اشخاص
چراغی، رضا
کیمیا علی‌شاه‌بابا
2764 بازدید
رزاق چراغی (1362ـ1336)، معروف به رضا چراغی، فرمانده لشکر 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، در عملیات والفجر 1 در شمال فکه، به شهادت رسید.
رزاق چراغی سال 1336، در روستای ستق، از توابع ساوه، به دنیا آمد. پدرش نام عبدالرزاق را برایش انتخاب کرد؛ ولی در ثبت احوال، به اشتباه نام او رزاق ثبت شد و پدر با نارضایتی از این موضوع، او را رضا نام نهاد. دوران دبستان را در مدرسه شیخ‌العراقین بیات در خانی‌آباد تهران گذراند. پس از آن، روزها در مغازه کفاشی برادرش صفی‌الله در چهارراه گلوبندک کار می‌کرد و شب‌ها در دبیرستان شبانه مروی در خیابان ناصرخسرو درس می‌خواند و با گرفتن دیپلم تجربی فارغ‌التحصیل شد. در نوجوانی، سه دوست صمیمی داشت که یکی از آن‌ها، سیدمحمدرضا دستواره بود.[1]
سال 1356 به سربازی رفت. بعد از پایان دوره آموزشی، به لشکر 92 زرهی خوزستان اعزام شد و در آنجا، آجودان سروان حسن اقارب‌پرست بود. در پاییز 1357 با همراهی سروان اقارب‌پرست از پادگان فرار کرد و به تهران رفت. تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی، همراه دوستان صمیمی‌اش در راه‌پیمایی‌ها شرکت می‌کرد.
در پاییز 1358 عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد. پس از طی دوره آموزشی در گردان 4 سپاه تهران، در پادگان ولی‌عصر‌عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف مشغول خدمت شد و برای حفاظت از اطراف لانه جاسوسی (سفارت سابق آمریکا)، یک ماه به آنجا رفت.
هفتم دی 1358، برای اجرای مأموریتی در شهر روانسر، به کرمانشاه رفت.[2] سه ماه بعد، به دستور محمد بروجردی، فرمانده سپاه منطقه 7 کشوری، نیروهای گردان 4 سپاه تهران برای آزادسازی باینگان به پاوه رفتند. او در آنجا، با فرمانده عملیات سپاه پاوه، احمد متوسلیان، آشنا شد. پس از آن، همراه محمدرضا دستواره به نیروهای احمد متوسلیان ملحق شد و در عملیات‌های نوریاب، آزادسازی باینگان در اواخر اردیبهشت و آزادسازی مریوان در خرداد 1359 شرکت کرد. در مناطق جنگی کردستان، مدتی جانشین فرماندهی سپاه دزلی بود و مسئولیت محور عملیاتی تته را بر عهده داشت.
با شروع جنگ تحمیلی عراق بر ضد ایران، با رضایت احمد متوسلیان، همراه حسن زمانی و محمدرضا دستواره از مریوان به محور سرپل‌ذهاب ـ گیلان‌غرب رفت و حدود سه ماه آنجا ماند.[3]
وی در عملیات محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در 12 دی 1360، فرمانده گردان بود.[4]
زمستان 1360، همراه احمد متوسلیان (فرمانده سپاه ناحیه مریوان)، محمدابراهیم همت (فرمانده سپاه ناحیه پاوه) و محمود شهبازی (فرمانده سپاه استان همدان) برای تشکیل تیپ رزمی عازم جبهه جنوب شد.[5] تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در 17 بهمن 1360 به فرماندهی احمد متوسلیان تشکیل شد. گردان سلمان فارسی به فرماندهی حسین قجه‌ای و گردان حمزه سیدالشهدا‌علیه‌السلام به فرماندهی رضا چراغی، اولین گردان‌های تیپ 27 بودند که در پادگان دوکوهه تشکیل شدند.
