روزشمار

یکشنبه 2 خرداد 1361؛ ششصدونهمین روز جنگ تحمیلی

محسن شیرمحمد
3 دورہ

در ادامه مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس، رزمندگان ایران به پیشروی خود در منطقه شمال ‌غربی خرمشهر ادامه داده و با رسیدن به جاده خرمشهر شلمچه و سپس اروندرود، خرمشهر را محاصره کردند و آماده ورود به این شهر و پاکسازی آن از وجود اشغالگران عراقی شدند. از نخستین دقایق بامداد امروز، یگان‌های قرارگاه‌های فتح، فجر و نصر که از شب گذشته در محور شمال‌ غربی خرمشهر و در حد فاصل جاده اهواز خرمشهر و دژ مرزی وارد عمل شده‌ بودند، به ‌پیشروی خود به‌ طرف جنوب ادامه دادند. در پشتیبانی از این عملیات نیز یگان‌های قرارگاه قدس در 2 محور پاسگاه شهابی و کوشک به سمت مواضع نیروهای عراقی به ‌پیش رفتند.[1] نصر 3 هدف‌های خود را تأمین و جاده آسفالته خرمشهر – شلمچه را در منطقه محوله تصرف و تحکیم موضع کرد و خا‌کریزهای هلالی‌شکل جنوب جاده را نیز به تصرف خود درآورد. نصر 2 پس از عبور از جاده آسفالته به حوالی نهر خَیِّن رسید و با اجرای آتش عملاً پل دشمن بر روی شط‌العرب را غیر قابل استفاده کرد.[2]

ارتش عراق در مقابل تک غافلگیر‌کننده نیروهای ایران در منطقه خرمشهر و پل‌نو مجبور به ترک خاکریزهای دفاعی خود شده و ساعت 04:30 جاده آسفالته شلمچه - خرمشهر (جاده پل‌نو) در محدوده منطقه قرارگاه‌های نصر 3، فجر 3 و فتح آزاد شد. نیروهای دشمن تحت ‌فشار یگان‌های ایران به پشت نهر عرایض و نهر خَیِن عقب رانده شدند. با تصرف جاده مرزی پاسگاه خین و پاسگاه مرزی، ارتباط زمینی دشمن با خرمشهر قطع شد.[3]

قرارگاه‌های فتح، فجر و نصر توانستند منطقه غرب خرمشهر را به جز بخشی کوچک از شمال نهر خین آزاد و با بستن همه راه‌های ارتباط زمینی دشمن، خرمشهر را در محاصره قرار دهند. قرارگاه قدس نیز در محور کوشک به دژ مرزی رسید و در محور پاسگاه شهابی (شمال طلائیه قدیم) با وجود پیشروی نتوانست به نوار مرزی دست یابد.[4] پاسگاه کوشک آزاد و 35 تانک و نفربر عراق منهدم شد.[5]

نیروهای ایران مستقر در خرمشهر (بخش شرقی)، 2 کامیون حامل نفرات ارتش عراق را منهدم کردند.[6]

یگان‌های ژاندارمری در آبادان مواضع ارتش عراق را زیر آتش گرفتند. 37 سنگر اجتماعی و انفرادی و یک دکل دیده‌بانی منهدم و از نقل و انتقالات دشمن در جاده فاو - بصره جلوگیری شد.‌‌[7]

آبادان زیر آتش سلاح سبک و سنگین دشمن قرار گرفت. 2 منزل تخریب، 17 نفر مجروح و یک نفر شهید شد.[8]

نیروهای ایران در منطقه کرمانشاه مواضع دشمن را زیر آتش گرفتند. تعدادی از سنگرهای اجتماعی و انفرادی، یک توپ، یک نفربر و یک تفنگ 106 عراق منهدم و عده‌ای از افراد دشمن کشته و زخمی شدند.[9]

توپخانه ارتش در میمک، صالح‌آباد (ایلام)، سرپل ذهاب و گیلان غرب (کرمانشاه)، 2 توپ و 4 خودرو عراق را هدف قرار داد و منهدم کرد؛ 35 نفر از آنان را کشته و زخمی و به 3 خودرو نیز آسیب وارد کرد.‌‌[10]

نیروهای ایران در جبهه کنجانچم (ایلام)، یک توپ و 8 سنگر اجتماعی عراق را منهدم کردند.[11]

نیروهای ایران در بندکبود (ایلام)، یک خمپاره‌انداز عراق را با خدمه آن منهدم کردند.‌‌[12]

مناطق سوسکان و طُویله عراق زیر آتش توپخانه ارتش قرار گرفت. یک خودرو، چند انبار مهمات و بنه رزمی دشمن منهدم و 10 نفر از افراد دشمن کشته شدند.[13]

نیروهای ایران در جبهه مریوان (کردستان) مواضع ارتش عراق در منطقه پنجوین را زیر آتش گرفتند. 5 سنگر اجتماعی و انفرادی دشمن منهدم و تعدادی از افراد ارتش عراق کشته شدند.[14]

یک هواپیمای عراق هدف جنگنده‌های ایران قرار گرفت و در جنوب غرب اهواز سرنگون شد.‌‌[15]

