مکان‌ها

ایستگاه حسینیه

زهرا سادات ذوقی
947 بازدید

ایستگاه راه‌آهن حسینیه بین اهواز و خرمشهر قرار دارد که در زمان جنگ تحمیلی عراق برضد ایران ایستگاه صلواتی و ایستگاه بازرسی برای کنترل رفت و آمد نیروها بود.

ایستگاه حسینیه، نام یکی از ایستگاه‌های راه‌آهن بین اهواز و خرمشهر است که در ۳۸ کیلومتری خرمشهر و در دهستان باوی در بخش مرکزی از توابع شهرستان خرمشهر قرار دارد.[1] مسیر راه‌آهن اهواز ـ خرمشهر در سال 1321 به بهره‌برداری رسید.[2] در ضلع جنوبی این ایستگاه، کانال آبرسانی روستای گرمدشت[3] از شرق به غرب امتداد دارد. در شرق جاده اهواز ـ خرمشهر و روبه‌روی ایستگاه حسینیه، جاده شهید شرکت به سمت کارون امتداد دارد و به روستای دارخوین می‌رود[4] و به واسطه پل شهید هزاردستان ارتباط آن با جاده آبادان و اهواز برقرار می‌شود.

پس از شروع جنگ تحمیلی در 31 شهریور 1359 و پیشروی ارتش عراق به داخل خاک ایران، توپخانه لشکر ۹۲ زرهی اهواز از شرق ایستگاه حسینیه مدافعان خرمشهر را پشتیبانی می‌کرد؛ اما از 4 مهر به علت پیشروی تانک‌های دشمن به‌ناچار به شرق جاده اهواز ـ خرمشهر و نزدیکی رودخانه کارون عقب‌نشینی کرد. یکی از محورهای حمله عراق، جاده پاسگاه زید بود که در نزدیکی ایستگاه حسینیه، سه‌راه حسینیه را شکل می‌دهد. لشکر ۵ مکانیزه سپاه سوم ارتش عراق با تصرف و اشغال این ایستگاه توانست تا عمق ۱۵ کیلومتری به سمت اهواز پیشروی و خرمشهر را از شمال تهدید کند. بخشی از تأسیسات این ایستگاه تخریب و حتی ریل‌های آن برای استفاده در مواضع دفاعی ارتش عراق تخریب شد.

ایستگاه حسینیه تا عملیات بیت‌المقدس در بهار 1361 در اشغال نیروهای ارتش صدام بود و پس از نوزده ماه اشغال در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس و رسیدن نیروهای ایران به جاده اهواز ـ خرمشهر، در سحرگاه جمعه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۶۱ آزاد شد. محمدمهدی خادم‌الشریعه، فرمانده تیپ ۲۱ امام رضا‌علیه‌السلام در این عملیات در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۱، در ایستگاه حسینیه به شهادت رسید.

حفظ این ایستگاه که یکی از محورهای اصلی عملیات بیت‌المقدس به شمار می‌رفت، مهم و حیاتی بود. پس از آزادسازی ایستگاه حسینیه، این منطقه محل استقرار نیروهای پشتیبانی و جهادسازندگی شد.

ایستگاه حسینیه در جریان عملیات رمضان (22 تیر 1361)، یکی از اصلی‌ترین محورهای حمله به دشمن بود که باعث آزادسازی پاسگاه زید عراق شد. از محل تلاقی ایستگاه حسینیه با جاده اهواز ـ خرمشهر یک جاده خاکی به سمت جنوب غربی امتداد پیدا می‌کند که پس از رسیدن به نوار مرزی و پاسگاه مرزی ایران، از شمال پاسگاه گارد مرزی عراق موسوم به پاسگاه زید، وارد خاک عراق می‌شود و به جاده زید معروف است.[5]

در عملیات خیبر (3 اسفند 1362)، یکی از محورهایی که اجرای تک فریب در آن، باعث پیشروی نیروهای ایران و کم شدن فشار در شرق دجله و جزایر مجنون شد، همین ایستگاه بود.[6]

بیمارستان جنگی و مجهز امام حسین‌علیه‌السلام در ابتدای جاده شهید شرکت در حدود شش کیلومتری ایستگاه حسینیه ساخته شد که از عملیات کربلای ۴ (3 دی 1365) تا پایان جنگ فعال بود[7] و نقل‌وانتقال مجروحان از این ایستگاه صورت می‌گرفت.

