اشخاص
ماهینی، علیرضا
هدی موسوی
1478 بازدید
علیرضا ماهینی(1360ـ1335)، فرمانده بخشی از ستاد جنگ‌های نامنظم دکتر مصطفی چمران و فرمانده محور در عملیات طریق‌القدس بود. او در عملیات تنگه چزابه به شهادت رسید.
علیرضا ماهینی، یکم فروردین 1335 در روستای جلالی در شش‌کیلومتری ساحل جنوبی بندر بوشهر متولد شد.[1] تحصیلات ابتدایی را در یکی از دبستان‌های بوشهر و دوره راهنمایی را در مدرسه اخوت این شهر به پایان رساند. در هنرستان حاج‌جاسم بوشهری ادامه تحصیل داد و در رشته برق دیپلم گرفت.[2] وی در رشته الکترونیک دانشگاه علم‌وصنعت تهران پذیرفته اما به علت فعالیت‌های سیاسی از دانشگاه اخراج شد و سپس تحصیلات خود را در رشته الکترونیک دانش‌سرای عالی ایران‌مهر به پایان رساند. در حین تحصیل در این دانش‌سرا، به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی برضد حکومت پهلوی ادامه داد که از آن جمله می‌توان به آموزش‌های چریکی و کوه‌نوردی‌های جمعی و تشکیلاتی اشاره کرد.[3]
پس از فراغت از تحصیل، خدمت سربازی را در تهران آغاز کرد که با آغاز فعالیت‌های انقلابی مردم در سال 1357 برضد حکومت پهلوی هم‌زمان بود. او در این زمان در تظاهرات‌های سیاسی و پخش اعلامیه‌های امام خمینی شرکت داشت.[4]
پس از پیروزی انقلاب، مدت کوتاهی در دبیرستان سعادت و هنرستان حاج‌جاسم بوشهری تدریس کرد.[5]
در نخستین روزهای جنگ تحمیلی عراق برضد ایران در سال 1359، به گروه دکتر مصطفی چمران در ستاد جنگ‌های نامنظم پیوست[6] و در این ستاد، مسئول پذیرش نیروهای داوطلب در استان بوشهر شد.[7] سپس دکتر مصطفی چمران، او را به فرماندهی گردان‌های عملیاتی در ستاد جنگ‌های نامنظم منصوب کرد.[8]
در 15 دی 1359، برای عملیات نصر و آزادسازی هویزه، با نیروهایش از روستای کوهه حمیدیه به سمت هویزه حرکت کرد؛ اما در فرسیه در چهل‌کیلومتری هویزه، به علت نداشتن مهمات کافی و هجوم شدید دشمن، مجبور به عقب‌نشینی شدند.[9]
در اواسط خرداد 1360، همراه گروهی برای شناسایی منطقه عملیاتی دهلاویه به این منطقه اعزام شد.[10] در 21 خرداد همین سال، گروه ستاد جنگ‌های نامنظم دکتر مصطفی چمران، با عبور از رودخانه کرخه، به نیروهای عراقی هجوم بردند و منطقه دهلاویه را آزاد کردند؛ اما نتوانستند منطقه را نگه دارند و در نهایت با حمایت تیپ 55 هوابرد ارتش جمهوری اسلامی ایران عقب‌نشینی کردند و در سیصدمتری دهلاویه مستقر شدند.[11]
در 31 خرداد 1360، دکتر مصطفی چمران به علت اصابت ترکش خمپاره در جبهه دهلاویه به شهادت رسید.[12] علیرضا ماهینی هم از ناحیه شکم و کتف راست، به علت اصابت گلوله مجروح شد؛[13] اما پس از یک روز بستری در بیمارستان، به جبهه بازگشت. با شهادت دکتر مصطفی چمران، فرماندهی بخشی از ستاد جنگ‌های نامنظم، به علیرضا ماهینی سپرده شد.[14]
عملیات طریق‌القدس، 9 آذر 1360 آغاز شد. علیرضا ماهینی، در این عملیات، فرماندهی نیروهای خط‌شکن[15] یکی از محورها را عهده‌دار بود[16] که از سمت رودخانه سابله پیشروی کردند.[17] ماهینی در این عملیات، به سبب اصابت ترکش، از ناحیه پا زخمی شد.[18]
بعد از عملیات طریق‌القدس، ستاد جنگ‌های نامنظم منحل شد و نیروها و امکانات آن به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انتقال یافت.[19] علیرضا ماهینی، از طریق بسیج مرکزی بوشهر، برای اعزام به جبهه اقدام کرد. نیروها از بوشهر به پادگان آموزشی شهید دستغیب کازرون اعزام شدند. پس از یک دوره آموزشی بیست‌روزه، علیرضا ماهینی، همراه عده‌ای از نیروها، به پادگان شهید بهشتی که در جنوب اهواز قرار داشت، رفتند.[20]
ارتش عراق در شانزدهم بهمن 1360 دست به حمله سنگینی در منطقه تنگه چزابه زد.[21] در مقابل این تک ارتش عراق، در 17 بهمن 1360[22]، عملیات پدافندی چزابه با مشارکت نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.[23] علیرضا ماهینی، در جریان همین عملیات، روز 23 بهمن 1360 به علت اصابت ترکش به سرش شهید شد.[24] پیکر او به بوشهر انتقال داده، پس از تشییع در این شهر، به خاک سپرده شد.
