سجاده آتش
زینب احمدی
25 بازدید
فیلم سینمایی سجاده آتش توسط احمد مرادپور در سال ۱۳۷۲ ساخته شده و درگیری دو گردان از رزمندگان در عملیات کربلای پنج را با دشمن نشان می‌دهد.
کارگردان احمد مرادپور، دستیار کارگردان عطاءالله سلمانیان، فیلمنامه‌نویس‌ها علی شاه‌حاتمی و احمد مرادپور، مشاوران بهروز افخمی و مهرزاد مینویی، مدیر فیلمبرداری محمد‌تقی پاک‌سیما، دستیاران فیلمبردار سیدمجید موسویان و محمد ابراهیمیان، فیلمبردار پشت صحنه عباس کلانتری، منشی صحنه محمد احمدی، سرپرست گویندگان سعید مظفری، صدابرداران عباس رستگارپور و علیرضا نوین‌نژاد، جلوه‌های ویژه نادر میرکیانی، مسعود حشمت و علی قرایی، تدوینگر مهرزاد مینویی، موسیقی متن محمدرضا علیقلی، عکاس محمد محمدی، طراح صحنه و لباس پرویز شیخ‌طادی، مدیر صحنه ماشاءالله شاه‌مرادی، اجرای دکور جعفر جلالی، مشاور نظامی جواد نوروزبیگی، هدایت عملیات تانک‌ها عادل عظیمی و محسن کاظمینی، مجری طرح حسن کلامی، مدیر تولید روح‌الله برادری، دستیار تولید نادر هشامی، تهیه‌کنندگان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد سینمایی فارابی و بازیگران علی بوریان، رضا ایرانمنش، عطاءالله سلمانیان، حبیب‌الله حداد، سیدجواد هاشمی، اسرافیل علمداری، جواد شیداییان، ابراهیم عباس‌علی‌زاده، ماشاءالله شاه‌مردادی، جلال طباطبایی، فرهاد شریفی، حسن پوراسماعیلی، علی طباطبایی و ... هستند.
این فیلم ۹۳ دقیقه‌ای محصول حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است که ۲۹ اسفند ۱۳۷۳ در سینماهای ارم، ملت، جام جم، جی، تمدن، پیام، شباهنگ، عصر جدید و ... به نمایش عموم درآمد و۳۰۰.۱۷۳.۴۰۰ ریال فروش کرد.[1]
این فیلم در دوره دوازدهم جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه و سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول را از آن خود کرد. همچنین در دوره سیزدهم جشنواره بین‌المللی فجر سیمرغ بلورین برای آنونس (نمونه فیلم) دریافت کرد. در دوره پنجم جشنواره دفاع مقدس نیز این فیلم تندیس بلورین برای بهترین فیلم، دیپلم افتخار برای نقش اول مرد، دیپلم افتخار برای بهترین مدیر تولید، تندیس بلورین بهترین فیلمبرداری، دیپلم افتخار بهترین موسیقی متن، دیپلم افتخار بهترین کارگردانی و تندیس بلورین بهترین تدوین را دریافت کرد.[2]
در عملیات کربلای پنج رزمندگان دو گردان ایران با نیروهای دشمن درگیر می‌شوند. دو فرمانده به نام‌های مهدی و عباس در شرایطی که ارتش عراق به کشتار وسیعی اقدام کرده است، با رشادت خود نیروهای دشمن را از پیشروی باز‌می‌دارند و موجب از پا درآمدن فرمانده دشمن می‌شوند.[3]