از ساعت 22:30 روز گذشته تا ساعت 01:00 امروز، بین نیروهای نظامی و ضدانقلاب در بوکان درگیری ایجاد شد که در نتیجه 2 نفر از نیروهای سپاه پاسداران شهید، 4 نفر مجروح و 2 نفر از ضدانقلاب دستگیر شدند.[16]

ساعت 11:45، یک خودرو متعلق به تیپ پیرانشهر (ارتش) هنگام مراجعت از قلعه موت‌آباد با مین برخورد کرد. خودرو متلاشی و راننده مجروح شد.[17]

350 نفر از اسیران مجروح عراقی با هواپیما به تهران انتقال یافتند.[18]

با اجرای مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس و محاصره‌ ارتش عراق در خرمشهر، ارتش کویت به حالت آماده‌باش درآمد و تمام وسایل نقلیه، تانک‌ها و نفربرهای این کشور سوخت‌گیری کرده و آماده فعالیت‌های جنگی شدند.[19]

اقدامات ضدانقلاب در تهران و شهرستان‌ها ادامه داشت: ساعت 15:00 در درگیری نیروهای سپاه پاسداران با منافقین در خیابان ملت تهران یک نفر از مهاجمین و یک پاسدار مجروح شدند؛[20] 3 سرنشین مسلح یک خودرو مبادرت به سرقت 5 خودرو دیگر و رها کردن آن‌ها در خیابان‌های تهران کردند. در خیابان نظام‌آباد نیز به سوی ساختمان کمیته انقلاب اسلامی منطقه 5 تیراندازی و متواری شدند. این تیراندازی تلفاتی نداشت؛[21] ساعت 06:15، سرنشینان مسلح یک خودرو، ضمن به رگبار بستن دفتر حزب جمهوری اسلامی در رشت، یک نارنجک و یک سه‌راهی انفجاری به داخل ساختمان پرتاب کردند که عمل نکرد، در این حمله چند شیشه شکست ولی به کسی آسیبی نرسید؛[22] ساعت 13:45، یک بمب صوتی در مسجد راه‌آهن قم منفجر شد. چند نفر زخمی شدند و شیشه‌های ساختمان راه‌آهن شکست؛[23] به دنبال بازجویی‌ از فرزانه هوشمندی‌زاده، همسر حسین آقایی از اعضای منافقین در خوزستان توسط واحد اطلاعات سپاه پاسداران منطقه 8 (اهواز)، 70 نفر از منافقین در اهواز شناسایی و دستگیر شدند.[24]

حجت‌الاسلام‌والمسلمین عباس واعظ طبسی تولیت آستان قدس رضوی در نامه‌ای به امام خمینی برای بازسازی شهر هویزه، کسب تکلیف کرد و امام ضمن موافقت با این درخواست، تولیت آستان قدس رضوی را برای بازسازی خرابه‌های برجای مانده از جنایات حکومت صدام اولی دانستند.[25]

یک هیئت بازرگانی ایران عازم سوریه شد تا توافقنامه اقتصادی 2 کشور را اجرایی کند. این سفر در چارچوب توافق اخیر 2 کشور برای فروش نفت ارزان‌قیمت به سوریه در ازای قطع خط لوله نفت عراق اعلام شد.[26]

آمار تلفات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تا ساعت 8 صبح امروز، 10.997 شهید و 42.993 مجروح، اسیر و مفقود اعلام شد.[27]

[1]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، روزشمار جنگ ایران و عراق، ج 19ـ آزادسازی خرمشهر، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران، 1398، ص 551.

[2]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، تقویم تاریخ دفاع مقدس نزاجا، ج 22 (و خدا خرمشهر را آزاد کرد)، تهران، نشر آجا، 1392، ص 89.

[3]. همان، ص 79.

[4]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 557.

[5]. بولتن سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی، گزارش لحظه به لحظه عملیات بیت‌المقدس و انعکاس جهانی آن، ش 24، یکشنبه 2 خرداد 1361، ص 10.

[6]. سیاری، حبیب‌الله و مجید منصوری، تقویم تاریخ دفاع مقدس نداجا، ج 27ـ حوادث و رویدادهای یکم تا سی و یکم خردادماه 1361، تهران، دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نداجا، 1396، ص 43.

[7]. مطمئنیان آرانی، علی، اطلاعیه‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران در هشت سال دفاع مقدس، ج 3، تهران، انتشارات عقیدتی سیاسی آجا، 1397، ص 66.

[8]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 77.

[9]. همان، ص 100.

[10]. مطمئنیان آرانی، علی، همان، ص 67.

[11]. بولتن سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی، همان، ص 11.

[12]. مطمئنیان آرانی، علی، همان، ص 67.

[13]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 117 و 118.

[14]. همان، ص 120.

[15]. مطمئنیان آرانی، علی، همان، ص 66.

[16]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 100.

[17]. همان.

[18]. همان، ص 115.

[19]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 559.

[20]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 104.

[21]. همان.

[22]. همان، ص 103.

[23]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 561.

[24]. همان.

[25]. همان، ص 563.

[26]. همان، ص 564.

[27]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 104.