روزشمار

شنبه 1 خرداد 1361؛ ششصدوهشتمین روز جنگ تحمیلی

محسن شیرمحمد
3 دورہ

در بیست‌وسومین روز از آغاز عملیات بیت‌المقدس (خوزستان)، رزمندگان ایران در ساعت 22:27، چهارمین مرحله از عملیات را با هدف آزادسازی خرمشهر آغاز کردند. در نخستین ساعات عملیات، نیروهای 3 قرارگاه فتح، فجر و نصر موفق شدند مواضع اولیه دشمن در شمال جاده خرمشهر - شلمچه را به تصرف درآورند و سپس به ‌سوی این جاده و نهر خَیِن و اروندرود پیشروی کنند. قرارگاه قدس نیز بدون درگیری به ‌سوی نوار مرزی کوشک و طلائیه پیش رفت و موفق شد علاوه بر تصرف مواضع نیروهای عراق در شمال جاده شلمچه - خرمشهر به قسمتی از این جاده 15 کیلومتری در محور شلمچه دست یابد.[1] با روشن شدن هوا، بالگردهای هوانیروز به یاری رزمندگان اسلام شتافتند و راه‌ها، نفرات، تجهیزات و دیگر جنگ‌افزارهای دشمن را زیر حملات هوایی گرفتند.[2] دشمن چند بار در نوار مرزی بین دژهای 8 تا 19 حمله کرد اما هر بار با دادن تلفات و خسارات وادار به عقب‌نشینی شد. در این درگیری‌ها به تیپ‌های 4 مکانیزه و 37 زرهی از لشکر 12 و تیپ 14 مکانیزه از لشکر 9 ارتش عراق خساراتی وارد شد و گردان 3 تانک از تیپ 14 مکانیزه و گروهان 388 پیاده لشکر 9 منهدم و 18 تانک و 40 نفربر دشمن نابود و تعداد دیگری به غنیمت درآمد. 300 نفر از افراد دشمن کشته و زخمی ذکر شدند.[3] 50 تانک عراقی نابود و 40 تانک[4] و 2 بالگرد دشمن سالم به غنیمت درآمد.[5]

یگان‌های ژاندارمری مستقر در جبهه آبادان مواضع دشمن را زیر آتش گرفتند. 9 سنگر اجتماعی و انفرادی عراق منهدم و 20 نفر از افراد دشمن کشته شدند.[6]

آبادان و تأسیسات صنعتی آن زیر آتش سلاح سبک و سنگین عراق قرار گرفت. به 8 منزل مسکونی خساراتی وارد شد و لوله‌های انتقال گاز و تعدادی درخت در نقاط مختلف آتش گرفت. 8 نفر مجروح شدند.[7]

نیروهای ایران در جبهه‌های ایلام، میمک ( ایلام)، سومار، سرپل ذهاب و گیلان غرب (کرمانشاه) مواضع دشمن را زیر آتش گرفتند. 2 تانک، یک بولدوزر، یک خودرو و یک انبار مهمات عراق منهدم و تعدادی از نیروهای دشمن کشته شدند.[8]

یک گروه از نیروهای عشایری در منطقه ایلام به مواضع ارتش عراق نفوذ کرده و با بستن یک جاده تدارکاتی، 2 خودرو حامل نفرات دشمن را منهدم و سالم به پایگاه خود بازگشتند.[9]

سپاه پاسداران مواضع ارتش عراق در مهران (ایلام) را زیر آتش گرفت. چند بنه رزمی و یک تانکر سوخت دشمن منهدم و 15 نفر از افراد ارتش عراق کشته و مجروح شدند.[10]

نیروهای ایران و عراق در جبهه شیخان، نوسود و پاوه (کرمانشاه) به تبادل آتش پرداختند. چند بنه رزمی و یک خمپاره‌انداز 82 میلی‌متری عراق منهدم و عده‌ای از افراد دشمن کشته شدند. یک نفر از افراد ایران نیز مجروح شد.[11]

