حماسه مجنون
زینب احمدی
68 بازدید
فیلم سینمایی حماسه مجنون در سال ۱۳۷۱ توسط جمال شورجه ساخته شد و موضوع آن آزادسازی شهر مهران توسط رزمندگان است.
کارگردان جمال شورجه، فیلمنامه‌نویس حمید خیرالدین، مدیر فیلمبرداری محمد درمنش، مدیر تولید حبیب‌الله کاسه‌ساز، تدوین‌گر روح‌الله امامی، موسیقی محمدرضا علیقلی، طراح لباس مجید میر‌فخرایی، مدیر دوبلاژ منوچهر اسماعیلی، دستیار اول کارگردان و برنامه‌ریز علی غفاری، جلوه‌های ویژه محمدرضا شرف‌الدین، مسئول لباس محمود تقوایی، صداگذاری بهروز شهامت، منشی صحنه قربانعلی رمضان‌خانی، مدیر صحنه رحیم منصوری، گروه نظامی فرهاد خانی و حسین کلهری، رابط لشکر ۱۶ قدس حسین کنفکار و بازیگران جهانبخش سلطانی، جعفر دهقان، سیدجواد هاشمی، حسن عباسی، علی درخشی، سیدناصر حسینی‌فر، حمید کاسه‌ساز، حمید‌رضا رجایی و ... هستند.
این فیلم ۸۹ دقیقه‌ای محصول مؤسسه تلویزیونی و سینمایی بنیاد جانبازان با همکاری انجمن سینمایی دفاع مقدس است که ۲ شهریور ۱۳۷2 در سینماهای ارم، بهمن، جام جم، شاهد، استقلال و... به نمایش درآمد و 344.615.400 ریال فروش کرد.[1]
پس از اشغال شهر مهران توسط نیروهای عراق، فرماندهی کل قوا دستور آزادسازی مهران را صادر می‌کند. قرار می‌شود حاج احمد امین (جهانبخش سلطانی) با راه‌اندازی جنگ‌های غافلگیرانه در یکی از جزایر مجنون، توجه نظامیان عراق را جلب کند. رضا، معاون حاج احمد، که از نقشه بی اطلاع است، به دلیل حضور وسیع نیروهای عراقی با حاج احمد و نیروهای تبلیغاتی درگیر می‌شود. پس از حمله نظامیان عراقی و کشته و مجروح‌شدن عده‌ای از رزمندگان، رضا به نشانه اعتراض به فرماندهی حاج احمد به مقر فرماندهی می‌رود. یک نظامی عراقی طرفدار جمهوری اسلامی خود را به حاج احمد می‌رساند و حمله نزدیک عراقی‌ها را اطلاع می‌دهد. رضا در مقر فرماندهی خبر آزادسازی مهران را می‌شنود و دلیل فعالیت تبلیغاتی و جنگ‌های روانی حاج احمد را درمی‌یابد. همزمان با حمله نظامیان عراقی، رضا با گروهی از رزمندگان به خط مقدم باز می‌گردد، اما وقتی حاج احمد را می‌یابد که صفوف عراقی‌ها در هم شکسته شده و حاج احمد به سختی مجروح گردیده است.[2]
فیلم حماسه مجنون در جشنواره بین المللی فیلم فجر، دوره دوازدهم سال 1372، در مجموع برای 8 مورد نامزد کسب جایزه شد و جعفر دهقان برنده سیمرغ بلورین نقش دوم مرد و بهروز شهامت برنده جایزه بهترین صداگذاری و میکس و جمال شورجه برنده ویژه هیأت داوران در بخش بهترین کارگردانی شدند. همچنین در دوره پنجم سال 1373 جشنواره دفاع مقدس، این فیلم در 5 مورد نامزد کسب جایزه شد که محمد درمنش جایزه بهترین فیلمبرداری و بهروز شهامت جایزه بهترین صدابرداری و صداگذاری را کسب کردند. [3]
کارگردان این فیلم تلاش داشته از جلوه‌های بصری و زیباشناختی محیط‌های طبیعی جنگ تا حد امکان بهره ببرد. تصاویری از مرداب‌های بندر انزلی که در مقایسه با جزیره مجنون سرسبزتر به نظر می‌رسد، جنبه‌های زیباشناختی این فیلم را دو چندان کرده است. تقابل بین طبیعت زیبا و صحنه‌های دلخراش جنگ دو پارادوکس زشت و زیبا به وجود آورده است.
