لشکر 88 زرهی زاهدان :: دانش‌نامه الکترونیکی دفاع مقدس

لشکر 88 زرهی زاهدان

محسن شیرمحمد
48 بازدید

لشکر 88 زرهی زاهدان از جمله یگان‌های ارتش در جنوب شرقی کشور است که در دفاع مقدس در مقابله با دشمن نقش داشت.

تاریخچه لشکر 88 زاهدان به حدود صدسال قبل باز‌می‌گردد. در سال ۱۳۰۰ که ارتش نوین در ایران پایه‌ریزی شد، واحدهای مختلف نظامی از جمله در نواحی شرق با یکدیگر درآمیختند و لشکر شرق در ۱۴ دی ۱۳۰۰ تأسیس شد. چند پادگان دائمی در منطقه شرق کشور، از جمله پادگان سیستان احداث شد و تیپ سیستان تحت فرماندهی لشکر شرق شکل گرفت.

در پی اشغال ایران توسط متفقین در شهریور 1320 و سقوط رضاشاه بیشتر یگان‌های ارتش و از جمله تیپ سیستان منحل شد، اما شش ماه بعد دوباره این تیپ با نام تیپ ۱۴ مکران سازمان‌دهی و تشکیل شد. در سال ۱۳۲۴، یگان‌های نظامی متفقین خاک ایران را ترک کردند و یگان‌هایی از تیپ مکران در پادگان‌های سیستان، زاهدان و خاش استقرار یافتند.

از سال ۱۳۴۷ برای صیانت بیشتر از مرزهای شرقی کشور تصمیم گرفته شد تیپ مکران (همزمان با جدا شدن شهرستان بم از منطقه سیستان)، به تیپ ۸۸ مستقل چابهار تغییر نام دهد و برای حراست از مرزهای بین‌المللی و سواحل دریای عمان و جلوگیری از ناامنی‌های منطقه در شهرستان چابهار مستقر گردد. در سال ۱۳۵۴، استعداد تیپ چابهار به سه گردان افزایش یافت که این سه گردان شامل دو گردان به نام‌های گردان ۱۹۷ مکانیزه و گردان ۱۹۶ مکانیزه و یک گردان پیاده به نام گردان ۱۵۷ بود. در سال ۱۳۵۵ دوباره برای تکمیل شدن سازمان رزمی تیپ چابهار، یگان‌هایی از سایر مناطق، شامل گردان ۲۳۱ تانک هفتگل خوزستان و گردان ۲۵۵ تانک از زاهدان و گردان‌های ۳۰۰ و ۳۸۱ توپخانه از مراغه، به استعداد تیپ افزوده شدند. در سال 1355، تیپ ۸۸ زرهی از شهرستان چابهار به زاهدان تغییر مکان داد و به نام تیپ مستقل 88 زرهی زاهدان معروف شد.[1]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی کشور دچار بحران‌های مختلف داخلی شد. منطقه سیستان و بلوچستان نیز دچار ناآرامی و درگیری‌های مسلحانه شد که با اقدامات یگان‌های نظامی تیپ 88 و سایر نیروهای مسلح، از توسعه ناآرامی‌ها که هدف آن تجزیه ایران بود، جلوگیری شد. از مهم‌ترین اقدامات تیپ 88، سرکوب اشرار در شهر بمپور و ایرانشهر است. مدتی بعد به دلیل هم‌مرز بودن استان سیستان و بلوچستان با پاکستان و افغانستان، تیپ ۸۸ به لشکر ۸۸ زرهی زاهدان ارتقا یافت و یگان‌هایی از سایر یگان‌های نیروی زمینی ارتش به این لشکر اختصاص یافت؛ یگان‌های لشکر 88 شامل تیپ ۱ زرهی در زاهدان، تیپ ۲ زرهی در خاش، تیپ ۳ زرهی در ایرانشهر، گردان ۲۱۲ سوار زرهی در زابل، توپخانه لشکر در ایرانشهر و پشتیبانی لشکر در زاهدان سازمان‌دهی و مستقر شدند.[2]

با شروع جنگ تحمیلی ابتدا تعدادی از کارکنان کادر، به ویژه کارکنان متخصص (خدمه تانک، خدمه نفربر، مهندسی، سلاح‌های ضدتانک، مخابرات و …) به صورت انفرادی و داوطلبانه راهی مناطق عملیاتی شدند. پس از چند ماه، یگان‌هایی تحت عنوان گروه رزمی سلمان (سلمان ۱ تا ۵) به مناطق عملیاتی جنوب، غرب و شمال‌ غرب اعزام شدند.[3]