شهادت او حرکتی جدید در میان نیروهای بوشهری ایجاد کرد و پس از مراسم تشییع پیکر شهید علیرضا ماهینی، بیش از دو گردان از نیروهای رزمنده بوشهری به جبهه اعزام شدند.[25]
[1]. دفتر پژوهش‌های فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران، فرهنگ اعلام شهدای استان بوشهر، ج3، تهران: شاهد، 1392، ص197.
[2]. ماهینی، اسماعیل، شهید دکتر چمران و مالک اشتر، قم: امیرالعلم، 1391، ص42.
[3]. بختیاری دانشور، داوود، بچه‌محله جلالی، تهران: سوره مهر، 1385، ص20.
[4]. هیئت رزمندگان اسلام شهرستان بوشهر، غروب چزابه، ستاد برگزاری یادواره سردار جنگ‌های نامنظم شهید علیرضا ماهینی، تهران: ستاد برگزاری یادواره، 1374، ص14؛ شکوهی، جمشید، با پای خسته رفتن، بوشهر: شروع، 1381، ص11.
[5]. شکوهی، جمشید، با پای خسته رفتن، ص11 و 12.
[6]. هیئت رزمندگان اسلام شهرستان بوشهر، غروب چزابه، ص15.
[7]. ماهینی، اسماعیل، پیشتازان فتح، ج1، قم: امیرالعلم، 1391، ص95.
[8]. ماهینی، اسماعیل، شهید دکتر چمران و مالک‌اشتر، ص45ـ43.
[9]. شکوهی، جمشید، با پای خسته رفتن، ص36 و37.
[10]. همان، ص87ـ58.
[11]. جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار، تهران: سوره سبز، چ سی‌وپنجم، 1389، ص58.
[12]. علایی، حسین، روند جنگ ایران و عراق، ج1، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1391، ص315.
[13]. ماهینی، اسماعیل، شهید دکتر چمران و مالک اشتر، ص87ـ58.
[14]. بختیاری دانشور، داوود، بچه‌محله جلالی، ص10 و 11.
[15]. ماهینی، اسماعیل، شهید دکتر چمران و مالک اشتر، ص66.
[16]. بختیاری دانشور، داوود، بچه‌محله جلالی، ص30.
[17]. ماهینی، اسماعیل، شهید دکتر چمران و مالک اشتر، ص68.
[18]. هیئت رزمندگان اسلام شهرستان بوشهر، غروب چزابه، ص144 و 145.
[19]. نبی، کریمی و بهروزی، فرهاد، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج18: نبرد چزابه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384، ص416.
[20]. شکوهی، جمشید، با پای خسته رفتن، ص74.
[21]. علایی، حسین، روند جنگ ایران و عراق، ص394.
[22]. جعفری، مجتبی، اطلس نبردهای ماندگار، ص70.
[23]. همان، ص72.
[24]. دفتر پژوهش‌های فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران، فرهنگ اعلام شهدای استان بوشهر، ص197.
[25]. شکوهی، جمشید، با پای خسته رفتن، ص77 و 78.