نیروهای سپاه پاسداران جوانرود (کرمانشاه) با همکاری نیروهای مجاهد عراق طی عملیات نفوذی داخل خاک عراق وارد شهر حلبچه شدند و به سازمان استخبارات ارتش، سازمان اطلاعات و امنیت و فرمانداری حلبچه حمله کردند. عده‌ای از نیروهای امنیتی عراق کشته و مجروح شدند. در مرحله دوم این عملیات نیز پادگان «دوحلیه» عراق مورد حمله قرار گرفت و 6 نفر از افراد دشمن کشته شدند. شرکت‌کنندگان در این عملیات سالم به پایگاه خود بازگشتند.[12]

نیروهای ایران و عراق در جبهه مریوان (کردستان) به مبادله آتش پرداختند. 3 سنگر اجتماعی عراق با نفرات مربوطه منهدم و در اثر اصابت گلوله دشمن به یک تانک ایران آسیب وارد شد.[13]

توپخانه ایران مستقر در جبهه مریوان مواضع ارتش عراق در آن‌سوی مرز و در منطقه طُویله را زیر آتش گرفت. چند افسر و درجه‌دار دشمن کشته و مجروح شدند. یک خمپاره‌انداز 82 میلی‌متری با خدمه آن و چند بنه رزمی عراق منهدم شد.[14]

توپخانه ایران مواضع ارتش عراق را در منطقه پنجوین (کردستان عراق) زیر آتش گرفت. یک انبار مهمات منهدم و تعدادی از افراد دشمن کشته و مجروح شدند.[15]

ساعت 05:55، 4 هواپیمای عراق با تجاوز به حریم هوایی بندر ماهشهر، 12 بمب به ‌سوی تأسیسات گاز مایع این بندر پرتاب و سپس آسمان منطقه را ترک کردند. قسمتی از این تأسیسات منهدم و 3 نفر از کارگران آن زخمی شدند.[16]

ساعت 08:18 و 10:40، 7 هواپیمای عراق به حریم ایران در مناطق سوسنگرد، ایلام، گیلان غرب و پاوه تجاوز کردند که علیه آن‌ها اقدامات تاکتیکی انجام شد.[17]

نیروهای سپاه پاسداران، روستای خرم (خرمتا) از توابع سقز (کردستان) را از ضدانقلاب پاکسازی کردند. 8 نفر از ضدانقلاب کشته و 4 پاسدار زخمی شدند.[18]

4 مین ضد نفر و یک نارنجک دستی و 4 پوند خرج خمیری که به صورت تله در روستای آرمرده از توابع بانه (کردستان)، کار گذاشته شده بود، کشف و خنثی شد.[19]

از ساعت 03:00 تا 16:30، نیروهای نظامی و ضدانقلاب در محور سردشت ـ پیرانشهر (آذربایجان غربی) درگیر شدند. از نیروهای نظامی، 17 نفر شهید، 58 نفر مجروح و یک خودرو مین‌یاب منهدم شد.200 نفر از ضدانقلاب کشته، یک خمپاره‌انداز 120 میلی‌متری، 2 خمپاره‌انداز 82 میلی‌متری، 2 تفنگ 106 میلی‌متری، یک توپ 105 میلی‌متری، یک مخزن سوخت متحرک، چند خودرو حامل نفرات منهدم و به چند مقر حزبی در نواحی مختلف آسیب وارد شد. روستاهای زیوه، کهنه لاهیجان، گل‌آباد، قلعه موت‌آباد، سه گرده‌کان واقع در منطقه پیرانشهر (آذربایجان غربی) از اشغال ضدانقلاب آزاد شد.[20]

نیروهای سپاه پاسداران و عشایر مسلمان با پشتیبانی نیروهای ارتش، در یک عملیات چریکی در ارتفاعات مشرف بر روستاهای کوتر، سلیم ساغول و سیاغول در منطقه مهاباد (آذربایجان غربی) با ضدانقلاب درگیر شدند. ضدانقلاب با دادن 12 کشته و 15 زخمی گریخت و نیروهای نظامی بدون هیچ آسیبی به پایگا‌ه‌های خود بازگشتند.[21]

ساعت 21:47، افراد ضدانقلاب به ادارات مخابرات، آموزش‌ و پرورش، شهربانی و چند مقر دیگر در شهر بوکان (آذربایجان غربی) حمله و تعدادی را شهید کردند.[22]

