمیدرضا، «دفاع مقدس دوره‌ای افتخارآمیز»، ماهنامه صف، ش 463، اسفند 1398، ص 14؛ خبرگزاری دفاع مقدس، 29 مهر 1401، www.defapress.ir/fa/news/517146.
[10]. اکبری، حمیدرضا، همان، ص 15.
[11]. خبرگزاری دفاع مقدس، 20 اسفند 1400، www.defapress.ir/fa/news/511225.
