عملیات‌ها
عملیات ظفر 5 (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
اعظم‌سادات حسینی
1746 بازدید
عملیات ظفر 5 در سال 1366 به فرماندهی قرارگاه رمضان و همکاری پیشمرگان حزب دمکرات کردستان عراق، گردان مستقل شهادت و واحدهایی از تیپ 58 مالک اشتر در جبهه شمال غرب ایران انجام شد.
نیروهای ایرانی متشکل از تیپ مالک اشتر و گردان شهادت که از مدت‌ها قبل نزدیک مرز ترکیه و در میان کوهستان آماده حمله بودند، با همکاری حزب دمکرات کردستان عراق از سه محور در استان‌های کرکوک، دهوک و دیاله عراق به مواضع نیروهای عراقی یورش بردند. در سال 1366 قرارگاه رمضان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اجرای چند رشته عملیات پی‌درپی و نفوذی، عراق را در محور شمالی جبهه جنگ نگران و توان بالایی از فرماندهان ارتش عراق را به محورهای کوهستانی کردستان عراق معطوف کرد.
در این میان، نقش معارضان کرد عراقی به‌خوبی کارگشا بود و همکاری نیروهای ایرانی با آن‌ها، پیروزی‌های فراوانی را در جبهه شمالی برای ایران به همراه داشت. عملیات ظفر 5 در همین راستا و به صورت تهاجمی و با اجرای آتش در شامگاه 22 دی 1366 به صورت محدود و نامنظم آغاز شد و تا 24 دی به مدت دو روز به طول انجامید. این عملیات با رمز یا زهرا‌سلام‌الله‌علیها و با هدف نفوذ به عمق دویست کیلومتری مواضع نیروهای عراق انجام شد.[1]
نیروهای ایران در محور اول با هجوم به پایگاه‌های مستقر در اطراف شهر دیرلوک، واقع در استان دهوک، ضربات سهمگینی به عراق وارد کردند و راه‌های ارتباطی از جمله جاده مهم عمادیه ـ دیرلوک را قطع و امکان هرگونه عکس‌العمل را از نیروهای عراقی سلب کردند و پیروزمندانه وارد شهر دیرلوک شدند. مراکز دولتی، نظامی، ساختمان استخبارات، مرکز حزب بعث و بخشداری این شهر به آتش کشیده شد. تلفات نیروهای عراق در این حمله بیشتر از پانصد کشته و زخمی و ۲۶۰ نفر اسیر بود. همچنین نیروهای ایرانی در این حمله، ۳۶ پایگاه حفاظتی مشرف بر شهر دیرلوک را منهدم کردند و تعداد هفت دستگاه خودرو نظامی، یک دستگاه نفربر زرهی و صدها قبضه سلاح سبک و نیمه‌سنگین را به غنیمت گرفتند.[2]
نیروهای عمل‌کننده ایران در محور دوم، به پایگاه مندلیه در هفت کیلومتری شهر کرکوک در ۱۵۰ کیلومتری عمق خاک عراق حمله کردند. تکاوران تیپ ۷۵ ظفر و نیروهای حزب دمکرات کردستان عراق، در محور دوم با حمله به گردان ۱۶ از تیپ ۲۲ دویست نفر از نیروهای عراقی را کشته و زخمی و هشتاد نفر را اسیر کردند. همچنین چندین دستگاه تانک و نفربر، بیست دستگاه کامیون و دیگر ادوات نظامی عراق را در این محور منهدم کردند.[3]
نیروهای تحت امر قرارگاه رمضان در محور سوم، همزمان با محور اول، مراکز فرماندهی، ستاد، ترابری مهندسی، مخابرات و دیگر مراکز لشکر ۲۱ عراق را در منطقه «میدان» استان دیاله به میزان ۴۰ درصد منهدم کردند. هفت دستگاه لودر، 4۶ دستگاه خودروی نظامی و یک انبار مهمات به آتش کشیده شد و بیش از ۱۵۰0 تن از نیروهای عراقی کشته شدند. تکاوران تیپ ۷۵ ظفر سپاه پاسداران و نیروهای حزب دمکرات کردستان (شاخه سلیمانیه)، در جریان یک کمین در محور سلیمانیه ـ کرکوک، سی تن دیگر از نیروهای عراق را کشتند و هشتاد نفر را به اسارت گرفتند.[4]
مرحله دوم این عملیات، در اولین ساعات بامداد 23 دی 1366 شروع شد و نیروهای ایرانی با شنیدن رمز یازهرا‌سلام‌الله‌علیها در محورهای دیرلوک ـ شیلادیزه و دیرلوک ـ عمادیه شروع به پیشروی کردند. رزمندگان تحت امر قرارگاه رمضان پیشروی خود را در خطوط منتهی به شهر عمادیه در سی کیلومتری شهر دیرلوک گسترش دادند و خسارات و تلفات جدیدی بر نیروهای عراقی وارد کردند و یک پل مواصلاتی را هم در این محور منهدم کردند. در درگیری با نیروهای کماندویی عراق، هفتصد نفر از آن‌ها کشته و زخمی و عده‌ای اسیر شدند. در مسیر پیشروی نیروهای ایران، همه پایگاه‌ها و پاسگاه‌های حفاظتی عراق نابود شد. آن‌ها قلعه مستحکم موسوم به کوائی را در ده کیلومتری عمادیه به تصرف درآوردند که نفرات داخل قلعه کشته، زخمی و یا اسیر شدند. شهر شیلادیزه نیز در بیست کیلومتری جنوب شرقی شهر دیرلوک، هدف تهاجم نیروهای ایران قرار گرفت و در این نبرد سنگین بیش از چهل پاسگاه و پایگاه نظامی عراق منهدم شد. در این مرحله، نیروهای ایران بر ارتفاعات مشرف به شهر شیلادیزه مستقر شدند. نیروهای هوایی عراق درحالی‌که نبردی سنگین در زمین جریان داشت، به حملات هوایی پراکنده اقدام کرد که یک فروند سوخوی ۲۲ آنان هدف آتشبار ضدهوایی قرار گرفت و خلبان آن به اسارت درآمد.[5]
دستاورد این عملیات برای ایران، انهدام چهار گردان حفاظتی شهر دیرلوک، یک فروند هواپیمای سوخو، 46 خودرو نظامی سبک و سنگین، هفت دستگاه لودر و بولدوزر بود. در عملیات ظفر 5 بیش از 1500 نیروی عراقی کشته و زخمی شدند و پانصد نفر به اسارت نیروهای ایران درآمدند.[6]
[1]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، تهران: نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی، معاونت تبلیغات و انتشارات، 1376، ص396؛ حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، تهران: اداره روابط عموم و انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چ پنجم، 1383، ص194.
[2]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، ص366 و 367.
[3]. همان، ص367.
[4]. ایزدفام، محمود، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پنجاه‌ودوم: تکاپوی جهانی برای توقف جنگ، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه، 1382، ص600؛ حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، ص195.
[5]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات رزمندگان اسلام در طول هشت سال دفاع مقدس، ص367 و 368.
[6]. حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، ص120.
