روزشمار
جمعه 4 مهر 1359؛ پنجمین روز جنگ تحمیلی
مریم بیاتلوئی
234 بازدید
اطلاعات سپاه اعلام کرد ساعت 2:44 بامداد دویست تانک عراقی در مرز خرمشهر آماده ورود به شهر و اشغال آن هستند و هفت تانک از مرز خرمشهر وارد ایران شده‌اند.[1]
ساعت 5:30 صبح، نیروهای دشمن به پادگان گردان دژ در شمال خرمشهر و نزدیکی کرانه کارون حمله کردند. مرکز فرماندهی ستاد مشترک ارتش اعلام کرد خرمشهر سقوط کرده و نیروها برای جلوگیری از نفوذ دشمن به آبادان و اهواز تلاش می‌کنند.
آبادان همچنان زیر آتش بمب‌ها و سلاح‌های دوربرد دشمن قرار دارد. ساعت 13:45 ارتش ایران، سپاه و مردم به تانک‌های عراقی حمله و دوازده تانک را منهدم کردند. بقیه تانک‌ها هم مجبور به عقب‌نشینی شدند.[2]
با تشدید حمله‌های دشمن، دهلران در محاصره نیروهای عراقی و پایگاه حمیدیه و گیلان‌غرب در معرض سقوط قرار گرفتند.
بیش از ده شهر مورد تجاوز قرار گرفت. هواپیماهای عراق فرودگاه‌ها، تأسیسات نفتی و صنعتی را بمباران کردند و تعدادی از هواپیماهای دشمن هم سرنگون شدند. در این حملات شهرهای تهران، بوشهر، خارک، کاشان، قم، اهواز، بندر امام خمینی، تأسیسات نفتی آبادان، پالایشگاه کرمانشاه، فرودگاه همدان، فرودگاه شاه‌آباد غرب (اسلام‌آباد غرب)، فرودگاه تبریز، فرودگاه ارومیه، و پل دزفول بمباران شدند.[3]
هواپیمای دشمن ساعت 16 تپه‌های فولی‌آباد سوسنگرد را بمباران کردند. ساعت 17:45 نیز حملات هوایی عراق به بوشهر شروع شد.
نیروهای مسلح با همکاری مردم در منطقه ایلام هفتاد دستگاه تانک متجاوز عراقی را منهدم کردند. اهالی قصرشیرین نیز با کوکتل مولوتف (بمب دست‌ساز) به تانک‌های عراقی حمله کرده و چند تانک را منهدم کردند.[4]
نیروهای عراقی به قصرشیرین حمله کردند و باوجود دفاع مردم، سپاه پاسداران، ژاندارمری، شهربانی و باقی‌مانده یگان‌های تیپ 3 لشکر 81 زرهی این شهر سقوط کرد. بعد از آن، نیروهای عراقی به قصد تصرف سرپل‌ذهاب، از سمت شمال و غرب و جنوب به‌طرف این شهر هجوم بردند.
نیروهای عراق از قصرشیرین به‌طرف گیلان‌غرب پیشروی کردند و با عقب‌نشینی ارتش ایران به طرف اسلام‌آباد، گیلان‌غرب در حال سقوط است.
در محور سومار و منطقه نفت‌شهر (کرمانشاه) وضع بحرانی است و با سقوط سومار منطقه نفت‌شهر نیز درحال سقوط است.[5]
ساعت18:15 یک فروند میگ عراقی به اهواز حمله کرد که منجر به آتش‌سوزی لوله گاز آبادان شد.
در خوزستان دشمن توانست تا آب‌تیمور در غرب اهواز پیشروی کند، اما با مقاومت مردم، نیروی هوایی و هوانیروز، دشمن در جنوب غربی اهواز زمین‌گیر شده است.
مهندسی لشکر 92 با تخریب پل بستان روی رودخانه کرخه، تانک‌های دشمن را در شش‌کیلومتری بستان متوقف کرد و با حمله هواپیماهای ایرانی تعدادی از تانک‌ها منهدم شدند.
نیروهای دشمن برای رسیدن به کرخه و تصرف دزفول و قطع راه‌های ارتباطی استان خوزستان، در دو محور عین‌خوش، پای پل‌کرخه، فکه و شوش به پیشروی خود ادامه دادند.
روستای داریان پاوه که در اختیار ضدانقلاب بود، با کمک نیروهای ارتش به تصرف ارتش و سپاه پاسداران درآمد و چهار نفر مسلح به تفنگ ژ3 دستگیر شدند.
