هراس
زینب احمدی
60 بازدید
فیلم سینمایی هراس با موضوع بمباران شیمیایی یکی از روستاهای ایران توسط عراق در سال 1366 توسط شهریار بحرانی ساخته شد.
کارگردان و فیلمنامه‌نویس فیلم، شهریار بحرانی، دستیار کارگردان حسین صابری و احمد میرعلایی، مدیر فیلمبراری محمدتقی پاک‌سیما، منشی صحنه اکبر منصور فلاح، امور فنی حوزه هنری، جلوه‌های ویژه علی رستگار و مرتضی رستگار، موسیقی متن مجید انتظامی، تدوین‌گران شهریار بحرانی و امیر میرعلایی، صدا محسن روشن، مدیر تهیه محسن صابری، دستیار تهیه روح‌الله برادری و بازیگران جعفر دهقان، اردلان شجاع کاوه، فرامرز شهنی، زهره زارعی، اکبر منصور فلاح، احمد میرعلایی، عطاءالله سلمانیان، فرید کشن‌فلاح، علی یزدانی، روح‌الله برادری، رحیم بابایی، حبیب رجبی، علی ذاکری و ... هستند.[1]
ابراهیم (جعفر دهقان)، از پیشمرگان مسلمان کرد است که به همراه رضا (اردلان شجاع کاوه) عضو اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران و چند رزمنده دیگر، از بمباران شیمیایی یکی از روستاهای منطقه مرکزی کردستان اطلاع می‌یابند. آنها به مقر عراقی‌ها در منطقه نفوذ کرده و درمی‌یابند که دهکده ابراهیم هدف بعدی عملیات دشمن است. تا رسیدن نیروهای کمکی سپاه، ابراهیم و رزمندگان باید مردم را آماده می‌کردند تا یک شبانه‌روز در برابر بمباران شیمیایی و حمله نیروهای پیاده عراق مقاومت کنند. روستا بمباران می‌شود و عده‌ای زیادی از اهالی به شهادت می‌رسند. افراد پیاده دشمن با تجهیزات ضد شیمیایی سر می‌رسند و نبردی نابرابر میان آنها و افراد اندک گروه اطلاعات و عملیات درمی‌گیرد. مقاومت افراد تا رسیدن نیروهای کمکی و نابودی دشمن ادامه می‌یابد.[2]
فیلم ۸۵ دقیقه‌ای هراس محصول حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است. هرچند این فیلم در ارزیابی کیفی در رده فیلم‌های« ج » قرار دارد، اما با اقبال نسبی عمومی و فروش نسبتاً خوبی در گیشه مواجه شد. این فیلم از چهارشنبه ۲۹ مهر 1367 در سینماهای بهمن، استقلال، شهر قشنگ، ایران، تیسفون، ملت و... به نمایش درآمد و ۶۳۰/۲۱۳/۷۰ ریال فروش کرد که جزو فیلم‌های پرفروش و در مرتبه هفتم جدول فیلم‌ها قرار گرفت.[3]
عده‌ای عقیده دارند خشونت و هیجان این فیلم بیش از حد است[4] که شهریار بحرانی آن را صرفاً به دلیل برانگیختن تماشاگر علاقمند به ماجرا و هیجان ساخته است تا به نفع گیشه کار کرده باشد. فیلم با قهرمان‌آفرینی، تماشاگر را وادار به تشویق و تحسین می‌کند که به اعتقاد منتقدان این کار به گونه‌ای دنباله‌روی از سینمای قبل از انقلاب اسلامی است که گرفتار قهرمان‌بازی بود. حرکات خیلی سریع دوربین، باعث آزار چشم تماشاگر و القای هیجان در تماشاگر می‌شود. منتقدین می‌گویند بازیگر زن این فیلم نیز نتوانسته نقش خود را به خوبی ایفا کند. کارگردان با این که موضوع روزِ دهه شصت شمسی را برای فیلمش انتخاب کرده، اما زمینه اجتماعی سیاسی آن را به خوبی مطرح نکرده است. کردهایی که شهریار بحرانی در فیلم به تصویر می‌کشد با آن که در تمام فیلم حضور دارند ولی آدم‌های بی‌هویتی هستند. همچنین مسائل مربوط به کردها در حد اشاره باقی مانده و به آن پرداخته نمی‌شود. ویران شدن دهکده و قتل‌عام اهالی کرد نیز در حد یک حادثه هیجان‌انگیز تقلیل یافته است.
برخی منتقدان معتقدند فیلم سینمایی هراس به دلیل پرداخت بیش از حد به صحنه‌های هیجان‌انگیز و خشونت‌بار فرصت تجزیه و تحلیل را از تماشاگر می‌گیرد.
به گفته تحلیل‌گران یکی از بهترین پرداخت‌های کارگردان در این فیلم جایی‌است که عراقی‌ها در لباس‌های ضد شیمیایی با ماسک‌هایی که به چهره زده‌اند به دهکده حمله می‌کنند. در این صحنه عراقی‌ها مانند آدم‌های ماشینی هستند که از پشت صخره‌های مملو از آتش و دود بیرون می‌آیند و خشونت‌شان در تضاد با روستاییان ساده به خوبی نمایش داده می‌شود.
گفته می‌شود این فیلم، خشونت را از حد سادیسم نیز گذرانده و ملغمه‌ای از خشونت سبعانه و زد و خوردهای فاجعه‌آمیز شده که تحملش برای تماشاگر همراه با عذاب است.[5]
[1] - بهارلو، عباس، فیلمشناخت ایران (فیلم‌شناسی سینمای ایران 1383 – 1390)، تهران، قطره، ۱۳۸۳، ص ۱۴۸ و ۱۴۹.
[2] - دری اخوی، بهمن، فیلم‌شناسی دفاع مقدس (1360-1370)، تهران، معاونت تبلیغات و انتشارات سپاه پاسداران، 1371، ص ۱۰۸.
[3] - امید، جمال، تاریخ سینمای ایران (۱۳۵۸-۱۳۶۹)، تهران، روزنه، ۱۳۸۳، ص ۶۳۵.
[4] - مجله سینمایی سروش، ش ۴۰۸، ۸ اسفند ۱۳۶۶، ص ۳۸.
[5] - امید جمال، همان، ص ۶۳۵ و ۹۶۹.
