اشخاص
متوسلیان، احمد
ندا اربع
1288 بازدید
احمد متوسلیان (؟ـ1332)، فرمانده تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در نخستین سال‌های دفاع مقدس بود. وی 14 تیر 1361 در جنوب لبنان، به وسیله فالانژیست‌های وابسته به اسرائیل ربوده شد و تاکنون اثری از وی به دست نیامده است.
احمد متوسلیان، 15 فروردین 1332 در محله سیداسماعیل تهران به دنیا آمد. سال 1351 از هنرستان صنعتی دیپلم برق گرفت و در یک شرکت خصوصی مشغول کار شد. سال 1353 به سربازی رفت. در شیراز، دوره تخصصی تانک را گذراند و با درجه گروهبان‌دومی و رسته فرماندهی تانک به سرپل‌ذهاب اعزام شد.[1]
از سال 1350 مبارزات مخفی با حکومت پهلوی را در تهران و لرستان شروع کرد. سال 1355 در مهندسی الکترونیک دانشگاه علم‌و‌صنعت تهران مشغول تحصیل شد. سال 1356 و همزمان با قیام‌های قم و تبریز، در محله‌های جنوبی تهران رابط و هماهنگ‌کننده تظاهرات بود. اواخر همان سال به خرم‌آباد رفت. پانزدهم شهریور 1357 دستگیر شد. سه ماه در زندان فلک‌الافلاک خرم‌آباد در سلول انفرادی بود. هفتم آذر 1357 همراه عده‌ای از زندانیان سیاسی آزاد شد و به تهران بازگشت.[2]
متوسلیان با پیروزی انقلاب، در کمیته‌های انقلاب فعال شد. با تشکیل سپاه پاسداران، مسئولیت فرماندهی واحد ضربت سپاه منطقه 6 تهران را به عهده گرفت. اسفند 1357 برای مقابله با گروهک‌های ضدانقلاب به ترکمن‌صحرا رفت. سپس با اوج‌گیری غائله تجزیه‌طلبی ضدانقلاب در کردستان، داوطلبانه عازم بوکان شد. از همان زمان، در جریان درگیری‌های شهرهای بوکان، بانه، سقز، مهاباد، پاوه، مریوان، جوانرود و روانسر بود.
سال 1358، در مقام فرماندهی سپاه بانه، پاوه و مریوان در پاک‌سازی شهرهای کردنشین مانند بوکان، مهاباد، سقز و بانه از وجود ضدانقلاب، نقش داشت. سیزدهم دی 1358، محمد بروجردی، فرمانده عملیات غرب کشور، مأموریت آزادسازی جاده پاوه ـ کرمانشاه را به متوسلیان داد تا ضمن پاک‌سازی آن منطقه، حلقه محاصره پاوه را درهم شکند. اوایل خرداد 1359 به مریوان رفت و این شهر را آزاد کرد. تیر 1359 نیز از سوی محمد بروجردی به فرماندهی سپاه همین شهر منصوب شد.[3]
مهر 1360، همراه محمدابراهیم همت و محمود شهبازی به سفر حج مشرف شد. دوازدهم دی همان سال، عملیات محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله از دو محور مریوان و پاوه در منطقه خرمال، به فرماندهی متوسلیان و همت انجام شد. هدف عملیات، پاک‌سازی و تأمین مرز بین‌المللی در منطقه اورامانات بود.[4] پس از عملیات، محسن رضایی، فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در 14 دی 1360، پیشنهاد تشکیل یک تیپ رزمی را به احمد متوسلیان و محمدابراهیم همت داد. بیست‌وچهارم دی 1360، وی در کنار همت و شهبازی، همراه 120 تن از نیروهای سپاه مریوان، پاوه و همدان برای تأسیس تیپ به خوزستان رفتند و هفدهم بهمن، تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علی‌وآله تأسیس شد.[5]
اولین عملیات پس از تشکیل تیپ، فتح‌المبین بود که 2 فروردین 1361 آغاز شد و تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله با فرماندهی متوسلیان در آن حضور داشت. هدف این عملیات، آزادسازی منطقه غرب رودخانه کرخه و جاده دزفول ـ دهلران بود.[6] دومین عملیاتی که این تیپ با فرماندهی متوسلیان در آن حضور داشت، الی بیت‌المقدس بود. این عملیات به آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد 1361 منجر شد.[7]
