هواپیمای سوپراتاندارد
محسن شیرمحمد
19 بازدید
جنگنده سوپراتاندارد، ساخت فرانسه است و ارتش عراق در طول جنگ تحمیلی، از آن برای هدف قرار دادن شناورهای ایرانی بهره می‌گرفت.
هواپیمای سوپراتاندارد در سال 1974 در کشور فرانسه ساخته شد و یک هواپیمای تک‌سرنشین شکاری ضربتی است که توانایی انجام عملیات در ارتفاع پایین و متوسط را دارد. این جنگنده مجهز به سیستم حمله به یگان‌های شناور است و قابلیت سوخت‌گیری در هوا را نیز دارد. فاصله دو سرِ بال این هواپیما، ۹.۶ متر، طول بدنه ۱۴.۳۰ متر و ارتفاع آن ۳.۸۶ متر، حداکثر وزن تسلیحات قابل حمل ۲۱۰۰ کیلوگرم، حداکثر سرعت 1230 کیلومتر و حداکثر سقف پرواز آن ۱۳۷۰۰ متر است.[1]
این هواپیما دارای رادار سی.اس. اف. اجاوا با برد 120 مایل است که می‌تواند از 100 مایلی روی هدف قفل کند و برای هدایت موشک تا ٨ مایلی هدف، مرتباً اطلاعات خود را به حافظه موشک اگزوسه منتقل کند. سوپراتاندارد که مجهز به تجهیزاتِ جنگ الکترونیکی است، می‌تواند یک موشک اگزوسه به همراه ٤ بمب 400 کیلویی نیز حمل کند.[2] این هواپیما همچنین به ٢ مسلسل 30 میلی‌متری مجهز است[3] و قابلیت سوخت‌گیری و سوخت‌دادن در هوا را دارد و به موشک‌های هوا به هوا مجهز است.[4]
در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، عراق تصمیم گرفت 10 فروند سوپراتاندارد از فرانسه بخرد که تنها با اجاره 5 فروند از آنها موافقت شد.[5] به همین منظور 10 نفر از خلبانان عراق به مدت سه ماه، دوره آموزشی پرواز با هواپیماهای سوپراتاندارد را در فرانسه سپری کردند. همچنین به‌منظور انجام تعمیرات و آماده‌سازی این هواپیماها ١٥ تکنسین خارجی (٧ فرانسوی و ٨ بلژیکی) در عراق مستقر شدند[6] و این هواپیماها در اکتبر 1983 تحویل عراق شد و عملیاتی‌شدن این جنگنده‌ها 4 ماه به طول انجامید.[7]
نیروی هوایی عراق در اولین مورد استفاده عملیاتی از سوپراتاندارد، نفت‌کش فیلیکون متعلق به یونان را که حامل 80 هزار تن نفت کویت بود به اشتباه در جنوب جزیره خارک هدف قرار داد.[8] در ۳ دسامبر ۱۹۸۴ نیز در یک عملیات مشترک با میراژهای اف-1 یک نفت‌کش متعلق به قبرس(حامل نفت صادراتی ایران) را در ۴۰ مایلی جنوب غربی بوشهر هدف قرار دادند.[9]
سوپراتانداردها عموماً باید به صورت جفت پرواز می‌کردند تا در مقابل جنگنده‌های ایران از یکدیگر محفاظت کنند.[10] رادارهای جنگی نصب شده روی هواپیماهای سوپراتاندارد به خلبان اجازه شناسایی و تشخیص کامل اهداف را نمی‌دهد. این موضوع سبب شد تا عراق، موشک‌های خود را به اشتباه برای زدن برخی اهداف فرعی از دست بدهد.[11]
در ۲۱ دسامبر سال 1984 (30 آذر 1363) این جنگنده در آخرین عملیات خود، نفت‌کش ماگنولیا با پرچم لیبریا (حامل نفت صادراتی ایران) را در ۳۱ مایلی جنوب خارک مورد هدف قرار داد و غرق کرد.[12]
در نهایت، شهریور و مهر 1363، 4 فروند هواپیمای سوپراتاندارد به فرانسه بازگردانده شد.[13]یک فروند از این نوع هواپیما به دلیل نامناسب بودن قابلیت دید خلبان در آب سقوط کرد و خلبان آن کشته شد.[14] بعد از آن جنگنده‌های میراژ اف-1 جایگزین آنها در ارتش صدام شدند.[15]
[1]. شروین، کوروش، «سوپراتاندارد سلاحی جری و تلاش مذبوحانه دیگر»، ماهنامه صف، ش ۴۸ ، آذر ۱۳۶۲، ص49.
[2]. لطف‌الله‌زادگان، علی‌رضا و ایرج همتی، روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب بیست و هشتم، نخستین عملیات بزرگ در شمال‌غرب: والفجر-4، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1396، ص 338 و 339.
[3]. همان، ص 339.
[4]. همان.
[5]. همان.
[6]. همان، ص 338.
[7]. زرگر، عقیل، «سراب، داستان میراژهای عراقی: بخش دوم»، ماهنامه صنایع هوایی، ش ۲۲۰، مهر ۱۳۸۸، ص 5.
[8]. آنتونی کوردزمن و آبراهام واگنر، درس‌های جنگ مدرن، جنگ ایران و عراق، ج 2، مترجم حسین یکتا، تهران، نشر مرزوبوم، چ اول، 1390، ص 502.
[9]. زرگر، عقیل، همان، ص 5.
[10]. ناویاس، مارتین اس و ای.آر هوتن، جنگ نفت‌کش‌ها، ترجمه پژمان پورجباری و رحمت قره، تهران، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، 1392، ص ۱69.
[11]. آنتونی کوردزمن و آبراهام واگنر، همان، ص 509.
[12]. زرگر، عقیل، همان، ص 5.
[13]. ناویاس، مارتین اس و ای.آر هوتن، همان، ص 208.
[14]. ام.وودز، کوین و دیگران، جنگ ایران و عراق از دیدگاه فرماندهان صدام، ترجمه عبدالمجید حیدری، تهران، نشر مرزوبوم،1393، ص 351.
[15]. آنتونی کوردزمن و آبراهام واگنر، همان، ص 403.