به گفته منتقدان یکی از ایرادات این فیلم صداگذاری آن است، چرا که صداهای آدم‌ها و ادوات جنگی در محیط استودیو بر روی صحنه‌های جنگی گذاشته شده‌اند و حس هماهنگی تصویر و صدا را کمرنگ کرده‌اند. همچنین گاهی با این که تصاویر بیانگر اتفاقات هستند، اما دیالوگ‌های شعارگونه، گل‌درشت به نظر می‌رسد.
کارشناسان معتقدند این فیلم نسبت به دو فیلم قبلی کارگردان کیفیت بالاتری دارد. نگاه فیلمنامه‌نویس به جنبه‌های انسانی و نظامی جنگ بهتر از سایر آثار جنگی است. در این فیلم عراقی‌ها همگی به صورت انسان‌هایی خبیث نمایان نشده‌اند و همین موضوع جنبه صادقانه فیلم را بیشتر کرده است. موسیقی متن فیلم نیز جذاب و گیرا و متناسب با مضمون فیلم است.[4]
از امتیازات فیلم جلوه‌های ویژه فیلمبرداری و جلوه‌های ویژه آن، تیتراژ مناسب و جغرافیای منطقة انتخاب شده است که در خدمت داستان قرار دارد. صحنه مناجات در این فیلم حس و حال خوبی دارد و صحنه (حنابندان) در فیلم افق را تداعی می‌کند. شخصیت‌پردازی و کندوکاو در روحیه آدم‌های جنگ در این فیلم نسبت به دو فیلم قبلی کارگردان کامل‌تر است.[5]
فیلمنامه‌نویس این فیلم می‌گوید نوشتن فیلمنامه را با تأثیر از عملیات والفجر ۸ آغاز کردم و ایده آن در آنجا در ذهنم جرقه زد. وی می‌گوید در ستاد تبلیغات جنگ و قسمت برنامه‌های فرهنگی آن، رزمندگان بخش فرهنگی بلندگوهایی نصب کرده بودند که گاهی شبانه‌روز نوحه‌ها و سرودهای عاشورایی پخش می‌کرد. رزمندگان قسمت دفاع این کار را بیهوده تلقی کرده و از سپاه می‌خواستند این بلندگوها را قطع کنند، ولی بخش فرهنگی حتی در اوج ناامیدی که نیروهای خودی زیر آتش توپ و تانک دشمن بودند، صدای این بلندگوها را قطع نکرد. بعد از گذشت ده روز، ۱۲۰ عراقی از مرداب‌ها عبور کرده و به نیروهای ما پناهنده شدند و جالب این که یکی از این پناهندگان التماس می‌کرد آن نوحه‌های عاشورایی را دوباره پخش کنید. بعد از پخش نوحه، سرباز عراقی با همه وجود گریه می‌کرد. این فیلمنامه‌نویس می‌گوید آنجا بود که فهمیدم معنویت بر دلها حکومت می‌کند نه صرفاً ابزار و ادوات جنگی و سعی کردم این واقعیت عینی را در فیلمنامه پیاده کنم.[6]
[1] - سالنامه آماری فروش فیلم وسینمای ایران سال ۱۳۷۰، پاییز ۱۳۹۵، ص ۷.
[2] - بهارلو، عباس، فیلمشناخت ایران (فیلم‌شناسی سینمای ایران ۱۳۵۸-۱۳۷۲)، تهران، قطره، ۱۳۸۳، ص۳۳۳.
[3] . http://www.sourehcinema.com/Festival/Film/History.aspx?Kind=Full&Id=138109211685 &FilmName=%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%87%20%D9%85%D8%AC%D9%86%D9%88%D9%86
[4] - روزنامه سلام، ش ۷۹۰، ۱۸ بهمن ۱۳۷۲، ص ۱۱.
[5] - مجله فرهنگ و سینما، ش ۳۳، سال چهارم، اسفند ۱۳۷۲، ص ۳۲.
[6] - مجله گزارش فیلم، ش ۱۱، سال چهارم، بهمن ۱۳۷۲، ص ۱۱۰ و ۱۱۱.
