پایگاه جهنمی
زینب احمدی
41 بازدید
فیلم سینمایی پایگاه جهنمی در سال 1362 توسط اکبر صادقی ساخته شد و موضوع آن انهدام پایگاه نظامی عراق به دست نیروهای ایران است.
کارگردان پایگاه جهنمی اکبر صادقی، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده اکبر صادقی، دستیار کارگردان سیامک اطلسی، غلامرضا گمرکی، امید قوانلو و همایون باقی‌زاده، مدیر فیلمبرداری فریدون قوانلو، جلوه‌های ویژه محمود پیراسته، تدوین‌گر ایرج گل‌افشان، عکاس محمدرضا ذوالفقاری، مشاور نظامی محمد منتظری، مشاور عربی فریه و بازیگران فرامرز قریبیان، جمشید هاشم‌پور، کاظم افرندنیا، حسین ملا قاسمی، علی محزون، زکریا هاشمی، بهزاد رحیم‌خانی، ندا گمرکی، شیرین بختیاری و.. هستند.
این فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای محصول گروه تعاونی و توزیع فیلم ایران است و ۲۹ اسفند ۱۳۶۳ در سینماهای لاله، بهمن، حافظ، ملت، شهر هنر، آسیا و... به نمایش درآمد و 14.092.610 ریال فروش کرد.[1]
این فیلم بر اساس یک داستان واقعی از عملیات کماندوهای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به نام چشم دشمن که یک پایگاه نظامی عراق را منهدم کردند، ساخته شده است. داستان فیلم چنین است که بر اساس گزارش منابع اطلاعاتی مبنی بر احداث پایگاه دشمن، ستاد عملیاتی نیروی دریائی به فرماندهی تکاوران نیروی دریائی مأموریت می‌دهد تیمی انتخاب شود و در یک عملیات برون‌‌مرزی پایگاه دشمن را منهدم کند. این مأموریت به ستوان بای واگذار می‌شود. در آغاز عملیات، یکی از افراد بای اسیر می‌شود و زیر شکنجه به شهادت می‌رسد و دیگری نیز به شهادت می‌رسد. دو نفر دیگر با پشتیبانی ناوچه نیروی دریایی ارتش، پایگاه دشمن را منهدم و به نیزارها فرار می‌کنند. آنها هنگام بازگشت با گشتی‌های عراق برخورد می‌کنند و پس از درگیری به ناوچه ارتش اطلاع می‌دهند. فرماندهان ناوچه برای نجات آنها از دست گشتی‌های عراق، با نقشه‌ای ماهرانه این دو نفر را هنگامی که نزدیک است اسیر شوند، با قایق به آبهای خودی می‌کشانند و گشتی‌های عراق را در آب غرق می‌کنند.[2]
فیلم از نظر صحنه‌پردازی در کنار فیلمبرداری درست فریدون قوانلو در ایجاد هیجان در تماشاگر موفق بوده است و موسیقی فیلم نیز درست است. به نوشته تحلیل‌گران سینما، فضای حاکم بر این فیلم سرشار از ماجراجویی، حادثه و هیجانی بی‌هدف است. کارگردان، این فیلم را تحت تأثیر فیلم‌های جنگی هالیودی و آمریکایی ساخته است. فیلمساز برای ایجاد هیجان و حادثه در فیلم تلاش زیادی کرده و بدون شناخت از روحیه رزمندگان مسلمان و فضای حاکم بر جبهه‌های جنگ ایران تحلیل‌های نامناسبی از آن فضا به تماشاگر انتقال می‌دهد که صرفاً برای جذب تماشاچی است و ماجراها جهت درست و منطقی ندارند. حالات روحی شخصیت‌های فیلم مبهم است و فضای حاکم بر جبهه در این فیلم خشک و ساختگی است.
کارشناسان گفته‌اند این فلیم پیام ویژه‌ای ندارد و صرفاً هیجان دارد. شخصیت‌های فیلم هویت ایرانی ندارند و سوژه فیلم نیز تکراری و کلیشه‌ای است. چهار نفر مأمور منفجر کردن پایگاه دشمن می‌شوند، اما کارگردان مشخص نکرده این پایگاه تا چه حد برای دشمن اهمیت دارد.
در فیلم کماندوهای نفوذی برای استتار خود، به جای این که از دشمن فرار کنند و پنهان شوند از دیوارها پنهان می‌شوند. آنها اسلحه یوزی را ساعت‌ها در آب نگه می‌دارند ولی اسلحه باز هم شلیک می‌کند! یا نیروهای عراقی از سربازان ایرانی با زبان عربی اعتراف می‌گیرند!
یکی دیگر از الگو‌برداری های این فیلم از سینمای غرب، نحوه نمایش خیر و شر مطلق است؛ همانطور که در سینمای آمریکا (در فیلم‌های مربوط به جنگ جهانی دوم) بدذاتی آلمانی‌ها و خوش‌ذاتی آمریکایی‌ها فرض از پیش تعیین شده است. این فیلم در ارائه یک ماجرای پر هیجان موفق است و از این بابت فروش خوبی نیز دارد، ولی در ارائه رسالت جبهه‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران خیر.[3]
از نظر برخی منتقدان، فیلم سینمایی پایگاه جهنمی اقتباسی از فیلم‌های جنگی سینمای آمریکاست؛ از جمله فیلم آمریکایی (دوازده مرد خبیث). گفته شده اگر این نسخه‌برداری از باب تجربه‌اندوزی باشد بی‌اشکال است، اما در این فیلم ظن این می‌رود که کپی‌برداری صرفاً به دلیل تنبلی و عدم خلاقیت فیلمساز بوده است.[4]
به گفته برخی دیگر، این فیلم بی‌هویت است و فضای مطرح شده در آن ربطی به فضای جبهه و جنگ ایران ندارد.[5]
[1] - سالنامه آماری فروش فیلم وسینمای ایران سال ۱۳۷۰، پاییز ۱۳۹۵، ص ۱۰.
[2] - بهارلو، عباس، فیلمشناخت ایران (فیلم‌شناسی سینمای ایران ۱۳۵۸-۱۳۷۲)، تهرن، قطره، ۱۳۸۳، ص ۶۶.
[3] - امید، جمال، تاریخ سینمای ایرن ۱۳۵۸-۱۳۶۹، تهران، روزنه، ۱۳۸۲، ص ۳۰۰ و۳۰۱.
[4] - ماهنامه سینمایی فیلم، ش ۲۴، سال سوم، اردیبهشت ۱۳۶۴، ص ۳۱.
[5] - روزنامه کیهان، ش ۱۲۳۷۸، ۲۱ بهمن ۱۳۶۳، ص ۲۱.