به گزارش ستاد مشترک ارتش، مناطق اصلی درگیری با دشمن عبارت‌اند از: منطقه باویسی (ثلاث باباجانی)، قصرشیرین، خان‌لیلی، نفت‌شهر، سومار، مناطق مرزی ایلام، مهران، دهلران، موسیان، فکه، بستان، خرمشهر و آبادان.[6]
هواپیماهای نیروی هوایی ارتش پالایشگاه نفت موصل، پالایشگاه و تأسیسات صنعتی عام‌الفیل، تأسیسات صنعتی و نفتی کرکوک، پایگاه و ایستگاه رادار کرکوک، تلمبه‌خانه‌های نفتی در غرب تکریت، لوله‌های نفتی یوجیان و تأسیسات نفتی البکر را در دهانه اروندرود که بزرگ‌ترین منبع صادراتی عراق بود، بمباران کرند. هفده فروند هواپیمای عراقی نیز سقوط کردند.[7]
توپخانه‌های نیروی زمینی ارتش به تأسیسات اقتصادی عراق در فاو، ام‌القصر و ابوالخصیب ضایعاتی وارد کردند.
باوجود مقاومت رزمندگان ایران در غرب، شهرهای مهران، سومار، نفت‌شهر و قصرشیرین به اشغال دشمن درآمد و نیروهای خودی متحمل تلفات و ضایعات سنگینی شدند.[8]
تردد کشتی‌ها در تنگه هرمز کاهش یافته است. بسیاری از کشتی‌ها دستور دارند خود را از مناطق مورد اختلاف ایران و عراق دور نگه دارند. دو کشتی یونانی هم براثر تیراندازی نیروهای ایران در خلیج فارس متحمل خسارت شد.[9]
در پی آغاز جنگ، عراق اعلام کرد صادرات نفت خود را قطع کرده است.[10]
هفت فروند هواپیمای جنگی عراق در کویت سوخت‌گیری کردند. کویت تجهیزاتی ازجمله موشک و تانک در اختیار عراق قرار داده است.
عبدالرحمان قاسملو (دبیرکل حزب دموکرات کردستان) به اتفاق سرگرد اسماعیل علیار (افسر فراری ارتش شاهنشاهی) از راه پسوه، تمرچین (پیرانشهر) به منظور مذاکره درباره اوضاع منطقه کردستان، به عراق رفتند.
وزیران امورخارجه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی که در نیویورک بودند به پیشنهاد نمایندگان اندونزی و لیبی برای بررسی جنگ ایران و عراق تشکیل جلسه دادند. اجلاس تصمیم گرفت کمیته‌ای به نام کمیته حسن‌نیت به منظور پایان‌دادن به جنگ تشکیل دهد.[11]
صدام در پاسخ به تقاضای آتش‌بس از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد، اعلام کرد: عراق علاقه‌مند است مواضع ایران را در قبال آتش‌بس بداند؛ اما شرایط عراق برای پایان‌دادن به جنگ این‌چنین است: ایران حاکمیت کامل عراق را بر شط‌العرب به رسمیت بشناسد، حاکمیت سه جزیره تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی را به اعراب واگذار کند و به اقلیت عرب ساکن خوزستان خودمختاری بدهد.[12]
[1]. انصاری، مهدی، یکتا، حسین، روزشمار جنگ ایران و عراق، ج: هجوم سراسری، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ دوم، 1375، ص131.
[2]. پورداراب، سعید، تقویم تاریخ دفاع‌مقدس، ج2: غرش توپ‌ها، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384، ص129؛ انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص132.
[3]. انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص131 و 134 و 139.
[4]. پورداراب، سعید، همان ص134 و 137.
[5]. همان، ص132 و 133؛ انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص133.
[6]. انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص135؛ پورداراب، سعید، همان، ص130 و 131 و 135 و 137.
[7]. انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص138 و 139.
[8]. پورداراب، سعید، همان، ص130 و 135.
[9]. انصاری، مهدی، یکتا، حسین، همان، ص146.
[10]. رشید، محسن، گزارشی کوتاه: آشنایی با جنگ، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ ششم، 1382، ص29.
[11]. پورداراب، سعید، همان، ص135 و 143 و 147.
[12]. رشید، محسن، همان، ص28.