از ساعت 5:00 صبح، نیروهای ارتش، ژاندارمری و سپاه پاسداران موفق شدند مرکز تجمع ضدانقلاب در مهاباد را پاکسازی کنند. 15 نفر دستگیر و عده‌ای از ضدانقلاب کشته شدند.[23]

افراد ضدانقلاب در محور اشنویه (آذربایجان غربی) با آر. پی.جی -7 به کتابخانه سپاه پاسداران این شهر حمله کردند. چند مغازه طعمه حریق شد و قسمتی از کتابخانه در آتش سوخت. این حمله از سوی امام‌جمعه اشنویه مورد تقبیح قرار گرفت.[24]

پایگاه هشتیان ارومیه از ساعت 22:15 تا 24:00، با ضدانقلاب درگیر شد که تلفاتی نداشت.‌‌[25]

اقدامات ضدانقلاب در تهران ادامه داشت: ساعت 08:20 طی تیراندازی مأمورین کلانتری 6 تهران، یکی از نیروهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) دستگیر شد. شخص دستگیر شده با خوردن قرص سیانور اقدام به خودکشی کرد، 3 نفر عابر نیز مجروح شدند؛[26] ساعت 19:10، سرنشینان یک خودرو در خیابان وحدت اسلامی تهران به طرف افراد کمیته انقلاب اسلامی منطقه 9 که در داخل پمپ‌بنزین بودند، تیراندازی و متواری شدند، یک نفر شهید و یک نفر مجروح شد؛[27] افراد مسلح ضدانقلاب، 3 خودرو را در خیابان‌های شهید بهشتی و نارمک تهران از مالکشان ربوده و متواری شدند.[28]

322 نظامی عراق که در عملیات بیت‌المقدس اسیر شده‌اند، ظهر امروز با قطار به تهران منتقل و به اردوگاه‌های اسیران جنگی اعزام شدند. از زمان آغاز این عملیات تاکنون حدود 5 هزار اسیر عراقی به تهران منتقل شده‌اند.[29]

طه ‌یاسین رمضان هنگام بازدید از اردوگاه آموزش نظامی اتباع کشورهای سومالی، فلسطین، جیبوتی، مصر، سوریه، لبنان، تونس، مغرب و عراق برای شرکت در جنگ با ایران، این افراد را بهترین نمونه‌های همبستگی قومی در نبرد با ایران معرفی کرد.[30]

کاسپار واینبرگر وزیر دفاع آمریکا گفت پیروزی ایران در جنگ با عراق در جهت منافع ملی ما نیست.[31]

حکومت مصر آمادگی خود را برای ارسال تجهیزات نظامی بیشتر به عراق اعلام کرد.[32]

[1]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، روزشمار جنگ ایران و عراق، ج 19ـ آزادسازی خرمشهر، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران، 1398، ص 537 تا 539.

[2]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، تقویم تاریخ دفاع مقدس نزاجا، ج 22ـ و خدا خرمشهر را آزاد کرد، تهران، نشر آجا، 1392، ص 66 و67.

[3]. همان، ص 62.

[4]. همان، ص 67.

[5]. همان.

[6]. همان، ص 21.

[7]. همان.

[8]. همان، ص 69.

[9]. همان.

[10]. همان.

[11]. همان، ص 37.

[12]. همان، ص 69.

[13]. همان، ص 46.

[14]. همان، ص 68.

[15]. همان.

[16]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 539.

[17]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 47.

[18]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 540.

[19]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 73 و74.

[20]. همان، ص 46.

[21]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 540.

[22]. همان، ص 541.

[23]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 70 و 71.

[24]. همان، ص 71.

[25]. مالکی گمچی، اسدالله، روزشمار دفاع مقدس فرماندهی انتظامی استان آذربایجان غربی، ج 1، تهران، پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی ناجا - مرکز اسناد، 1395، ص 74.

[26]. بهروزی، فرهاد و نبی کریمی، همان، ص 53 و 54.

[27]. همان، ص 54.

[28]. همان.

[29]. حبیبی، ابوالقاسم و دیگران، همان، ص 540.

[30]. همان، ص 541.

[31]. همان، ص542.

[32]. همان، ص 546 و547.