چراغی در عملیات فتح‌المبین که در 2 فروردین 1361 در جنوب اجرا شد، فرمانده گردان بود و در کنار متوسلیان و همت حضور داشت.[6] پس از این عملیات، گردان‌های تیپ 27، از جمله گردان حمزه سیدالشهدا به فرماندهی چراغی، برای حضور در مرحله مقدماتی عملیات الی بیت‌المقدس، همراه سایر گردان‌های تیپ 27، از پادگان دوکوهه به اردوگاه انرژی اتمی در دارخوین رفتند.[7]
عملیات الی بیت‌المقدس، 10 اردیبهشت 1361 آغاز شد. چراغی در شامگاه 20 اردیبهشت 1361، با شروع مرحله سوم عملیات، با اصابت گلوله مجروح[8] و به علت شدت جراحات مجبور به استراحت چندماهه شد. در این مدت، تیپ 27 پس از پایان عملیات الی بیت‌المقدس، عازم سوریه شد و با اسارت احمد متوسلیان در لبنان، به ایران بازگشت. چراغی با وجود نیاز به استراحت، به همکارانش در تیپ پیوست.[9]
پس از اسارت متوسلیان، فرماندهی تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله به همت سپرده شد و چراغی در مرحله سوم عملیات رمضان که از 22 تیر تا 7 مرداد 1361 اجرا شد، در عملیات حضور یافت. در این مرحله، همت پس از مفقودالاثر شدن اسماعیل قهرمانی، جانشین فرمانده تیپ، در تاریخ 4 مرداد 1361، چراغی را معاون تیپ معرفی کرد.[10] چراغی در مرحله پنجم عملیات رمضان در 6 مرداد 1361، با وجود مشکل جسمی، همراه همت در خط مقدم حضور یافت.[11]
پس از عملیات رمضان و تصمیم فرماندهان عالی‌رتبه برای عملیات در مناطق میانی، همراه نیروهای اطلاعات ـ عملیات تیپ 27 برای شناسایی منطقه عملیاتی سومار، راهی این منطقه شد.[12]
در عملیات مسلم‌بن‌عقیل (9 تا 13 مهر 1361 در سومار)، محمدابراهیم همت به فرماندهی لشکر نصر و قرارگاه عملیاتی ظفر انتخاب شد و چراغی، فرماندهی تیپ 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله را بر عهده گرفت.[13] چراغی با فرماندهی 13 گردان در این عملیات ضربات سختی به یگان‌های سپاه دوم عراق وارد کرد.[14]
رضا چراغی در عملیات والفجر مقدماتی (17 تا 21 بهمن 1361)، قائم‌مقام محمدابراهیم همت، فرمانده سپاه قدر، بود و فرماندهی لشکر 27 به علی فضلی سپرده شد.[15]
اسفند 1361، رضا چراغی و معصومه دستواره توسط آیت‌الله محمدی گیلانی به عقد هم درآمدند.[16]
عملیات والفجر 1، در 21 فروردین 1362 در شمال فکه آغاز شد. در این عملیات، چراغی فرماندهی لشکر 27 محمد رسول‌الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله را عهده‌دار بود.[17] صبح 25 فروردین، به خط مقدم رفت و برای دفع پاتک لشکر 1 مکانیزه سپاه چهارم عراق، در کنار رزمنده‌ها مشغول دفاع بود که به شهادت رسید.[18]
مزار او در قطعه 24 بهشت زهرای تهران است.[19] بزرگراهی در تهران، حدفاصل بزرگراه شهید کاظمی و شهید نواب صفوی، به نام شهید چراغی نام‌گذاری شده است.
[1]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره (کتاب سوم از مجموعه بیست‌وهفت در 27)، تهران: صاعقه، 1391، ص19ـ15.
[2]. همان، ص22ـ19.
[3]. همان، ص29ـ25.
[4]. همان، ص31 و 32.
[5]. همان، ص35.
[6]. همان، ص40ـ37؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1389، ص48.
[7]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره، ص50.
[8]. همان، ص61؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص49.
[9]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره، ص65ـ63.
[10]. همان، ص69ـ64؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص68.
[11]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره، ص71.
[12]. همان، ص85.
[13]. همان، ص92 و 93؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص58.
[14]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره، ص93.
[15]. همان، ص108؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص70.
[16]. بابایی، گل‌علی، راز آن ستاره، ص113.
[17]. همان، ص121.
[18]. همان، ص128ـ126.
[19]. همان، ص130.
منابع برای مطالعه بیشتر:
1. بهزاد، حسین، مهتاب خین، تهران: فاتحان، چاپ نهم، 1390.
2. بهزاد، حسین، گل‌علی بابایی، همپای صاعقه، تهران: حوزه هنری، 1379.
3. امیریان، داوود، مرد، تهران: حوزه هنری، 1378.