ایستگاه حسینیه در جریان عملیات کربلای ۴ (3 دی 1365)، کربلای ۵ (19 دی 1365)، کربلای ۸ (18 فروردین 1366) و بیت‌المقدس ۷ (22 خرداد 1367) یکی از عقبه‌های مهم و فعال یگان‌های ایران بود و تعداد زیادی از یگان‌های عمل‌کننده در اطراف این ایستگاه استقرار داشتند.

ایستگاه حسینیه در ۲۰ فروردین و ۲۳ دی ۱۳۶۶ مورد حمله هوایی عراق قرار گرفت. ایستگاه بازرسی در این منطقه برای کنترل تردد نیروها احداث شد و این پست دژبانی تا پایان جنگ دایر بود. سه‌راهی حسینیه، ایستگاه صلواتی هم داشت و بعضی وقت‌ها در آن، سیستم‌های مخابراتی و پدافند هوایی هم فعال می‌شد. از طرفی وجود قرارگاه عملیاتی کربلا در هشت کیلومتری شرق ایستگاه، اهمیت آن را دوچندان کرده بود.[8]

حمله سراسری مجدد ارتش صدام در 31 تیر 1367، بعد از پذیرش قطعنامه 598، به قصد تصرف خرمشهر انجام شد. نیروهای عراق با پیشروی در جاده شهید شرکت، در نزدیکی ایستگاه حسینیه و قرارگاه کربلا مستقر شدند.[9] نیروهای ایران در کمتر از 48 ساعت، نیروهای عراق را وادار به عقب‌نشینی کردند.[10]

ایستگاه حسینیه تا پایان جنگ تحمیلی محل استقرار نیروهای پشتیبانی و جهاد سازندگی بود و یکی از مکان‌هایی است که کاروان‌های راهیان نور از آن بازدید می‌کنند.[11]

[1]. شیرعلی‌نیا، جعفر، زاهدی، سعید، قلب مقاومت؛ روایت خرمشهر، تهران: پلک، 1388، ص33؛ پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی، ج۱: خوزستان در جنگ، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، 1389، ص45

[2]. احتشامی، منوچهر، راه‌آهن در ایران، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چ سوم، 1387، ص94.

[3]. شیرعلی‌نیا، جعفر، زاهدی، سعید، قلب مقاومت؛ روایت خرمشهر، ص33.

[4]. شیرعلی‌نیا، جعفر، زاهدی، سعید، هور در آتش؛ روایت طلاییه و زید، تهران: نسل کوثر، ۱۳۸۷، ص42.

[5]. پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی، ج۱، ص45 و 46؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1379، ص49 و 68.

[6]. مجله امتداد، مرداد 1385، ش8، ص18؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص72.

[7]. شیرعلی‌نیا، جعفر، زاهدی، سعید، هور در آتش؛ روایت طلاییه و زید، ص42.

[8]. پورجباری، پژمان، اطلس جغرافیای حماسی، ج1، ص46؛ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق، ص76 و 77 و 79 و 108.

[9]. درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق، ج5: پایان جنگ، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1378، ص177-175.

[10]. معاونت آموزش و پژوهش انجمن راویان فتح رضوی، کتاب کار راوی ۱، مشهد: ستاره‌ها، 1395، ص117.

[11]. آسودی، محمدعلی، راهیان نور (خوزستان)، تهران: نذیر، 1380، ص47