کانی مانگا
مریم سلطانی‌نسب
60 بازدید
فیلم سینمایی کانی مانگا در سال 1366 توسط سیف‌الله داد ساخته شد و سرگذشت یک خلبان عراقی را که هواپیمایش در ارتفاعات کردستان ایران سقوط کرده و جان سالم به در برده است، روایت می‌کند.
کارگردان و نویسنده سیف‌الله داد، دستیار کارگردان نعمت‌الله کریمی، مدیر فیلمبرداری جمشید الوندی، تدوین روح‌الله امامی، موسیقی متن مجید انتظامی، صدا اسحاق خانزادی، منشی صحنه محمدتقی رضوی، مدیر تولید عبدالله باکیده، مشاور نظامی ستوان رستگاری، لابراتوار استودیو فیلمساز و بازیگران فرامرز قریبیان، علی ثابت، عبدالرضا اکبری، رضا رویگری، عزیز حاتمی، نعمت افشاریان و .... هستند.
این فیلم 115 دقیقه‌ای که رکورد طولانی‌ترین اکران در تاریخ سینمای ایران را از آن خود کرده است، توسط مؤسسه هدایت فیلم تولید شده و در سال 1367 به نمایش عموم درآمد. این فیلم در دوره ششم جشنواره فیلم فجر در سال 1366 لوح زرین بهترین تدوین و بهترین جلوه‌های ویژه را دریافت کرد.
با سقوط یک هواپیمای عراقی و فرار خلبان آن در منطقه کانی مانگا در کردستان ایران، یک واحد تکاوری ایران مأمور دستگیری خلبان می‌شوند. ضدانقلاب منطقه نیز در پی فراری دادن خلبان عراقی هستند. در اولین رویارویی تکاوران و ضدانقلاب، دو تکاور ایران به شهادت می‌رسند و سروان یاوری (فرامرز قریبیان) و همقطارش، خلبان اسیرشده را با خود برده و از دست ضدانقلاب می‌گریزند. تعقیب و گریز ادامه دارد و ضدانقلاب در پی آن است که تکاوران را زنده دستگیر کند. در نظر سروان یاوری چهره سرکرده ضدانقلاب (کاک هوشنگ) آشناست، اما او به جا نمی‌آورد تا آن که درمی‌یابد وی از دوستان صمیمی برادر مفقودشده‌اش است. از آن به بعد، سروان یاوری نیز به دنبال زنده دستگیر کردن کاک هوشنگ است. آخرین برخورد تکاوران و ضدانقلاب، که عده‌ای تازه‌نفس نیز بدانها ملحق شده‌اند، دقایقی پیش از رسیدن بالگردهای عراقی و سپس بالگردهای ایرانی و نبرد هوایی این دو گروه و پیروزی نیروهای ایران است. در پایان کاک هوشنگ اعتراف می‌کند که او برادر سروان یاوری را به دلیل همکاری نکردن با ضدانقلاب به شهادت رسانده و لحظاتی بعد نیز کاک هوشنگ از کوه به پایین پرت می‌شود.[1]
فرامرز قریبیان بازیگر این فیلم معتقد است کانی مانگا از جمله فیلم‌های ماندگار سینماست. وی می‌گوید این فیلم داستانی جاسوسی و ساختار معمایی دارد. در کنار این، ساختار صحنه‌های اکشن نیز به موفقیت کار کمک کرده و فکر می‌کنم همه اینها با هم به اشتیاق و هیجان مردم برای تماشای این فیلم منجر شد.[2]
برخی از کارشناسان موفقیت کانی مانگا را از همان اسم فیلم می‌دانند و خاص بودن و خوش آهنگی این کلمه را حتی قبل از مواجهه با خود قصه را که باعث کنجکاوی و جلب نظر تماشاگران می‌شود، دلیل موفقیت اولیه آن می‌دانند. به جز این، قصه و فضای اکشن فیلم هم توقعات مخاطبان را برآورده می‌کند و رشادت‌های تکاوران و نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس به شکل جذابی به تصویر کشیده می‌شود.
کارگردان، فیلمنامه را براساس فیلمنامه کانی مانگا به قلم احمدرضا درویش نوشته و در ایجاد موقعیتهای مهیج و نفس‌گیر و اجرا و کارگردانی آن موفق بوده است. فیلم، مخاطب را تا نقطه پایانی در تب و تاب نگه می‌دارد. اوج تعلیق و هیجان فیلم در سکانس پایانی است که فرامرز قریبیان و عبدالرضا اکبری به عنوان تکاوران ارتش، موقع حمل علی ثابت، که نقش منفی فیلم را بازی می‌کند، در ارتفاعات کانی مانگا به مشکل برمی‌خورند و قریبیان پایش روی سنگی می‌لغزد و از صخره آویزان می‌شود. اکبری در حرکتی سریع، دست قریبیان را می‌گیرد تا مانع سقوط او از بلندی شود، اما شیطنت ثابت و پا گذاشتن روی دست اکبری، التهاب این لحظه را به اوج می‌رساند و نفس را در سینه تماشاگران حبس می کند. این تعلیق و هیجان البته پایان خوشی دارد و به قول جمله مشهور آنونس فیلم، کانی مانگا جای دشمن نیست.[3]
سیف‌الله داد می‌گوید قصد نداشته روح جنگ خودمان را القا کنم. از نظر او روح جنگ تحمیلی چیزی است که در آنها شهادت، ایثار و عرفان بسیار دیده می‌شود و او قصد چنین گستاخی نداشته است.
به گفته کارگردان این فیلم، سینمای جنگی دو کار انجام می‌دهد، یکی انتقال روح جنگ و تصویر کردن هنرمندانه آن و دیگر نمایش حماسه‌های جنگ. تصویر کردن مورد دوم بسیار آسانتر است. شکل حماسی وظیفه دارد بیننده را برای مبارزه با دشمن تهییج کند. وی می‌گوید ساختن فیلم حماسی، گرچه بسیار دشوار است و نیازمند خلق هیجان و تعلیق در اشکال مختلف است، اما برای او آسانتر از پرداختن به روح جنگ و جهاد و عرفان جبهه‌ها و مرتبه والای روحی رزمندگان اسلام است.[4]
به گفته منتقدان، کانی مانگا در جشنواره فیلم فجر ششم از فیلم‌های متعلق به سینمای بدنه بودند که به لحاظ ساختاری کیفیت فوق‌العاده‌ای دارند و بین سینمای تجاری و نخبه‌گرا پل محکمی ساختند.[5]
[1]. ماهنامه سینمایی فیلم، ش 66، مرداد 1367، ص 58.
[2]. https://jamejamonline.ir.
[3]. «کانی مانگا جای دشمن نیست»، روزنامه جام جم، ش 6271، ص 10.
[4]. ماهنامه سینمایی فیلم، ش 66، مرداد 1367، ص 61.
[5]. دوهفته‌نامه فیلم و سینما، سال بیست و یکم_نیمه دوم بهمن 1390، ص 6.
