عملیات‌ها
عملیات فتح 5 (سپاه)
اعظم‌سادات حسینی
1836 بازدید
عملیات نامنظم و گسترده فتح 5 در سال 1366 در منطقه عملیاتی ماووت در شمال استان سلیمانیه عراق صورت گرفت. نیروهای قرارگاه رمضان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای معارض عراقی با هدف انهدام مراکز نظامی عراق در این منطقه این عملیات را اجرا کردند.
قرارگاه رمضان سپاه پاسداران که از سال 1364 مأمور به گشودن جبهه‌ای جدید در منطقه شمال عراق شده بود، با سازماندهی و اجرای عملیات در عمق خاک عراق در سال 1366، موقعیتی جدید فراهم کرد. براین‌اساس، تلاش‌های سیاسی برای گسترش همکاری با گروه‌های عراقی مخالف حکومت صدام که همان معارضان عراقی بودند، صورت گرفت. در پی سلسله عملیات‌های فتح که از سال 1365 طراحی و اجرا شده بودند، مقدمات اجرای عملیات نامنظم فتح 5 در شمال سلیمانیه فراهم شد. به‌این‌ترتیب، با اتصال منطقه آزادشده از خاک عراق به ایران در شمال غرب و گشودن جبهه‌ای جدید در برابر عراق، دشمن به نقل‌وانتقال وسیع از منطقه جنوب به غرب می‌پرداخت و مقدمه اجرای عملیات در جنوب فراهم می‌شد. ضمن اینکه جبهه‌های جدیدی در شمال غرب در برابر دشمن گشوده می‌شد و بخشی از نیروها و فرماندهی دشمن را تجزیه می‌کرد.[1]
این عملیات در 25 فروردین 1366 هم‌زمان با عملیات کربلای 10 در محور بانه سردشت، به اجرا درآمد. هم‌زمانی این دو عملیات در پی هدف اتصال مناطق آزادشده عراق به خاک ایران بود. در ساعت 1:47 نیروهای تحت امر قرارگاه رمضان و گروه انبوهی از معارضان کرد عراقی در منطقه عملیاتی ماووت از استان سلیمانیه عراق با رمز یا صاحب الزمان‌عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ادرکنی حمله را آغاز کردند.[2]
نیروها با عبور از کوهستان‌های صعب‌العبور، خود را به اهداف ازپیش‌تعیین‌شده در تعدادی از سلسله ارتفاعات منطقة گرماوند رساندند و به دشمن حمله کردند. در این عملیات چندین ارتفاع حساس منطقه آزاد و پایگاه‌های زیادی در اطراف منطقه سورقلات عراق نابود شدند. همچنین به لشکر 39 عراق آسیب جدی وارد و تنگه مهم ازمر واقع در ارتفاع ازمر که مشرف بر شهر سلیمانیه است، به مدت 24 ساعت مسدود شد. جاده‌های دوکان ـ سلیمانیه و چوارته ـ سلیمانیه نیز در کنترل کامل نیروهای ایرانی درآمد. با اجرای آتش نیروهای ایرانی بر شهر سلیمانیه، دکل تلویزیون این شهر منهدم شد و هفتاد پایگاه نظامی عراقی مستقر در اطراف سورقلات که مسئولیت حفاظت از این منطقه را داشتند، تصرف و به مقر لشکر 27 از سپاه یکم عراق حمله شد.[3]
در همان ساعات اول شروع عملیات، سرعت عمل و گستردگی تهاجم نیروهای ایرانی سبب غافلگیری و انهدام توان رزمی عراق شد؛ به‌طوری‌که بعد از گذشت چند ساعت از آغاز عملیات، اهداف مورد نظر به تصرف نیروهای ایران درآمدند. در این عملیات ارتفاعات 1726، 1552، 1430، 1179، 1418 و 1248 از سلسله ارتفاعات گرماوند آزاد شدند. بخش‌های قره‌داغ و سنگاو عراق نیز از دیگر مناطق آزادشده بود. بیست‌وپنج روستای عراق نیز به تصرف نیروهای ایران درآمد. اما به‌دلیل ناتوانی نیروهای نامنظم برای دفع پاتک‌های سنگین عراق و عدم اتصال نقاط آزادشده به خطوط نیروهای پدافندی ایران، به‌تدریج عراق همه مواضع ازدست‌‌داده خود را بازپس‌گیری کرد. موفق نشدن نیروهای ایران، از ناهماهنگی نیروهای عمل‌‌کننده منظم و نامنظم که از دو جهت متقابل به مواضع دشمن در ارتفاعات حمله برده بودند، ناشی شد.[4]
در عملیات فتح 5 بیشتر از 1200 نفر از نیروهای عراقی کشته و زخمی و حدود سیصد نفر به اسارت درآمدند. همچنین نیروهای ایران چندین قبضه توپ و انواع خمپاره‌انداز و تعدادی سلاح‌های مختلف سبک و نیمه‌سنگین به غنیمت گرفتند.[5]
[1]. درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق، ج4: شلمچه تا حلبچه، تهران: سپاه پاسدران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 1376، ص187ـ184؛ حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان در هشت سال دفاع مقدس، تهران: سپاه پاسدران انقلاب اسلامی، اداره روابط عمومی و انتشارات، چ پنجم، 1383، ص162 و 163.
[2]. درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق، ج4، ص172 و 184؛ حبیبی، ابوالقاسم، کارنامه عملیات سپاهیان اسلام در هشت سال دفاع مقدس، ص162.
[3]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات‌های هشت سال دفاع مقدس، تهران: معاونت تبلیغات و انتشارات نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی، 1376، ص329.
[4]. همان، ص330؛ درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق، ج4، ص184.
[5]. سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات‌های هشت سال دفاع مقدس، ص330.