سال 1362 یگان‌های لشکر 88 به صورت تیپ به جبهه اعزام شدند. در خرداد 1362 تیپ 3 زرهی ایرانشهر به منطقه شمال غرب و مریوان فرستاده شد و در عملیات ظفر 2 و 3 شرکت کرد.[4] در مهر 1362، تیپ ۱ زرهی زاهدان با تمام یگان‌های تابعه به منطقه شمال ‌غرب (مریوان) اعزام شد و در خطوط مقدم عملیات ظفر ۶ حضور یافت.[5]

اواخر سال 1362 تیپ 2 زرهی خاش به منطقه عملیاتی میمک و سپس به منطقه شمال غرب در مریوان و پنجوین فرستاده شد و در عملیات والفجر 4 حضور یافت.[6]

آذر 1364 باقی‌مانده لشکر 88 به منطقه گیلان‌غرب و سپس در دی‌ 1365 به سومار فرستاده شدند و پدافند این منطقه و نفت‌شهر را بر عهده گرفتند. یگان‌های لشکر 88 در عملیات کربلای 6 نقش داشتند.[7]

سال 1365 حادثه تلخی برای لشکر 77 پیش آمد. 11 آبان 1365 یک فروند هواپیمای ترابری سی-130 که از کرمانشاه عازم زاهدان بود به دلیل نقص فنی در نزدیکی فرودگاه زاهدان با کوه برخورد کرد و متلاشی شد. در نتیجه این سانحه 91 نفر از افراد لشکر 88 زرهی که از جبهه به زاهدان بازمی‌گشتند به شهادت رسیدند.[8]

در آخرین روزهای جنگ و در 31 تیر 1367 ارتش عراق دست به حمله گسترده‌ای در منطقه سومار زد که لشکر 88 زاهدان به دفاع پرداخت.[9] یگان‌های لشکر 88 در حوالی منطقه چهل‌زری معروف به تنگ شیطان، ارتش عراق را متوقف و پس از یک درگیری سنگین مجبور به عقب‌نشینی کردند.[10]

در دوران دفاع مقدس 2400 نفر از افراد لشکر 88 شهید و 8426 نفر جانباز شدند؛ همچنین تعداد 2252 نفر نیز به اسارت دشمن درآمدند.[11]

با پایان جنگ تحمیلی، یگان‌های لشکر 88 تا سال 1377 به تدریج به استان سیستان و بلوچستان بازگشتند[12] و برخی از آن‌ها مانند تیپ 188 زاهدان به مدت دو سال تأمین امنیت مناطق مرزی شرق کشور را بر عهده گرفتند.[13]

با اجراى طرح ثامن (طرح مستقل‌سازی تیپ‌ها از لشکر‌های ارتش) در سال 1390، تیپ‌های لشکر 88 مستقل شده و با نام تیپ 188 زرهی زاهدان، تیپ 288 خاش و تیپ 388 پیاده مکانیزه ایرانشهر به فعالیت پرداختند و فقط از نظر عملیاتی تحت نظارت ستاد لشکر 88 قرار دارند.[14]

از سال 1359 تا پایان جنگ در سال 1367 به ترتیب سرهنگ مسعود منفرد نیاکی، سرهنگ غلامرضا قاسمی نو، سرهنگ حسینعلی اتحادیه، سرهنگ ایرج همتی، سرهنگ محمدصفر زمانفر، سرهنگ محمد جابری‌پور و سرتیپ دوم حسین شمس‌نیا فرماندهی لشکر 88 زاهدان را بر عهده داشتند؛[15] اکنون این سمت را سرتیپ‌دوم ستاد مهدی احمدی افشار بر عهده دارد.[16]

[1]. زرگر، غلام‌حسین، دفاع مقدس و ارتش در استان سیستان و بلوچستان، تهران، ایران سبز، 1398، ص 9.

[2]. همان، ص 11و 10.

[3]. همان، ص 11.

[4]. همان، ص 14.

[5]. همان، ص 13.

[6]. همان، ص 13.

[7]. هما، ص 14.

[8]. مؤسسه فراندیش، رویدادهای سال 1365، تهران، انتشارات فراندیش،1366، ص 164.

[9]. زرگر، غلام‌حسین، همان، ص 16.

[10]. همان، ص 16.

[11]. همان، ص 196 و 197.

[12]. همان، ص 68.

[13]. حسین‌احمدی، علی، «آفند و پدافند قاطع با تانک»، ماهنامه صف، ش 430، اسفند 1395، ص 41.

[14]. زرگر، غلام‌حسین، همان، ص 38؛ حسین‌احمدی، علی، همان، ص 41؛ حسین‌احمدی، علی، «پایدار و قدرتمند در نقطه مرزی کشور»، ماهنامه صف، ش 431، فروردین و اردیبهشت 1396، ص 47 و 48.

[15]. زرگر، غلام‌حسین، همان، ص 17.

[16]. «فرمانده جدید قرارگاه عملیاتی لشکر 88 زرهی سیستان و بلوچستان معرفی شد»، خبرگزاری فارس، 28 شهریور 1398،