عملیات‌ها
عملیات بازی‌دراز(شهیدان رجایی و باهنر)
مرضیه عابدینی
589 بازدید
عملیات بازی‌دراز(شهیدان رجایی و باهنر) در 11 شهریور 1360 در ارتفاعات بازی‌دراز، در سه محور با هدف تصرف بلندی‌های 1000، 1150، 1100 و 1106 آغاز شد.
پس از اجرای عملیات موفق ارتش و سپاه در ارتفاعات بازی‌دراز در جبهه سرپل‌ذهاب در اردیبهشت 1360، این جبهه به حالت راکد درآمد تا برای تکمیل تصرف ارتفاعات منطقه در گیلان‌غرب، زله‌زرد و سرپل‌ذهاب طرحی با عنوان «طرح تبوک 6» تهیه و قرار شد در 15 مرداد 1360 اجرا شود، اما به دلیل مشکلات اطلاعاتی، کمبود نیرو و کمبود مهمات توپخانه اجرای آن به 31 مرداد 1360 موکول شد. علاوه بر آن، وسعت عرض منطقه عملیاتی از یک سو و اولویت یافتن عملیات در جنوب از سوی دیگر سبب شد عملیات به ارتفاعات سرپل‌ذهاب محدود و اجرای آن به زمان دیگری موکول شود.
بعد از حادثه انفجار دفتر نخست‌وزیری و شهادت آقایان رجایی و باهنر، فرماندهان ارتش و سپاه از جمله محمد بروجردی، برای ضربه زدن به دشمنان داخلی و خارجی که مدعی بودند با شهادت این دو نفر انقلاب به شکست می‌انجامد و همچنین تظاهرات نیروهای سپاه در پادگان ابوذر که خواستار تسریع در انجام عملیات بودند، طرح عملیات تصویب و برای اجرا به یگان‌های عمل‌کننده ابلاغ شد.
بدین ترتیب، نیروهای تیپ 3 زرهی لشکر 81 ارتش کرمانشاه، نیروهای سپاه و بسیج عشایری شامل گروهان احمدبن‌موسی‌علیه‌السلام از شیراز و بسیج کلهر برای این عملیات در نظر گرفته شد که باید از سه جبهه به اهداف تعیین‌شده در شمال غرب، غرب و جنوب غرب گیلان‌غرب حمله کرده و ارتفاعات کوره‌مُوش، بُنِه دَستک، قَراویز و جگرلو محمدعلی را در شمال و غرب و بلندی‌های 1100، 1150، 1000 و 1106 را در سمت جنوب جبهه‌های عملیاتی تصرف می‌کردند.
برای پشتیبانی آتش عملیات نیز مقرر شد چهار گردان توپخانه به صورت آتشباری در منطقه گسترش یابند. لشکرهای 6 و 7 و 8 زرهی عراق در منطقه سرپل‌ذهاب و گیلان‌غرب قرار داشتند.[1]
درست پیش از آغاز عملیات، سرهنگ بدری فرمانده تیپ 3 زرهی، فرماندهی لشکر 81 زرهی را بر عهده گرفت و سرپرستی تیپ 3 زرهی به سرهنگ زنوزی که پیش از این فرماندهی یگان بسیجی احمدبن‌موسی را بر عهده داشت، سپرده شد.[2]
عملیات آفندی با نام عملیات رجایی و باهنر در ساعت 4 صبح 11 شهریور 1360 در سه محور آغاز شد.
در پایان اولین روز حمله، یگان‌های عمل‌کننده در سمت جنوب و ارتفاعات بازی‌دراز موفق به تصرف ارتفاع 1150 شدند.
نیروهای ایران تا 14 شهریور 1360، قله‌های 1150 و 1100 و قسمتی از ارتفاع 1016 را تصرف و عملیات برای تصرف قله 1100 شمالی ادامه داشت.[3]
همچنین در محور میانی عملیات در منطقه شیرین‌آب و داربلوط نیز پیشروی و خطوط پدافندی خود را اصلاح کردند.[4]
در پی سه روز عملیات سرکوب و سراسر آتش و حدود هفده ضدحمله ناموفق ارتش عراق با تانک و آتش سنگین توپخانه و پشتیبانی هوایی، 120 سرباز عراقی کشته و یا مجروح شدند و پنج دستگاه تانک، یک انبار مهمات، حدود سه موضع توپخانه و همچنین یک پایگاه موشکی دشمن در محور قراویز همراه با چهار سکوی پرتاب موشک با آتش زمینی و نفوذ و بمب‌های جنگنده‌های ایران منهدم شد.[5]
در این عملیات، عراق مجبور شد تیپ 32 نیروی مخصوص را که در بغداد مشغول آموزش و تمرین برای عبور از رودخانه بود تا برای عبور از اروندرود و اشغال آبادان به کار رود، برای بازپس گرفتن قله‌های بازی‌دراز به این منطقه انتقال دهد و بدین ترتیب اجرای این عملیات، اشغال احتمالی آبادان را خنثی و در عمل اجرای عملیات شکستن محاصره آبادان را تسهیل کرد.[6]
در 17 شهریور 1360، یک هفته پس از اجرای عملیات شهید رجایی و باهنر در ارتفاعات بازی‌دراز در منطقه سرپل‌ذهاب، نیروهای ایران به دلیل امکان‌پذیر نبودن اعزام یگان جدید به منطقه درگیری با توجه به اولویت یافتن جبهه‌های جنوب به‌ویژه آبادان برای اجرای «عملیات ثامن‌الائمه»، قله 1150 را تخلیه و تا ارتفاعات 1153 عقب آمدند.[7]
در این عملیات حاج محمدعلی قره‌گوزلو معروف به حاج محمود غفاری[8] دیده‌بان زبده جبهه‌های غرب و علی طاهری، مسئول دیدبانی مشترک ارتش و سپاه، در جبهه چپ سرپل‌ذهاب به شهادت رسیدند.[9]
سرانجام پس از شش روز نبرد، با دادن دویست شهید و 414 مجروح، نیروهای ایران نتوانستند اهداف تعیین‌شده را تثبیت کنند. میزان کشته و زخمی‌های دشمن در این عملیات بالغ بر هزار نفر بود و تعداد 130 نفر نیز به اسارت درآمدند. همچنین سیزده تانک عراقی نیز منهدم شد.[10]
[1]. ایزدی، یدالله، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پانزدهم: شکستن محاصره آبادان، تهران: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1396، ص636ـ633.
[2]. بهروزی، فرهاد، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج13: به سوی بستان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1388، ص311.
[3]. پورداراب، سعید، تقویم تاریخ دفاع مقدس، شکوه مقاومت: حوادث و رویدادهای سال 1360 تلخیص کتب روزشمار جنگ ایران و عراق 1360-1359، تهران: پلک، 1396، ص445 و 446 و454.
[4]. ایزدی، یدالله، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پانزدهم، ص722.
[5]. بهروزی، فرهاد، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج13، ص359.
[6]. همان، ص394.
[7]. ایزدی، یدالله، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پانزدهم، ص789.
[8]. گروه نویسندگان، پادگان ابوذر، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، 1385، ص26.
[9]. کمرخانی، خداداد، ابوذر دژ استقامت و ایثار: روایتی از جبهه میانی در هشت سال دفاع مقدس با محوریت پادگان ابوذر، تهران: سازمان عقیدتی سیاسی آجا،1397، ص90.
[10]. ایزدی، یدالله، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب پانزدهم، ص789.
