مکان‌ها
تپه‌های الله‌اکبر
افسانه صادقی
1395 بازدید
بعد از ارتفاعات عریض میشداغ، بلندترین برجستگی در منطقه دشت آزادگان، تپه‌های الله‌اکبر است که حداکثر ارتفاع آن 54 متر است و بر سوسنگرد و پادگان دشت آزادگان واقع در ده کیلومتری شمال حمیدیه تسلط دارد و در شمال غربی سوسنگرد واقع است.[1]
تپه‌های الله‌اکبر در شمال سوسنگرد و رود کرخه حد فاصل سوسنگرد تا نزدیکی بستان، حدود هفت کیلومتر طول و بین سیصد تا پانصد متر عرض دارد. از گل رس و صخره‌های ماسه‌ای تشکیل شده است. از دیرباز یکی از محورهای متصور برای هجوم کشور عراق، محور چزابه، شمال رودخانه کرخه تا حمیدیه و سپس اهواز بود. تپه‌های الله‌اکبر و مسیر این محور هم برای نیروهای خودی و هم برای دشمن یک موقعیت استراتژیک محسوب می‌شد. ارتش متجاوز بعث پس از تحمل شکست‌های پی‌درپی در سوسنگرد و عقب‌نشینی به غرب این شهر، ارتفاعات الله‌اکبر را اشغال و دید خود را بر مواضع رزمندگان اسلام کامل کرد.[2]
این تپه‌های سنگی که برخی متمایل به رنگ سیاه هستند و به تپه‌های الله‌اکبر در بین مردم شهرت دارند، هرچند ارتفاع چندانی ندارند، اما به دلیل داشتن شیارهای عمیق و ناهموار بودن تپه‌ها، برای پنهان کردن سلاح و سنگر گرفتن نیروها مکان مناسبی بود.[3]
زمانی که دکتر مصطفی چمران مجروح شده بود، در بیمارستان جلسه‌ای با حضور تیمسار فلاحی، حجت‌الاسلام محلاتی، فرمانده لشکر 92 زرهی و رستمی از سپاه مشهد تشکیل شد تا چگونگی اجرای عملیات آفندی برای آزادسازی ارتفاعات الله‌اکبر، در شمال شهر سوسنگرد، بررسی و تصمیماتی برای آغاز عملیات گرفته شود. با توجه به موقعیت استراتژیک تپه‌های الله‌اکبر و تسلط آنها بر شمال سوسنگرد و غرب حمیدیه، دشمن در ابتدای جنگ با گسیل نیروهای خود و استقرار در ارتفاعات مذکور آن را به دژ مستحکمی تبدیل کرد و میدان‌های مین زیادی در اطراف نیروهای خود به ایجاد کرد و تانک‌ها و توپخانه سنگین خود را در آنجا مستقر کرد و به طور کامل بر منطقه اشراف یافت.[4]
درحالی‌که اختلافات سیاسی در کشور به اوج رسیده بود و در مجلس شورای اسلامی جنجالی بین مخالفان و موافقان رئیس‌جمهور به وجود آمده بود، عملیات تصرف تپه‌های الله‌اکبر در 31 اردیبهشت 1360 شروع شد. در طرح‌ریزی این عملیات غلامعلی رشید، رحیم صفوی و حسن باقری از سپاه در کنار فرماندهان ارتش حضور داشتند. در مجموع سه گردان از نیروهای سپاه به همراه تیپ 3 از لشکر 92 زرهی خوزستان و دو گردان از نیروهای جنگ‌های نامنظم این عملیات را در منطقه شمال سوسنگرد انجام دادند؛ عملیاتی با نام امام علی‌علیه‌السلام که در 31/2/1360 بخش‌های عمده‌ای از این ارتفاعات را آزاد کرد.[5]
چند ماه بعد، 11/6/1360، به منظور بیرون راندن دشمن از شمال غرب سوسنگرد و غرب ارتفاعات الله‌اکبر، عملیاتی با نام نصر اجرا شد. مرحله اول عملیات پس از سی دقیقه اجرای آتش تهیه، در ساعت 5 صبح در غرب تپه‌های الله‌اکبر، از دو محور آغاز شد. در محور چپ، نیروهای عمل‌کننده از منطقه حمودی عاصی حرکت خود را به سمت جابر همدان آغاز کردند و توانستند ضمن تصرف روستای صالح حسن، شش کیلومتر پیشروی کنند و خود را به دویست متری خاکریز جابر همدان برسانند. نزدیک شدن نیروهای خودی به خاکریز اصلی، عکس‌العمل شدید و اجرای آتش سنگین دشمن را در پی داشت. واکنش شدید دشمن و عدم پشتیبانی به موقع واحدهای زرهی خودی، سبب توقف نیروهای پیاده در این محور شد و تلفات زیادی به آنها وارد کرد؛ این در حالی بود که جناح چپ نیروهای این محور نیز پوشش نداشت و مرحله دوم عملیات که می‌بایست در جنوب کرخه اجرا می‌شد و جناح چپ نیروهای محور حمودی عاصی را پوشش می‌داد، اجرا نشد. بنابراین نیروهای مزبور از جنوب کرخه نیز زیر آتش دشمن قرار گرفتند.[6]
همزمان با عملیات در محور چپ، نیروهای محور راست حرکت خود را به سمت تپه دیده‌بانی دشمن معروف به تپه‌سبز در شش کیلومتری شمال روستای جابر همدان آغاز کردند. جنس رملی تپه‌های الله‌اکبر، حرکت و پیشروی در این محور را کند کرده بود. رزمندگان پس از چهار ساعت حرکت، ساعت 9 صبح به شمالی‌ترین نقطه خاکریز دشمن دست یافتند و تلفات و خساراتی به نیروهای عراق وارد کردند. روز دوم عملیات، نیروهای خودی در محور راست به منظور تصرف قسمت دیگری از خاکریز عصاشکل و تکمیل اهداف تعیین‌شده ادامه یافت که با موفقیت اجرا شد. رزمندگان علاوه بر تصرف قسمت راست و شمال خاکریز و وارد کردن تلفات و خسارت به دشمن، تپه‌سبز را که در فاصله هشتصد متری خاکریز عصاشکل و مشرف به مواضع دشمن بود، آزاد کردند.[7]
[1]. حبیبی، ابوالقاسم، دشت آزادگان در جنگ، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1381، ص21.
[2]. پوررکنی، محمدامین، نبردهای دشت آزادگان کارنامه تاریخ جغرفیای مناطق عملیاتی غرب اهواز 1367-1359، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، 1388، ص58.
[3]. طرفی، حمید، دشت آزادگان در هشت سال دفاع مقدس، قم: نسیم حیات، 1384، ص513.
[4]. همان، ص511 و 512.
[5]. علایی، حسین، روند جنگ ایران و عراق، ج1، تهران: مرز و بوم، 1391، ص311 و 312؛ حبیبی، ابوالقاسم، دشت آزادگان در هشت سال دفاع مقدس، ص513.
[6]. حبیبی، ابوالقاسم، اطلس خوزستان در جنگ ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس، 1392، ص138.
[7]. همان، ص138 و 139.