پس از آزادسازی خرمشهر، در 16 خرداد 1361، تهاجم نیروهای رژیم اشغالگر قدس و صهیونیست‌ها به جنوب لبنان آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران که اشغال لبنان را پاسخی به عملیات الی بیت‌المقدس و آزادی خرمشهر می‌دید، تصمیم گرفت از لبنان پشتیبانی کند. بنابراین، یک هیئت عالی‌رتبه نظامی به فرماندهی متوسلیان روانه سوریه کرد.[8] اولین گروه، 21 خرداد وارد دمشق و در پادگان زبدانی مستقر شد.[9] سوم تیر، متوسلیان برای تعیین تکلیف نیروها، راهی تهران شد. امام خمینی در ملاقاتی که مسئولان سیاسی و نظامی کشور در پنجم تیر با ایشان داشتند، فرمودند که اقدام رژیم صهیونیستی مبنی بر حمله به سوریه و لبنان، دسیسه‌ای بوده تا ایران را از مسئله اصلی‌اش، یعنی مقابله با تجاوز ارتش صدام، بازدارد. ازاین‌رو, با اعلام اینکه «راه قدس از کربلا می‌گذرد»، دستور بازگشت نیروها را صادر کردند. متوسلیان هم برای بازگرداندن تدریجی نیروها، عازم سوریه شد.[10]
صبح 14 تیر 1361، سیدمحسن موسوی، کاردار سفارت ایران، به محل استقرار نیروهای محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در پادگان زبدانی رفت و به متوسلیان گفت که نیروهای فالانژ و رژیم صهیونیستی، سفارت کشور ایران در بیروت را محاصره کرده‌اند و تمام اسناد محرمانه باید منهدم شوند. متوسلیان، همراه دیگرمسئولان، عازم بیروت شد.[11]
ظهر 14 تیر 1361، پست ایست بازرسی برباره، در چهل‌کیلومتری شمال بیروت، اتومبیل سفارت را که حامل مسئولان سیاسی ـ نظامی ایران بود، متوقف کرد و نیروهای فالانژ سرنشینان خودرو را ربودند. علاوه بر احمد متوسلیان، تقی رستگار مقدم (مسئول واحد آموزش و تاکتیک قوا)، سیدمحسن موسوی (کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران) و کاظم اخوان (عکاس خبرگزاری جمهوری اسلامی) داخل خودرو بودند. همان روز، رادیو اسرائیل اعلام کرد که ژنرال احمد متوسلیان، در پست بازرسی برباره به اسارت گرفته شد.[12]
تا امروز، خبر موثقی که حاوی اطلاعاتی از سرنوشت آن‌ها باشد، به دست نیامده است.[13]
[1]. ره‌یافتگان وصال، تهران: مرکز فرهنگی سپاه، 1373، ص99؛ نیری، حسین، قصه فرماندهان/9: فرمانده جدید، تهران: سوره مهر، 1381، ص8 و 9.
[2]. نیری، حسین، فرمانده جدید، ص10؛ بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، تهران: صاعقه، چاپ ششم، 1391، ص21ـ17؛ ره‌یافتگان وصال، ص99 و 100.
[3]. ره‌یافتگان وصال، ص100؛ بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص22 و41؛ نیری، حسین، فرمانده جدید، ص10 و 11.
[4]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص78 و 79؛ ره‌یافتگان وصال، ص101؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ دوم، 1389، ص57.
[5]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص83ـ79؛ نیری، حسین، فرمانده جدید، ص13.
[6]. رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص48؛ بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص92 و 97.
[7]. ره‌یافتگان وصال، ص101 و 102.
[8]. همان، ص102؛ بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص153 و 160؛ داوودآبادی، حمید، کمین جولای 82، تهران: غنچه، 1384، ص392.
[9]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص16 و 166.
[10]. همان، ص177 و 181.
[11]. داوودآبادی، حمید، کمین جولای 82، ص393.
[12]. بابایی، گل‌علی، در هاله‌ای از غبار، ص202ـ200؛ ره‌یافتگان وصال، ص103.
[13]. داوودآبادی، حمید، کمین جولای 82، ص393 و 394.