به گفته برخی تحلیل‌گران این فیلم کنار ضعف‌هایی که دارد دارای نقاط قوت بسیاری نیز است، از جمله این که تبلیغاتی و شعاردهنده نیست. همچنین دشمن ضعیف و زبون به تصویر کشیده نشده و فیلمساز نمایش توان و قدرت بالای نظامی نیروهای دشمن را مد نظر دارد؛ قدرتی که تنها رشادت و از جان گذشتگی سربازان ایرانی قادر به خنثی کردن آن است. در کنار این قدرت‌نمایی ارتش عراق، پیروزی نیروهای ایران به دلیل ایمان و باور به یاری خدا و عنصر فداکاری و شجاعت که برگرفته از آیین شهادت در اسلام است، به خوبی به تصویر کشیده شده است. به نظر می‌رسد این موضوع در سجاده آتش پررنگ‌تر از سایر فیلم‌های این گونه است. یکی از بخش‌های دراماتیزه این فیلم، فارسی بلد بودن فرمانده عراقی‌ها و دیالوگ‌های او با فرمانده ایرانی یعنی مهدی است. همچنین صحبت کردن نیروهای خودی به زبان ترکی برای گریز از شنود دشمن از ابتکارات فیلمساز است که عنصر تعلیق را بالا می‌برد.[4]
به عقیده منتقدان، دلیل جوایز متعدد فیلم سجاده آتش این است که کارگردان در جمع و جور کردن امکانات فیلمش موفق بوده و توانسته آنها را به شکل مطلوبی به کار گیرد. کارگردان در اولین تجربه بلند سینمایی‌اش تلاش دارد مبارزه بین دو فرمانده ایرانی و عراقی ( نماد دو قوای مقابل همدیگر) را به وضوح نشان دهد. این نقطه مقابل فیلمسازانی است که حتی بعد از ساخت چندین فیلم بلند سینمایی در ارائه طرح وضوح و روشن از رویدادهای فیلمشان عاجزند. کارگردان در زمینه دکوپاژ، شناخت دستور زبان سینما و رعایت قواعد و اصول آن خوب عمل کرده است. همچنین چه در دیالوگ‌ها و چه در ایجاد موقعیت از عنصر طنز، به شکل معقول و کمرنگی استفاده کرده است. جلوه‌های ویژه فیلم نیز در مسیر ایجاد فضای پرالتهاب خوب عمل کرده است. همچنین تدوین در جهت از کار درآمدن صحنه‌ها و موقعیت‌ها موفق است.
البته برخی ایرادهایی نیز به فیلم وارد دانسته‌اند؛ فیلمنامه در زمینه پرداخت و گره‌افکنی مشکل دارد و منطق گره‌‌های فیلم کمرنگ است. به طور مثال استفاده از موقعیت گلوله‌باران شیمیایی منطق لازم را ندارد و به همین دلیل شبیه منطق بقیه سکانس‌های فیلم شده است.[5]
گفته شده از صحنه‌های تأثیرگذار فیلم، فصلی است که خاکریز نیروهای ایران به توپ بسته شده و نیروهای ایران در برابر گلوله‌های توپ دشمن دیواری از بدن‌های پاک خود تشکیل می‌دهند. شاید این صحنه بیشتر از تمام فیلم حس و حال جبهه و فداکاری و از خودگذشتگی رزمندگان ایران را منعکس می‌کند.[6]
[1] . سالنامه فروش آماری فیلم و سینمای ایران سال ۱۳۷۲، تهران، ۱۳۹۵، ص ۸.
[2] - http://www.sourehcinema.com/ .
[3] . بهارلو، عباس، فیلمشناخت ایران- فیلم‌شناسی سینمای ایران (1372-1358)، تهران، قطره، ۱۳۸۳، ص ۳۵۳ و ۳۵۴.
[4] - فراستی، مسعود، فرهنگ فیلم‌های جنگ و دفاع ایران ۱۳۵۹-۱۳۹۱، تهران، ساقی، ۱۳۹۲، ص ۱۶۰ و ۱۶۱.
[5] - ماهنامه فیلم، ش 172، سال سیزدهم، ص ۷۶ و۷۷.
[6] - مجله گزارش فیلم، ش ۶۶، سال ششم، مرداد ۱۳۷۴، ص ۳۸.
