جمعه 20 آذر 1360؛ چهارصدوچهل وششمین روز جنگ تحمیلی
امین راستگو
32 بازدید
ساعت 3 صبح عملیات مطلع‌الفجر با رمز «یا مهدی ادرکنی» در حد فاصل ارتفاعات شمال غربی گیلان غرب و جنوب غربی سرپل ذهاب و در 4 جبهه بانسیران - شیاکوه، چرمیان، دشت گیلان (غرب) و برآفتاب آغاز شد.[1]
در جبهه بانسیران _ شیاکو 6 گردان از سپاه و یک گردان از تیپ 58 ذوالفقار (ارتش) به اضافه یک دسته تانک از چهار محور فرعی به سمت اهداف پیشروی کردند. در محور اول، فریدون کوشیار، چاله بادام، بزنیلی و انار تصرف شد. در محور دوم، ارتفاعات شیاکو، حسن و حسین تصرف شد. در محور سوم، همه اهداف شامل داره‌گر، چلکسان و تلوار تصرف شد و شماری از نیروهای دشمن کشته یا اسیر شدند. در محور چهارم، به دلیل همراهی نکردن و فرار بلدچی‌های محلی، یک گردان از نیروهای سپاه پاسداران دیرتر از موعد مقرر به ارتفاع گلالباز رسیدند و هنگام عصر موضع تصرف شده را ترک کردند و به علت عدم موفقیت یکی از محورهای جبهه چرمیان، نیروهای سپاه مجبور به عقب‌نشینی از این محور شدند.
در جبهه چرمیان نیروهای خودی از چهار محور فرعی وارد شدند. در محور اول، همه اهداف شامل ارتفاعات گچی ۱، گچی ۲ و چرمیان تصرف شد اما به دلیل شهادت چند فرمانده اصلی و ضعف سازماندهی، نیروها ارتفاعات چرمیان و گچی ۲ را ترک کرده و در 4 تپه گچی ۱ مستقر شدند. در محور دوم نیروها روی ارتفاعات کلینه، کسرخان و دیدگاه سرتتان استقرار یافتند و به دلیل ضعف فرماندهی و نیروها، فقط دیدگاه سرتتان در دامنه شمال شرقی کوه چرمیان تصرف شد. در محور سوم همه هدف‌های تعیین شده شامل ده صد‌تومن، ارتفاعات کلکه‌طلا و دیزه‌کش تصرف شد و تعدادی از نظامیان عراقی به اسارت درآمدند و ۲ توپ ۱۳۰ میلی‌متری با آرپی‌چی منهدم شد و یک بالگرد عراقی نیز سرنگون گردید. در محور چهارم تصرف 2 روستای توران‌شاه و سرتتان به دلیل موفق نبودن نیروهای جبهه برآفتاب در تصرف اهداف خود و نیز حضور دشمن در تنگ قاسم‌آباد متوقف شد.
نیروهای خودی جبهه دشت گیلان (غرب) از چهار محور وارد عمل شدند. در محور اول یک گردان از سپاه و یک گروهان از گردان ۲ تیپ ۵۸ ذوالفقار (ارتش)، قله ۹۲۰، تپه مراد و تپه صدفی را تصرف کردند، اما به دلیل ناکامی در جبهه چرمیان و تسلط دید و تیر دشمن روی ارتفاع ابرویی موش‌کنان، از تصرف این ارتفاع منصرف شدند و به دلیل فشار دشمن از قله ۹۲۰ و تپه مراد نیز عقب نشستند. در محور دوم گردان تانک ۲۵۸ از لشکر ۸۱ کرمانشاه (ارتش) به دلیل تصرف نشدن ابرویی در محور 1 از اجرای مأموریت بازماند. در محور سوم به دلیل برخورد فرمانده محور با مین و شهید شدن وی و عدم شناسایی منطقه، برنامه تصرف ارتفاعات گورسفید و گمار متوقف و بخشی از نیروها روی جاده سرپل ذهاب ـ قصر شیرین مستقر شدند. در محور چهارم، نیروهای چریکی سپاه از تصرف ارتفاعات بوره‌سوار، قیطول مرجان، مرجان و گامقال به دلیل برخورد فرمانده نیروها با مین و عدم موفقیت در جبهه تنگ کورک بازماندند و موفقیتی به دست نیامد. عراق در این منطقه یک گردان نیروی پیاده کوهستانی و یک گردان تانک در خط اول خود مستقر کرده بود.
نیروهای جبهه برآفتاب که تلاش فرعی عملیات محسوب می‌شدند، با وجود برخی موفقیت‌های اولیه در تصرف قسمتی از ارتفاعات پشت تنگ‌کورک، تنگ قاسم‌آباد، تیغه برآفتاب و یک محور برای الحاق با نیروهای محور جنوبی عملیات در ده سرتتان، به دلیل شناسایی نکردن دقیق منطقه، موفق نبودن در انهدام تانک‌های دشمن در محل تنگ‌کورک و فشار نیروهای عراقی، از این ارتفاعات عقب آمدند و در نتیجه تلاش نیروهای خودی در این محور ناموفق بود.
بخشی از اهداف عملیات مطلع‌الفجر در محور جنوبی از جمله در شیاکوه و چرمیان تصرف شد، اما عملیات در محور شمالی موفقیتی به همراه نداشت. 200 نفر از دشمن اسیر، یک گردان تانک دشمن، یک بالگرد و 4 گردان کماندو (معروف به نیروی مخصوص صدام) منهدم و حدود 1000 نیروی آنان کشته شدند.[2]
توپخانه‌ها و خمپاره‌اندازهای دشمن پل سابله (بستان) و اطراف آن را گلوله‌باران کردند که خسارت و تلفاتی نداشت.[3]
با حمله نیروهای خودی در منطقه ریجاب سرپل ذهاب، چندین محل تجمع و توپخانه دشمن منهدم و تعدادی کشته و زخمی شدند.[4]
هواپیماهای دشمن در ساعت 12:10 اهواز را بمباران کردند؛ ساختمان دادسرا، دفاتر اداره کشاورزی، پارک هتل خیام، قسمتی از کارخانه یخ‌سازی و چند منزل مسکونی آسیب دید. 50 خودرو سواری و اتوبوس نیز منهدم و 11 نفر شهید و 95 نفر مجروح شدند.[5]
هواپیماهای دشمن پل سابله (بستان) و اطراف آن را بمباران کردند که تلفات و خساراتی نداشت.[6]
هواپیماهای میراژ دشمن سوسنگرد را بمباران کردند که 5 نفر مجروح شدند و تعدادی خانه خسارت دید.[7]
هواپیماهای دشمن پایگاه ژاندارمری در دارِبلوط و زله زرد سرپل ذهاب را در ساعت 11:45 بمباران کردند که تلفاتی نداشت.[8]
یک هواپیمای دشمن در ساعت 15:55 گیلان غرب را بمباران کرد که تلفات و ضایعاتی نداشت.[9]
30 نفربر سالم که در جبهۀ سابله (بستان) از دشمن به غنیمت گرفته شده بود به اهواز منتقل شد.[10]
تعدادی از مدارس بستان در پی آزادسازی این شهر بازگشایی شدند.[11]
در حمله ضدانقلاب از ساعت 6 تا 9:30 صبح به مقر گروهان ژاندارمری بوکان (آذربایجان غربی) 3 ضدانقلاب کشته شدند.[12]
افراد ضدانقلاب به پایگاه کوه پیرمحمد بوکان حمله کردند و یک نفر از آنان کشته و یک اسلحه به دست آمد.[13]
یک بالگرد 214 هوانیروز در مسیر سردشت - سقز با آتش هوایی ضدانقلاب در نزدیکی روستای میرده از توابع سقز سقوط کرد و برخی سرنشینان آن زخمی شدند. پس از این واقعه که منجر به زخمی شدن خلبان شد، با اعزام یک بالگرد کبری به محل و با اجرای آتش، چند نفر از ضدانقلاب کشته شدند و سرنشینان بالگرد 214 توانستند از محل حادثه دور شوند.[14]
هنگامی که افراد سپاه پاسداران سقز عازم پایگاه سرا در شمال این شهر بودند، نیروهای ضدانقلاب به آنها حمله کردند که در نتیجه یک نفر شهید و یک نفر زخمی شد. از مهاجمان نیز عده‌ای کشته شدند.[15]
آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب، امام جمعۀ شیراز و نماینده امام خمینی در استان فارس، در مسیر مصلای نماز جمعه و در 500 قدمی منزل خود با انفجار بمبی که یک زن عضو سازمان مجاهدین خلق به خود بسته بود به شهادت رسید. علاوه بر وی 8 نفر شهید و 5 نفر زخمی شدند.[16]
ستاد مشترک ارتش آمار تلفات (شهید، مجروح، اسیر و مفقود) نیروهای مسلح ایران را تا ساعت 8 صبح، 59.896 نفر اعلام کرد.[17]
[1]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ج 16 (آزادسازی سرزمین‌های ایران گام دوم ـ بستان)، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران، 1394، ص 937؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، تقویم تاریخ دفاع مقدس، ج 16 ـ فتح بستان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1389، ص 497.
[2]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص940 و 942؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 497.
[3]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944.
[4]. بولتن خبرگزاری پارس، ش 269، 23 آذر 1360، ص 30.
[5]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 943؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 499.
[6]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 498.
[7]. همان.
[8]. پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 499.
[9]. همان.
[10]. همان، ص497.
[11]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944.
[12]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 498.
[13]. بولتن خبرگزاری پارس، همان، ص 32.
[14]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 498.
[15]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 944.
[16]. لطف‌الله‌زادگان، علیرضا، همان، ص 945؛ پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 500.
[17]. پورداراب، سعید و نبی‌الله کریمی، همان، ص 500.
